به رغم هدف گذاری برنامه ششم توسعه برای مهار گازهای همراه نفت در میادین نفت و گاز، گزارش اخیر بانک جهانی حاکی از این است که ایران بزرگ ترین هدردهنده این گازها در 10 سال گذشته بوده و در سال 2021 نیز در جایگاه سوم قرار گرفته است.
این داده ها مجدد وعده های محقق نشده دولت قبل از جمله جمع آوری گازهای مشعل تا پایان 1400 و سپس 1401 و نیز لزوم پیگیری جدی دولت سیزدهم در وعده جمع آوری همه گازهای مشعل تا پایان این دولت را آشکار می کند. گزارش ها هم اینک نشان می دهد که عدم النفع سالانه کشور از هدررفت یا سوزاندن گازهای مشعل به 5 میلیارد دلار در سال می رسد.به گزارش خراسان، سوزاندن گازهای همراه نفت (یا همان فلر گاز یا گازهای مشعل) در صنعت نفت ایران یکی از مهم ترین انتقادها از صنعت نفت در سال های گذشته بوده است. گازهایی که حجم آن کم هم نیست و از آن می توان در تولید گاز طبیعی مایع شده (LNG) و گاز طبیعی فشرده (CNG) برای مصارف خودروها یا مصارف شهری استفاده کرد یا آن ها را در نیروگاه ها سوزاند و تبدیل به برق کرد، انواع مشتقات شیمیایی و پتروشیمی از آن به دست آورد یا این که آن را مجدد به مخزن نفتی تزریق کرد تا موجب فشارافزایی در مخزن شود.
نمره ضعیف دولت ها در جمع آوری گازهای مشعل
در این خصوص هر چند سابقه اجرای طرح جمع آوری گازهای همراه میدان های نفتی در شرکت ملی نفت ایران به سال های قبل و حتی دهه 50 شمسی (1349 - همزمان با تاسیس شرکت ملی گاز ایران بر می گردد) اما به نظر می رسد روند جمع آوری این گازها همپای توسعه میادین نفتی کشور پیش نرفته است. در راس هدف گذاری سال های اخیر برای جمع آوری گازهای همراه نفت می توان به برنامه ششم اشاره کرد که بر اساس آن، دولت موظف بوده سالانه 20 درصد از سوختن گازهای مشعل را کاهش دهد و تا سال 1400 به 10 درصد برساند، اما شواهد نشان می دهد که در دولت قبل این هدف گذاری ها سرانجام عملی نیافته است به طوری که به گزارش ایران در تاریخ 17 فروردین 1400، زنگنه وزیر وقت نفت، اظهار کرد: «برنامه ما این بود که تا پایان 1400 دیگر هیچ گاز همراهی در مشعل ها نسوزد، اما با توجه به اقداماتی که در دستور کار است، این مهم تا پایان 1401 به انجام خواهد رسید». این وعده را قراردادها و قول وزیر نفت فعلی زیر سوال می برد. به گزارش ایسنا، در دولت سیزدهم همزمان با انعقاد قراردادهای مرتبط برای جمع آوری گازهای مشعل، اوجی وزیر نفت، وعده داده همه گازهای مشعل که بیشتر آن ها در استان خوزستان هستند، تا پایان دولت جمع آوری خواهند شد.
رتبه بالای ایران در پرت گاز جهان
با این اوصاف، گزارش اخیر بانک جهانی حاکی از این است که ایران یکی از کشورهای برتر دنیا در هدررفت گاز از میادین نفت و گاز به شمار می رود! به گزارش تسنیم، برآوردهای بانک جهانی نشان می دهد که ایران در بازه زمانی 10 ساله 2012 تا 2021 مقام اول افزایش پرت گاز از میادین نفت وگاز خود را در میان کشورهای جهان داشته است. بر اساس برآورد بانک جهانی طی این سال‌ها 6.3 میلیارد متر مکعب به هدررفت گاز طبیعی در میادین نفت و گاز ایران افزوده شده است. میزان پرت گاز در میادین نفت و گاز ایران در سال 2012 بیش از 11.1 میلیارد مترمکعب بوده که این رقم با افزایش 6.3 میلیارد مترمکعبی به 17.4 میلیارد مترمکعب در سال 2021 رسیده است.
اگرچه بخشی از این رشد پرت گاز به دلیل افزایش ظرفیت تولید در میادین گازی از جمله پارس جنوبی است، با این حال با الزامات زیست محیطی در همان طرح های افزایش تولید، باید تولید گازهای مشعل به صفر می رسید. این در شرایطی است که همچنان سوزاندن گاز به عنوان نمادین ترین شکل مناطق نفتی و گازی کشور مطرح است.
آمارهای بانک جهانی در ادامه نشان می دهد که بعد از ایران، عراق با افزایش 5.1 میلیارد متر مکعب، روسیه با افزایش 3 میلیارد متر مکعب، مکزیک با 2.2 و آرژانتین نیز با 0.6 میلیارد متر مکعب بیشترین میزان افزایش پرت گاز در بازه زمانی 10 ساله را داشته اند. از سوی دیگر سه کشور موفق در کنترل و کاهش هدررفت گاز از میادین نفت و گاز در 10 سال گذشته به ترتیب نیجریه با 3، قزاقستان با 2.5 و اندونزی با 1.9 میلیارد متر مکعب بوده اند. بر اساس گزارش این نهاد بین المللی هم اینک 10 کشور، عامل 75 درصد کل پرت گاز در جهان هستند. این کشورها همچنین سهم 50 درصدی از کل تولید جهانی نفت دارند. هفت کشور از جمله ایران نیز طی 10 سال گذشته موقعیت خود را در میان کشورهای بزرگ هدر دهنده گاز حفظ کرده‌اند.
ایران سومین کشور بزرگ هدردهنده گاز در 2021
جدای از آمارهای 10 ساله، داده های بانک جهانی حاکی از آن است که ایران با 17.4 میلیارد متر مکعب، سومین کشور هدردهنده گاز در دنیا در سال 2021 بوده است. در این سال روسیه با 25 میلیارد متر مکعب بزرگ ترین هدردهنده گاز به شمار رفته و بعد از آن نیز عراق با 17.6 میلیارد متر مکعب قرار داشته است. در این خصوص گزارش میز نفت حاکی از آن است که طبق برآوردهای وزارت نفت، ارزش سالانه گازهای فلر در کشور، به بیش از 5 میلیارد دلار می رسد. / خراسان