مدتی است که استفاده از وسایل دست دوم حتی لباس دست دوم در جامعه ما رواج پیدا کرده است. برای خرید و فروش وسایل دست دوم مانند پوشاک نیز اپلیکیشنهایی طراحی شده است که افراد در آن بستر لباس، کیف، کفش و... را خرید و فروش میکنند.
آفتاب یزد نوشت: استفاده از لباس دست دوم در جامعه ما امری غیرنیکو بوده است و اغلب افراد تمایلی به خرید لباس دست دوم دیگری را نداشتند. عدهای بر این اعتقاد هستند که خرید و فروش لباس دست دوم در ایران ناشی از آگاهی به وجود آمده در مردم است که میخواهند بدین وسیله به محیط زیست کمک کنند و در سراسر جهان این آگاهی در حال شکل گرفتن است.
لذا از منظر این افراد خرید و فروش لباس دست دوم اتفاق مثبتی در جامعه ما است که میتواند تبعات خوبی به همراه داشته باشد. از سوی دیگر برخی میگویند که استفاده از لباس دست دوم در فرهنگ ایرانی وجود ندارد و این کار در نظر مردم امری ناپسند تلقی میشود لذا اگر خرید و فروش لباس دست دوم در جامعه رواج پیدا کرده است به دلیل شرایط معیشتی و اقتصادی مردم است.
این شرایط باعث شده است که افراد توانایی خرید پوشاک برای خود و خانواده را از دست بدهند و از آنجایی که تامین پوشاک یکی از نیازهای اساسی انسان است، افراد بالاجبار به خرید لباسهای دست دوم روی میآورند.کاهش ضایعات منسوجات، کاهش آلودگی آب، صرفه جویی در استفاده از آب، آلودگی کمتر هوا و... بخشی از مزایای استفاده از لباس دست دوم است.
اما به نظر میرسد رواج گسترده استفاده از لباس دست دوم در میان مردم ایران به دلیل مزایای آن نباشد.با یک جست و جوی ساده در اینترنت با خیل وسیعی از آگاهی خرید و فروش لباسهای دست دوم مواجه میشویم که این لباسها میتوانند لباس عروس، لباس بچگانه، کفش، مانتو، شلوار و... باشند.
تنزل اقتصادی
سعید معدنی جامعه شناس و استاد دانشگاه در این باره به آفتاب یزد گفت:« هیچ کس دوست ندارد که لباس دست دوم بخرد و این یک پدیده طبیعی است. قطعا کسانی که وضعیت مالی خوب و مناسب و توان خرید دارند سراغ لباس دست دوم نمیروند. لذا کسانی که وضعیت مالی مناسبی ندارند مجبور هستند که وسایل دست دوم بخرند.
خرید وسیله دست دوم در غرب اگر اتفاق میافتد به نظر من بیشتر برای ارسال به کشورهای جهان سوم است. همچنین کسانی که مهاجر هستند و در جوامع تازه وارد شدند و امکانات مالی مناسبی ندارند به سمت خرید لباس دست دوم میروند. معمولا لباسهای دست دوم مورد استفاده افرادی که وضع اقتصادی مناسبی ندارند قرار نمیگیرند.
در ایران اگر این قضیه رواج پیدا کرده است و مردم لباسهای دست دوم میخرند به دلیل کسب سود فروشنده و عدم توانایی خریدار برای تهیه لباس نو است. خرید و فروش لباس دست دوم در جامعه ما نشانه تنزل اقتصادی و فقر مردم است.»
معضل اجتماعی
علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و روانشناس اجتماعی در این باره به آفتاب یزد گفت:« استفاده از لباسهای دست دوم مسبوق به سابقه است. در کشور ما سالیان زیادی است که یکسری لباسها تحت عنوان تاناکورا به فروش میرسیدند.
یعنی لباسهای دست دومی که از کشورهای پیشرفته وارد کشور میشدند و مردم آنها را خریداری میکردند. البته هنوز هم این نوع از لباسها خریدار دارد و در بعضی از شهرها بازار تاناکورا وجود دارد. بنابراین این پدیده جدید نیست.
اما در گذشته استفادهکنندگان از انواع وسایل دست دوم کسانی بودند که تعدادشان به نسبت کل جمعیت کشور آنقدر اندک بود که به عنوان یک پدیده مهم اجتماعی کسی به آن نگاه نمیکرد. حالا چون تعداد این افراد زیاد شده است به عنوان یک مسئله و معضل اجتماعی در حال نشان دادن خود است.»
کشور در حال پسرفت
وی ادامه داد:« بر اساس فرهنگ ایرانی پوشیدن لباس دیگران به عنوان یک امر مذموم شناخته میشده است. گروهی مطرح میکنند برای حفظ محیط زیست استفاده از لباس دست دو مفید است اما واقعیت این است که کسی که توانایی خرید لباس نو دارد چنین کاری نمیکند.
افرادی که از وسایل دست دوم خصوصا لباسهای دست دو استفاده میکنند یک بار روانی بدی را تحمل میکنند. یعنی مثلا پدر و مادری که این نوع از لباسها را برای فرزندان خود تهیه میکنند حس خوبی ندارند و از آن مهمتر فرزندی که ذوق و شوق خرید لباس نو دارد اما نمیتواند لباس نو داشته باشد به نوعی سرخورده میشود.
از سوی دیگر آیا کشوری مانند ایران با ویژگیهای بالقوه توانمندیهای اقتصادی با 80 میلیون جمعیت باید در شرایطی قرار بگیرد که مردم به خرید وسایل دست دوم روی آورند؟ این پدیده قبلا در کشورهای پاکستان، افغانستان، بنگلادش و... دیده میشد اما به نظر میرسد امروز ما هم به خیل این کشورها پیوسته ایم. آیا این حس در میان مردم ایجاد نمیشود که به جای پیشرفت ما در حال پسرفت هستیم؟ این مورد بیشتر از آنکه مردم را اذیت کند به نظر من سیاستگذاران و برنامه ریزان را باید ناراحت کند و آنها باید چارهای بیندیشند.»
ایجاد انحصار
شریفی یزدی ادامه داد:« در مورد لباس برخی این مورد را مطرح میکنند که بعضی از بیماریهای پوستی و قارچی با شست و شوی عادی از بین میروند و لباس دست دوم میتواند منتقلکننده این نوع از بیماریها باشد البته من از صحت علمی این ادعا اطلاعی ندارم.
وزارت بهداشت باید در این زمینه بررسی کند که اگر این مسئله باعث میشود که بهداشت مردم به زیرسوال برود در این خصوص کاری انجام شود. البته استفاده از این لباسها یک دلیل دیگری هم میتواند داشته باشد و آن این است که ما خیلی روی تولید داخلی تاکید داریم که در جای خود حرف صحیحی است اما متاسفانه به دلیل انحصاری که ایجاد کردهایم کیفیت کالاهای ایرانی پایین آمده است. لذا برخی از افراد ترجیح میدهند یک لباس خارجی نسبتا سالم و نو را استفاده کنند ولی آن پول را برای یک جنس ایرانی بیکیفیت هزینه نکنند. »
فقر مردم
امیرمحمود حریرچی جامعه شناس در این باره به آفتاب یزد گفت:« در دیگر نقاط جهان این کار توسط خیریهها انجام میشود و لباسهای دست دوم به دست نیازمندان میرسد. در ایران یک زمانی این پدیده وجود داشت که افراد فقیر از لباسهای دست دوم استفاده میکردند اما این مورد مرسوم نبود.
اما الان خرید و فروش لباس دست دوم در ایران بسیار رواج پیدا کرده است. یک بخشی از این پدیده را من به دلیل فقر مردم میدانم زیرا پوشاک گران است و مردم نیاز به پوشاک دارند و باید به این نیاز اساسی خود پاسخ دهند. یک عده هم برای اینکه نشان دهند وضع مالی مناسبی دارند به سمت لباسهای دست دوم برند میروند. در ایران هم بهتر است لباسهای دست دوم به دست خیریهها برسد تا آنها لباسها را در اختیار نیازمندان واقعی قرار دهند.
در این راستا باید فرهنگسازی شود و این کار جنبه انسانی و خیر بگیرد. پدیده دیوار مهربانی کار درستی نبود و در جامعه ما به نتیجه مناسبی نرسید. اما میتوان استفاده از لباسهای دست دو را در قالب فعالیتهای خیرخواهانه پیگیری کرد تا محلی برای سوء استفاده عدهای فراهم نشود. »