رمزگشایی از معمای تحقق اندک درآمد نفتی بودجه

در شرایطی که آمارهای داخلی و حتی بین المللی غیررسمی فروش نفت ایران را در محدوده  800 هزار تا یک میلیون بشکه در روز تخمین می زنند و قیمت نفت هم در ماه های اخیر بالای 100 دلار بوده است، گزارش عملکرد بودجه در دو ماه نخست سال نشان می دهد که فقط 13 درصد منابع ریالی بودجه در این بخش وصول شده است. دلیل این مسئله چه می تواند باشد؟

به گزارش روابط عمومی دیوان محاسبات، از ابتدای امسال تا تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱، در مجموع بیش از ۸۸ هزار میلیارد تومان از منابع عمومی بودجه (معادل ۶.۳۲ درصد کل منابع بودجه) وصول شده که این رقم برابر ۳۷ درصد مبلغ مصوب کل منابع بوده است. همچنین، بیش از ۱۲۳ هزار میلیارد تومان در قالب مصارف عمومی بودجه (معادل ۸.۸۴ درصد کل مصارف) توسط خزانه داری در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته که این مبلغ برابر ۵۲ درصد مبلغ مصوب کل مصارف بودجه برای بازه زمانی موضوع این گزارش بوده است.

به گزارش ایران جیب از خراسان، فاصله 35 هزار میلیارد تومانی بودجه هزینه شده در مقایسه با منابع محقق شده نیز از دیگر ابهامات عملکرد بودجه در دو ماه نخست امسال است، آن هم در شرایطی که دولت تنخواه از بانک مرکزی دریافت نکرده اما چگونگی پر کردن این فاصله با ابهام مواجه است.

در عین حال بررسی دیوان محاسبات از عملکرد دو ماهه اجرای قانون بودجه امسال نشان می دهد که وصول درآمدها (درآمدهای مالیاتی و گمرکی)، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (عمدتا فروش نفت)، واگذاری دارایی های مالی (عمدتا انتشار اوراق بدهی) و مجموع منابع عمومی دولت نسبت به مبالغ مصوب، به ترتیب ۶۴، ۱۳، ۳ و ۳۷ درصد بوده است.

به گزارش خراسان، تحقق تنها 13 درصد منابع ناشی از فروش نفت در شرایطی است که با افزایش قابل توجه قیمت نفت، انتظار می رفت درآمد ناشی از فروش نفت در بودجه محقق شود. در قانون بودجه امسال 484 هزار میلیارد تومان منابع از محل فروش نفت، میعانات گازی و صادرات گاز پیش بینی شده است. با تقسیم این رقم به یک ششم (2 ماه از کل سال) باید بیش از 80 هزار میلیارد تومان منابع محقق می شد اما فقط حدود 10.5 هزار میلیارد تومان محقق شده است. در همین حال محمد روستا، مدیر مالی شرکت ملی نفت ایران با ارائه توضیحاتی اعلام کرده است که در سه ماه نخست سال ۱۴۰۱، حدود ۷۰ درصد از تعهدهای درآمدی ارزی وزارت نفت وصول شده و حتی بعضی از مطالبات معوق کشور نیز تسویه شده است.

وی البته تأکید کرده که چگونگی نحوه تسعیر این درآمد ارزی به ریال و تسهیم آن از تکالیف دیگر دستگاه‌ها از جمله بانک مرکزی و خزانه‌داری است.

به این ترتیب ابهام چرایی تبدیل نشدن بخش زیادی از درآمد ارزی فروش نفت به ریال ابهامی است که همچنان پابرجاست. با این حال پاسخ را باید در نرخ ارز مورد محاسبه درآمد فروش نفت در بودجه پیدا کرد. در قانون بودجه امسال، درآمد 484 هزار میلیارد تومانی نفت در بودجه با احتساب ارز به نرخ ای تی اس (23 هزار تومان) در نظر گرفته شده است. این در حالی است که دولت دو ماه نخست امسال ارز 4200 را اختصاص داد و اواخر اردیبهشت اقدام به حذف ارز 4200 کرد. به این ترتیب برای تبدیل درآمد ارزی نفت فروخته شده به ریال از نرخ 4200 تومان استفاده شده که موجب تحقق بسیار پایین درآمد نفت شده است و در ماه های آینده با احتساب نرخ 23 هزار تومان، درآمد ریالی فروش نفت 5.5 برابر خواهد شد. درآمدی که البته محل هزینه آن در قالب یارانه جایگزین ارز 4200، پیش بینی شده است.