آرمان ملي: اختصاص بنزين يارانه‌اي به افراد به عقيده بسياري از کارشناسان موجب شکل‌گيري بازار سياه و افزايش قاچاق بنزين مي‌شود و نفعي براي افراد فاقد خودرو که عموما از اقشار ضعيف و جامعه هدف اصلي طرح هستند، نخواهد داشت اين درحالي است که برخي ديگر بر اين عقيده هستند که اين ايده‌اي است که بر مبناي توزيع عادلانه يارانه سوخت ميان همه مردم و انتفاع دهک‌هاي مختلف از قيمت ترجيحي بنزين در ايران طرح‌ريزي شده است با اين حال که 5 ماه از طرح آزمايشي بنزين مي‌گذرد و درحال حاضر متوقف شده است و روي ميز وزير اقتصاد است تا درمورد آن تصميم‌گيري شود.
سيد احسان خاندوزي، سخنگوي اقتصادي دولت در نشست خبري چهارم مرداد، در خصوص سرنوشت اين طرح گفت: مکرراً عرض مي‌کنم دولت دستور کاري براي افزايش قيمت بنزين در سال‌جاري وجود ندارد و 5 ماه است که طرح آزمايشي بنزين اجرا و در زمان حاضر متوقف شده است، قرار است اين طرح انجام‌شده بررسي شود و اگر نياز به اصلاحات يا توسعه دارد صورت پذيرد، هنوز تصميماتي اتخاذ نشده است و اگر هر تصميمي هم گرفته شود، برنامه‌اي براي افزايش قيمت بنزين در سال‌جاري نداريم.
اشکالات توزيع بنزين بر اساس کد ملي
بررسي‌ها نشان مي‌دهد اجراي طرح بنزيني دولت بر مبناي اختصاص 20 ليتر سهميه بنزين به هر کد ملي نياز به اختصاص سهميه يارانه‌اي بيشتري به افراد نسبت به وضع کنوني خواهد داشت و همين مساله نه‌تنها امنيت انرژي و کسري بودجه ناشي از فروش بيشتر بنزين يارانه‌اي را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد، بلکه مخاطرات «درگيرکردن 85 ميليون ايراني با معاملات بنزيني»، «اتلاف اضافه‌بنزين يارانه‌اي» توزيع‌شده و «تشديد جريان قاچاق سوخت» را در پي خواهد داشت از سوي ديگر، اتکا به نتايج طرح آن هم در شرايطي که بافت اجتماعي جزيره کيش نمونه مناسبي از کشور نيست و نيز طرح با نواقص اجرايي متعددي به اجرا درآمده است، چندان منطقي به‌نظر نمي‌رسد که فارغ از ايرادات مطروحه نسبت به گزينش کيش به‌عنوان آزمايشگاه طرح بنزيني دولت، اختصاص بنزين به خودرو و کد ملي برخي خانوارها، عدم واريز سهميه بنزين به برخي افراد داراي کارت کيشوندي، پيوست ضعيف رسانه‌اي طرح (حتي در منطقه آزمايشگاهي) و سردرگمي ساکنان جزيره در حوزه مبادله سهميه يارانه‌اي از عمده ضعف‌هاي اجرايي طرح به‌شمار مي‌رود.
يکي از رويکردهاي مناسبي که دولت مي‌تواند در خصوص اين طرح در دستور کار قرار دهد، اين است که اگر براساس نتايج اجراي 5ماهه پايلوت اين طرح در جزيره کيش، تصميم به اجراي اين طرح در سطح کشور گرفته شد، پيش از تحقق اين امر، يکي ديگر از نقاط جمعيتي کشور که شباهت بيشتري از نظر بافت اجتماعي و شرايط اقتصادي ساکنان آن، با ديگر نقاط کشور (به‌طور متوسط) وجود دارد نيز به‌عنوان نقطه دوم اجراي پايلوت طرح انتخاب شود و نتايج اجراي پايلوت دوم نيز مبناي تصميم‌گيري جامع باشد؛ چراکه هرنوع تصميم شتابزده در خصوص تغيير در نحوه عرضه بنزين، مي‌تواند چالش‌هاي متعددي را براي دولت و مردم به‌دنبال داشته باشد.
سعيد محمد مشاور رئيس‌جمهور و دبير شوراي‌عالي مناطق آزاد تجاري ـ صنعتي و ويژه اقتصادي پيش‌تر اظهار داشت: با توجه به برنامه‌ريزي که اتفاق افتاده بود اجراي آزمايشي «بنزين من»، طرحي موفق بوده و به‌عنوان يک الگو در جزيره کيش بدون هيچ‌گونه مشکلي اجرايي شده است و نتايج اجراي طرح باز توزيع بنزين به دولت ارائه شده و بررسي‌هاي لازم در حال انجام است که در صورت نياز به ساير نقاط کشور تسري پيدا کند و جزيره قشم نيز به‌عنوان دومين محل اجراي آزمايشي طرح، آمادگي لازم را براي اجراي آن را در صورت ابلاغ دولت دارد همچنين مسئولين در شرايطي از موفقيت کامل مرحله آزمايشي و آمادگي براي تسري به کل کشور سخن مي‌گويند که ظاهراً مردم جزيره کيش و جايگاه‌داران نظر ديگري دارند.
انتقادات به طرح فروش بنزين
کارشناسان حوزه انرژي معتقدند فروش بنزين به دست مردم موجب شکل‌گيري بازار سياه و افزايش قاچاق بنزين خواهد شد و نفعي براي افراد فاقد خودرو که عموماً از اقشار ضعيف و جامعه هدف اصلي طرح هستند، نخواهد داشت. پرويز محمد نژاد قاضي محله عضو کميسيون انرژي مجلس معتقد است: وقتي بحث منابع مالي و پولي مطرح مي‌شود قطعاً بازار هم شکل خواهد گرفت و هميشه در بازار‌ها افرادي به دنبال سوداگري هستند و کسي که خودرو ندارد مجبور است سهميه خود را به فروش رساند و اين افراد طعمه سوداگران خواهند شد زيرا کسي سهميه خود را از بين نمي‌برد و به هر قيمتي مي‌فروشد که اين معضلات منجر به افزايش خروج غيررسمي و قاچاق بنزين به کشور‌هاي همسايه خواهد شد. همچنين حسن مرادي کارشناس حوزه انرژي دراين خصوص گفت: طرح بازتوزيع يارانه بنزين در راستاي تخصيص عدالت‌محور يارانه‌هاست، اما اعطاي سهميه بنزين به افرادي که فاقد خودروي شخصي هستند، مي‌تواند موجب شکل‌گيري بازار سياه فروش بنزين از طرف اين افراد شود و طرح بازتوزيع يارانه بنزين محکوم به شکست خواهد بود اگرچه در طولاني‌مدت بايد به نوع و نحوه يارانه‌اي که به اقشار ضعيف جامعه اعطا مي‌شود فکر کرد و برنامه‌ريزي داشت.