آرمان ملي: يکي از منابع اصلي درآمد دولت به غير از نفت ابزار ماليات است که علاوه‌بر تامين مالي دولت، اهداف ديگري چون تحقق عدالت درآمدي، رشد و توسعه کشور، عدالت منطقه‌اي و توسعه مناطق محروم، عدالت‌بخشي و توسعه بخش کشاورزي و بنگاه‌هاي دانش‌بنيان را دنبال مي‌کند که تا 10سال پيش، حدود 50 درصد از منابع عمومي بودجه کشور از محل صادرات نفت تامين مي‌شد اما به‌تدريج اين سهم کاهش پيدا کرد و به‌جاي آن سهم ماليات در بودجه افزايش يافت.
آمارها از برآورد درآمدهاي مالياتي قانون بودجه 1400 نسبت به اعداد و ارقام لايحه بودجه 1401 نشان مي‌دهد ميزان درآمدهاي مالياتي در سال‌جاري با افزايش 200هزارميلياردي مواجه بود که اين ميزان درآمد بيانگر توجه قانونگذار به رشد قابل‌توجه درآمد مالياتي نسبت به قانون بودجه سال‌هاي گذشته است و نياز به سازوکارهاي خود دارد تا بتواند برحسب پيش‌بيني‌ها، سهم 40 درصدي ماليات در بودجه عمومي را مرتفع کند با اين وجود در ايران، به دليل مشکلات موجود بر سر راه تکميل سامانه اطلاعاتي جامع اقتصادي و مالي، اين نوع پايه‌هاي مالياتي هيچ رشدي نکرد و در سال‌هاي اخير در مجلس و دولت، طرح‌هاي مختلفي در زمينه تکميل اين سامانه اطلاعاتي در دستور کار قرار گرفت که نتيجه آن قانون سامانه موديان و پايانه‌هاي فروشگاهي شد.
ناصر باغستاني، کارشناس پول و بانک دراين خصوص گفت: موضوع بسيار مهمي که باعث شده ماليات در کشور به خوبي به نتيجه نرسد و بخش زيادي از بودجه متکي به درآمدهاي نفتي باشد، بحث اطلاعات و شفافيت اطلاعاتي است و هدف از راه‌اندازي اين سامانه توضيح و علت درآمدهاي فروشگاهي است.
معتقدم دولت بايد با کامل کردن اين سامانه در حوزه شفافيت اقدامات اساسي انجام دهد و بحث انتقال کارت به کارت را هم به اين سامانه اضافه کند تا شفافيت بيشتر شود بنابراين آنچه در خصوص راه‌اندازي اين سامانه بعد از ساماندهي ماليات اهميت دارد، بحث مديريت جريان کالا در کشور است و با اين سامانه به راحتي ورودي و خروجي کالا مشخص و تمام اطلاعات فروش کالا هم قابل مشاهده خواهد بود. معتقدم حرکت بنيادي دولت در زمينه راه‌اندازي سامانه موديان مالياتي بسيار مهم و ضروري بود. باغستاني بيان کرد: درآمدهاي مالياتي روي بودجه تاثير دارد اما نقش ماليات در کاهش کسري بودجه به مديريت هزينه‌کرد دولت بسيار ارتباط دارد.
اگر دولت بتواند در سال‌هاي آينده بودجه را برنامه‌ريزي شده ببندد، مي‌توان تورم، حقوق و هزينه‌ها را مديريت کرد و بعضي از اتفاقات باعث ايجاد نااطميناني در بازار مي‌شود به همين دليل بايد در بحث تورم، حقوق و هزينه‌ها برنامه‌ريزي و مديريت درستي انجام شود تا احتکار و انحصار در حوزه کالاهاي اساسي از بين برود. معتقدم بحث کاهش کسري بودجه فقط مربوط به افزايش درآمدها نيست، اما ماليات مي‌تواند زمينه را براي کم کردن وابستگي و نقش درآمدهاي نفتي در بودجه فراهم کند. اين کارشناس پول و بانک گفت: امکان اخذ ماليات از سوداگران و کاهش فرار مالياتي وجود دارد. به‌طور کلي ماليات دو نوع درآمدي و تنظيمي دارد؛ هدف از اخذ ماليات فقط نبايد در بحث درآمدزايي باشد.
اگر سوداگر بداند که جريان معاملاتي وي رصد مي‌شود شاهد کاهش سوداگري در بخش فرار مالياتي خواهيم بود. اميدواريم در اين حوزه حاکميت بتواند فضاي خوبي براي سرمايه‌گذاري فراهم کند و دولت بايد در کنار کنترل بحث سوداگري از طريق ماليات که قطعا در بحث شفافيت اطلاعاتي تاثيرگذار است، شرايط خوبي هم در حوزه سرمايه‌گذاري فراهم کند. بدون ترديد سامانه موديان مالياتي مي‌تواند در حوزه شفافيت اقتصادي بسيار تاثيرگذار باشد.
مهدي خوشخو، کارشناس پولي و بانکي معتقد است: سامانه موديان يکي از راه‌هاي جمع‌آوري مالياتي يا به تعبيري ايجاد زيرساختي براي رصد و پايش جريان‌هاي مالي و کالايي به‌کار مي‌آيد که از جمله آن در حوزه اخذ ماليات کارآمدتر است و سامانه موديان در سال 98 تبديل به قانون شده اما طي چند سال اخير اجرا نشده است ولي بايد اين سامانه به‌طور کامل در کشور ايجاد شود قطعا با اجراي آن 60 تا 70 درصد، درآمد بالقوه را محقق خواهد کرد. اجراي سامانه موديان يک بخش سخت افزاري و اجرايي دارد و يک بخش بنيادين و زيرساختي که در بخش بنيادين اراده و تدبير بسيار تأثيرگذار است.
اين کارشناس حوزه پولي و بانکي گفت: با متولي شدن سازمان امور مالياتي متولي براي ايجاد و راه‌اندازي سامانه موديان است خواص و قواعد اين سامانه نامشخص باقي ماند و معلوم نيست قرار است کدام خلأ ما را در سيستم اقتصادي پر کند. چرا که سازمان امور مالياتي، سازماني محدود با ابزارهاي اندک براي گره‌هاي داخلي تبيين شده، تحويل اين طرح به اين سازمان باعث شد از سال 98 اجرايي نشود و مراحل اجراي آن بسيار کند پيش رود.
در صورتي که بايد مسئوليت اين طرح به سازمان‌هاي بالاتر داده شود تا قدرت اجرايي بيشتري داشته باشد و سامانه موديان، طرح خوب و اجراي آن در سيستم مالياتي مفيد است و بايد از اين طرح حمايت شود و ملازمات اجراي آن بايد به خوبي بررسي و عملي شود همچنين کسري بودجه دولت وقتي رفع مي‌شود که کسري تراز عملياتي در کشور برطرف شود. به اين معنا که درآمدهاي ريالي کفاف هزينه هايمان را بدهد. محور اصلي درآمد دولت ماليات است و اصلاح نظام مالياتي کشور و برخورداري از يک سيستم کارآمد که سامانه موديان جزئي از آن است؛ مي‌تواند در اين زمينه کمک کننده باشد. سامانه موديان ابتداي راه اصلاح نظام مالياتي کشور است و پس از شفافيت جريان کالا و پول توسط اين سامانه، تازه امکان اخذ ماليات‌هاي متنوع از بخش‌هاي غيرمولد و سوداگر جامعه فراهم مي‌شود.