پس از دو سال عدم اجرای مالیات بر خانه‌های خالی و لوکس، دولت سیزدهم عملیاتی شدن این قانون را در دستور کار خود قرار داد. برهمین اساس طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته در بودجه قرار بود 2 هزار میلیارد تومان از خانه‌های خالی درآمد مالیاتی عاید دولت شود، اما آمار و ارقامی که از سوی مسئولان سازمان مالیاتی ارائه شده است، نشان از فاصله بسیار زیاد ارقام محقق شده با پیش‌بینی شده، دارد.
درحالی که برخی نمایندگان مجلس درباره طولانی بودن فرایند مالیات‌ستانی از خانه‌های خالی و لوکس و عدم تحقق بودجه پیش‌بینی شده گلایه دارند، مشکل تازه‌ای دراین خصوص به وجود آمده است که تاکنون اطلاع‌رسانی دقیقی درباره آن صورت نگرفته است. طی هفته‌های اخیر، پیامک‌هایی از سوی سازمان امور مالیاتی به برخی از مالکان واحدهای مسکونی مبنی بر شناسایی ملک مورد نظر به عنوان واحد خالی ارسال شده و مبالغ قابل توجهی نیز به عنوان مالیات تعیین شده است. این درحالی است که این واحدها خالی از سکنه نبوده و مالکان سال‌ها است در آن سکونت دارند.
با وجود انتشار گزارش‌های رسانه‌ای درباره این مشکل که به طور قطع مانع بزرگی بر سر راه اجرای این تکلیف قانونی محسوب میشود، سازمان امور مالیاتی تاکنون توضیحی ارائه نداده است. گفتنی است پیش از این نیز ساکنان واحدهای مسکونی در شهرهای بزرگ به خصوص تهران درباره شناسایی اشتباهی ملک آنها به عنوان واحد خالی گلایه داشتند که اخیراً این موضوع تکرار شده است.
بر اساس قانون مالیات خانه‌های خالی، اگر واحد مسکونی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر بیش از ۱۲۰ روز خالی از سکنه باشد، مشمول مالیات میشود. براین اساس سال اول معادل 6 برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه محاسبه خواهد شد. بدین ترتیب، وزارت راه و شهرسازی برای شناسایی خانه‌های خالی، سامانه املاک و اسکان را از بهمن‌ماه ۱۳۹۸ رونمایی و مردادماه ۱۳۹۹ اجرایی کرد. از ۱۹ فروردین سال گذشته تمام سرپرستان خانوار مکلف شدند تا اطلاعات مربوط به املاک خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند تا وضعیت سکونت آنها از نظر خالی یا دارای سکنه بودن برای اعمال مالیات مشخص شود البته اطلاعاتی از تعداد ثبت‌نام‌کننده‌ها منتشر نشده است.
پس از کش‌و‌قوس‌های بسیار بین وزارت راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی از چگونگی ارسال اطلاعات تا بررسی صحت آنها در سال گذشته، سازمان امور مالیاتی اعلام کرد، ۵۶۸ هزار واحد مسکونی خالی شناسایی شد که بالغ بر ۴۸۸ هزار واحد از آنها در شهرهای بالاتر از صد هزار نفر جمعیت بوده و مشمول پرداخت مالیات شدند. پیش از این، سازمان امور مالیاتی درباره روند و میزان اخذ مالیات از این تعداد خانه خالی گفته بود که فقط یک میلیارد تومان مالیات خانه خالی پرداخت شده است و حدود 5 هزار نفر از مالکان این خانه‌ها در درگاه سازمان اعلام کردند که خانه آنها خالی نبوده و عدم پذیرش را انتخاب کردند.
همچنین، حدود ۵۰۰ نفر از صاحبان خانه‌های خالی نیز پذیرش مالیات خانه خالی را اعلام کردند اما همه این افراد مالیات خود را پرداخت نکرده‌اند بلکه نصف این افراد مالیات خود را پرداخت کرده‌اند. برخی دیگر از مشمولان مالیات خانه خالی نیز وارد درگاه سازمان امور مالیاتی شده و هیچ عکس‌العملی نداشته‌اند. آخرین اعلام سازمان امور مالیاتی در اوایل اردیبهشت ماه امسال به ایسنا حاکی از آن است که از خانه‌های خالی معرفی شده حدود ۱۰ میلیارد تومان مالیات اخذ شده و در دو ماهه سال جاری نیز، ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان درآمد عاید این سازمان شده است. وزیر راه و شهرسازی در اظهارات اخیرش درباره اجرای قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی گفت، ۵۶۰ هزار واحد مسکونی خالی به وزارت امور اقتصادی و دارایی معرفی شده که از این میزان ۶۰ هزار واحد اعتراض کردند و این اعتراضات در دست بررسی است.
وی همچنین از گزارش حدود ۴۰۰ هزار خانه جدید خالی خبر داده است. دراین زمینه مدیرکل دفتر طراحی و تحلیل فرآیندهای مالیاتی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: هنوز اطلاعات جدیدی از خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی ارسال نشده و اطلاعات جدید ممکن است اطلاعات دقیق و موثق همان ۵۷۶ هزار خانه خالی قبلی پس از بررسی‌های صورت گرفته باشد. وی افزود: اعتراضات درباره شناسایی خانه‌های خالی از سوی صاحبان این واحدهای مسکونی به وزارت راه و شهرسازی رفته و تغییرات وارد شده در اطلاعات خانه‌های خالی را به سازمان امور مالیاتی ارسال خواهد کرد. جهانگیر رحیمی ادامه داد: بخش ابتدایی که از تعداد خانه‌های خالی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفت، زیاد نبوده و سازمان هنوز برگ مطالبه ارسال نکرده است. افزایش وصول مالیات از خانه‌های خالی به اطلاعات جدید بستگی دارد، زیرا احتمال اینکه شناسایی این خانه‌ها دقیق باشد، بیشتر است و هر چه اطلاعات دریافتی درست‌تر باشد، آمار وصولی نیز بالا می‌رود.
مدیرکل دفتر طراحی و تحلیل فرایندهای مالیاتی در پایان سخنانش تأکید کرد که بعد از تیرماه اطلاعات خوبی از وصول پایه‌های مالیاتی از جمله مالیات خانه‌های خالی اعلام خواهد شد. روز گذشته نیز رئیس سازمان امور مالیاتی در هشتادمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران، به عنوان مهمان ویژه اعلام کرد: ظرف سال‌های گذشته دو تکلیف برعهده نظام مالیاتی کشور گذاشته شده که یکی از آنها مالیات خانه‌های لوکس و باغ ویلاها است که باید اطلاعات آنها را از شهرداری‌ها و وزارت راه و شهرسازی دریافت کنیم. اما در سال گذشته همکاری خوبی در این عرصه انجام نشده است و با اطلاعات محدودی که داشتیم مالیات خانه‌های لوکس را محاسبه کردیم اما عدد آن بسیار محدود شد. به شکلی که مجموعاً کمتر از ۵۰۰ میلیارد تومان شد.
اما اگر اطلاعات کافی در اختیار ما از سوی شهرداری‌ها قرار داده شود تصور می‌‌کنیم بتوانیم عدد قابل قبولی را وصول کنیم. داوود منظور ادامه داد: در بحث خانه‌های خالی نیز حجم اطلاعاتی که گرفته‌‌ایم کافی نبود، برآورد ما 2 میلیون و 500 هزار خانه خالی است در حالی که رکوردهای اطلاعاتی که توسط وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی اطلاعات به ما داده شده حدود ۵۰۰ هزار خانه خالی بوده است. بی تردید کسانی که در این حوزه پرداخت مالیات نداشته باشند شامل جریمه خواهند شد.
مالیات خانه‌های لوکس فقط ۵ میلیارد تومان
در شرایطی که همچنان انتقاداتی مبنی بر کند بودن روند اخذ مالیات از خانه‌های لوکس مطرح میشود، عملکرد سه‌ماهه درآمدهای مالیاتی نشان می‌دهد که در این مدت فقط کمی بیش از ۵ میلیارد تومان مالیات از این واحدهای مسکونی اخذ شده است.
گزارش تفریغ بودجه در دو ماهه سال جاری نیز نشان داد که کمترین تحقق به ردیف‌های درآمدی مالیات بر واحدهای مسکونی لوکس با صفر درصد اختصاص یافته است. اما سازمان امور مالیاتی این انتقادات را غیرمنطقی دانست و گفت که به‌دلیل سال اول اجرای این مالیات باید در جامعه آماده‌سازی و فرهنگ‌سازی برای اخذ آن صورت گیرد. در این راستا، بررسی جدیدترین وضعیت اخذ مالیات از خانه‌های بالای ۱۰ میلیارد تومان در عملکرد سه‌ماهه درآمدهای مالیاتی حاکی از آن است که در این مدت معادل ۵ میلیارد و ۸۵۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان مالیات از واحدهای مسکونی گران‌قیمت اخذ شده است.