بیش از 80 روز است که شیوه پرداخت خرید نان در تهران و بسیاری از شهرهای کشور تا حدودی متفاوت شده است و خریداران صرفاً باید از طریق دستگاه‌های کارتخوان که به وزارت اقتصاد مرتبط است، پول خرید نان را پرداخت کنند.
براساس آمارهای ادارات‌کل غله و خدمات بازرگانی، 75 هزار واحد نانوایی فعال سنتی در سطح کشور وجود دارد که از زمان آغاز طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان بیش از 70 هزار نانوایی به سامانه تجهیز شده‌اند، در حالی که سطح پوشش فعلی این طرح حدود 95 درصد کل نانوایان است. روزانه فروش حدود 100 میلیون قرص نان در سامانه ثبت میشود که شامل 7.5 میلیون تراکنش بانکی است. این تعداد تراکنش توسط 6.5 میلیون کارت بانکی یکتا انجام میشود و به‌طور متوسط هر 3 روز خرید نان توسط 28 میلیون خانوار ایرانی انجام می‌‌گیرد. برآورد دولت این است که سالانه حدود 10 میلیون تن گندم برای تأمین نان مردم مصرف میشود اما در حدود 30 درصد عرضه خارج از شبکه وجود دارد که با اجرای این طرح، جلوی آن گرفته میشود.
افزایش قیمت نان شایعه است
اولین مسأله مهم در اجرای طرح هوشمندسازی، ثبات قیمت نان سنتی است، زیرا مردم سهمیه نان ندارند و این موضوع از ابتدا در این طرح هیچ جایگاهی نداشت. از سوی دیگر کارت نان نیز یک شایعه رسانه‌ای بود و قرار نیست هیچ افزایش قیمتی برای نان سنتی درنظر گرفته شود. طبق گفته محمد جلال مشاور وزیر اقتصاد، نانوایی‌های موجود که اغلب نانوایی‌هایی هستند که آرد را تبدیل به نان میکنند، بدون محدودیت، بعد از اجرای طرح، میتوانند آرد خودشان را دریافت کنند و هیچ نگرانی درخصوص مقدار سهمیه و محدودیت ساعت کار نخواهند داشت.
پرداخت 15 درصد تشویقی به نانوایان
بیژن نوروز مقدم رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به نصب دستگاه‌های پوز در نانوایی‌های کل کشور گفت: این دستگاه‌ها هنوز در حال نصب هستند و در تهران در حدود 700 تا 800 نانوایی هستند که هنوز به دستگاه کارتخوان مجهز نشده‌اند. این دستگاه‌ها متعلق به سامانه بانک سپه هستند و به وزارت اقتصاد متصل شده‌اند. وی افزود: با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد، نان سنتی نه گران شده است و نه در تعداد خرید برای مردم محدودیت ایجاد شده است.
نوروز مقدم با اشاره به تشویق دولت برای نانوایان با اجرای طرح هوشمندسازی گفت: دولت افزایش قیمت نان را به عنوان خط قرمز خود تعیین کرده است چون نان قوت غالب مردم است و از این جهت نمی‌خواهد مشکلی برای اقشار مختلف جامعه به وجود بیاید. با توجه به بالا رفتن هزینه‌های نانوایی‌ها از جمله حقوق و دستمزد کارگران، اجاره نانوایی و هزینه‌های حمل و نقل، دولت 15 درصد تشویقی برای نانوایان برای پخت نان نوع یک و جبران هزینه‌های فعلی در نظر گرفته است. رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران افزود: در این طرح تشویقی به هر نانوایی در پایان هر روز کاری و به تعداد قرص‌های نان فروخته شده، 15 درصد تشویقی داده میشود، درحالی که در گذشته چنین تشویقی وجود نداشت.
وی در توضیح نان‌های نوع یک و نوع دو بیان کرد: نان نوع یک شامل نان‌هایی میشود که با آرد یارانه ای پخته می‌‌شوند و نان نوع دو شامل نان‌های آزادپزی است که از زمان دولت نهم شکل گرفتند و قیمت آنها بالاتر از نان‌های پخته شده با آرد یارانه ای است. نوروزمقدم در پایان سخنانش با اشاره به اینکه هنوز عده‌ای اقدام به پرداخت پول نقد به جای پرداخت از طریق کارتخوان میکنند، افزود: متأسفانه هنوز بسیاری برای خرید نان پول نقد می‌‌دهند که این مسأله باید در طرح مورد نظر دیده شود. به نانوایی‌ها اعلام شده است میتوانند به تعداد متعارفی برای خرید نان از کارت متعلق به نانوایی مبلغ را بپردازند و در مقابل پول نقد را از خریداران دریافت کنند اما هنوز مشخص نشده است که این تعداد متعارف چقدر است.
افزایش کیفیت نان
دولت هوشمندسازی یارانه آرد و نان را به صورت آزمایشی در برخی از نانوایی‌های استان زنجان کلید زد و هدف از اجرای این طرح را جلوگیری از قاچاق آرد و توزیع عادلانه یارانه‌ها عنوان کرد. دولت برای دستیابی به این هدف نانوایی‌ها را به کارتخوان‌های هوشمند مخصوص این طرح مجهز کرده تا از طریق این تراکنش‌ها حجم مصرف آرد و حجم تولید نان را به صورت لحظه‌ای رصد کند. یکی از اهداف مهم دولت با اجرای این طرح، بالا بردن کیفیت نان است تا فضای رقابت‌پذیری میان نانوایی‌ها ایجاد شود و هر کدام برای جذب بیشتر مشتری، کیفیت نان را افزایش دهند.
اجرای مرحله اول طرح هوشمند سازی یارانه آرد و نان از 30 خردادماه در استان تهران هم آغاز شده است و برآورد میشود با اجرای این طرح درکشور، از هدررفت سالانه بیش از حدود چهار میلیون تن نان در کشور و قاچاق گسترده آرد یارانه‌ای جلوگیری شود.