شهروندآنلاین: ماجرا به سودهای کلان ساختمانی بازمی‌گردد و پشت‌پرده سوداگری ساخت‌وساز! سودکلان ساختمان‌سازی این روزها آنقدرها بالاست که برخی بسازبفروش‌های متخلف، بزن‌بهادر استخدام می‌کنند! کسانی که نمی‌گذارند کسی به ساختمان پرتخلف‌شان موقع ساخت نگاه چپ کند یا حتی نزدیک شود و با اضافه بنا سودهای میلیاردی به جیب می‌زنند. آمار دقیقی از دریافتی اراذل و اوباش برای مقابله با ضابطین شهری وجود ندارد اما اتفاقات عجیبی زیرپوست شهر می‌افتد که گویا لات‌های مناطق هم از درآمدهای زیادی برخوردار می‌شوند. جالب است بدانید پای زنان هم به میان کشیده شده و از آنان برای مقابله با متصدیان شهری و تخریب ساختمانی که تخلف دارد و باید خراب شود هم استفاده می‌کنند، اما دقیقا ماجرا از چه قرار است و چه راه‌حلی پیش پای مدیریت شهری است؟
تعجب دادستان کل کشور از حضور اراذل و اوباش در ساخت‌وسازها
دادستان کل کشور پس از شنیدن گزارش عضو شورای شهر تهران در مورد حضور اراذل و اوباش در ساخت و سازهای متخلفانه عنوان می‌کند که استفاده از اراذل و اوباش در ساخت‌وساز بسیار عجیب است، حتما این موضوع را از طریق دادستانی پیگیری کنید.
سروری: نباید کسی در جمهوری اسلامی با قلدری به منویات خود برسد
اما پرویز سروری، رئیس شورای عالی استان‌ها با بیان اینکه گزارش‌های زیادی در این رابطه از کل کشور به دست او نرسیده اما شهرداری باید با این پدیده زشت با قدرت برخورد کند. در خصوص چالش‌های شهرداری برای برخورد با این وضعیت می‌گوید: «شهرداری نمی‌تواند مداخله کند باید با نیروی انتظامی هماهنگی داشته باشد. در جمهوری اسلامی نباید کسی احساس کند با قلدری و رفتار خارج عرف می‌تواند به منویات خود برسد. کسی که تخلف می‌کند باید مجازات شود و نباید تشویق شود.» او در مورد فراوانی این چالش در کشور توضیح می‌دهد: «برآورد علمی روی این قضیه نداریم. تنها گزارش‌هایی به دست ما می‌رسد. ما نسبت به این موضوع حساسیت داریم. اگر گزارشی از سطح کشور برسد پیگیری می‌کنیم. نمی‌گویم نیست ولی در سطح کشور اگر وجود داشته باشد پیگیری می‌کنیم. این موضوع می‌تواند زمینه‌ای باشد و با این پدیده باید با هماهنگی فراجا و شهرداران کلانشهرها توافقی کنیم که اگر این امر وجود دارد با قدرت برخورد شود و واکنش جدی و آنی باید باشد.»
شربیانی: حضور جدی اراذل و اوباش در مناطق 18 و 19 و بخشی از منطقه 4 شهرداری
جعفر شربیانی، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران و دبیر سابق شورایاران پهنه جنوب تهران این اتفاق را امر جدی در شهر می‌داند و می‌گوید: «برای صیانت از تخلفاتی که در حوزه ساخت‌وساز انجام می‌دهند از این ظرفیت نامشروع استفاده می‌کنند ولی شهرداری وظیفه دارد با همه ظرفیت با آن مقابله کند.»
او در خصوص اینکه در کدام پهنه شهری این موضوع بیشتر به چشم می‌خورد عنوان می‌کند: «این موضوع در مناطق 18 و 19 و بخشی از منطقه 4 به چشم می‌خورد و شهرداری باید با آن برخورد کند. شهرداری با هماهنگی نیروی انتظامی باید پیش برود. اساسا با ساخت‌وساز غیرمجاز باید به‌طور جدی برخورد شود.»
شربیانی معتقد است که کار اراذل و اوباش خیلی جدی است و می‌گوید: « اقدامات آنان خیلی جدی است تا زمانی که حمایت قضائی و حقوقی از کارکنان شهرداری در حوزه معماری‌وشهرسازی به صورت حداکثری نباشد این اتفاق رخ می‌دهد. تا این حد که از رئیس قوه قضائیه بخواهیم مسئولان اجرای احکام حوزه معماری‌وشهرسازی ضابط قضائی باشند. در حال حاضر نمی‌توانیم روی تغییر رویه حساب کنیم. به نوعی باید حمایت‌های بیشتری
صورت گیرد.»
عباسی: زورآباد از قدیم بوده است
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران نگاه دیگری به این ماجرا دارد.:«شهرداری باید وظیفه‌اش را انجام دهد و افرادش را سازماندهی کند. هرجایی که آدم‌های قانون‌گریز باشند رفتارهای ناهنجار خواهند داشت چنانچه این افراد احساس کنند خلأیی وجود دارد از آنجا برای خودشان فرصت ایجاد می‌کنند. مدیریت شهری در برابر کسانی که زیاده‌خواه هستند باید قدرتمند باشد و از پلیس و دستگاه قضائی توقع همکاری وجود دارد ولی نافی مسئولیت شهرداری نیست و باید با جدیت برخورد کرد.
عباسی یادآوری می‌کند که این موارد از قدیم بوده است و جدید نیست و از قدیم که محله‌های زورآباد مطرح بوده، حاشیه را می‌گرفتند و ساخت‌وساز غیرمجاز می‌کردند:« در دوره‌هایی حضور این افراد را پذیرفته‌اند و با توسعه شهرها و قانونمندشدن کشور این پدیده جای خود را از دست داد و الان اگر خلاف ایجاد شود خود را نشان می‌دهد، ولی مشکل این است اگر خلاف باشد و ساختمان ساخته شد و افراد در آنجا مستقر شدند با مسائل اجتماعی درگیر می‌شود و دیگر نمی‌شود ورود و آن ساختمان‌ها را تخلیه کرد. پیش از خریدوفروش باید شهرداری برخورد کند.
اقراریان : اراذل و اوباش متخلفان را اسکورت می‌کنند
مهدی اقراریان، رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر تهران حضور اراذل و اوباش در ساخت‌وسازهای متخلفانه را در دو منطقه شهری بیش از سایرین می‌داند: «این موضوع را در دو منطقه باید دنبال کرد. یکی در ناحیه 3 منطقه 19 است که ساخت‌وسازهایی رخ می‌دهد و برخی مجوز ندارند و برخی مجوز 4 طبقه گرفته و شاهدیم بیشتر بارگذاری کرده‌اند. یکی دیگر از مناطقی که این اتفاق دیده می‌شود محدوده گلابدره است. در مناطق دیگر هم وجود دارد ولی این دو منطقه را مشاهده کرده‌ام.»
او به ریشه‌های این مشکل اشاره می کند: «به اراذل و اوباش شناخته‌شده‌ای که سابقه نزاع و درگیری دارند پول می‌دهند و آنها عوامل شهرداری را تهدید می‌کنند و ممانعت به‌عمل می‌آورند. با مشکلی تحت عنوان ضابط قضائی مواجه هستیم که از ظرفیت‌های حقوقی هم باید استفاده کرد. برخی اقدام به خودزنی می‌کنند و حتی برای اصرار به تخلف، خانواده‌هایی را در این ساختمان‌ها مستقر می‌کنند. متاسفانه شاهد این هستیم که از برخی بانوان برای ایجاد نزاع استفاده می‌کنند. به این گونه که این خانم‌ها مانع ورود و حضور پرسنل شهرداری می‌شوند. شهرداری که نیروی خانم را برای مقابله با این تخلفات نمی‌فرستد. درگیری فیزیکی پیش بیاید نمی‌توان برخوردی کرد. سنگ‌پرانی می‌کنند. چندی پیش کلیپی از یکی مناطق دیدم که در آن منطقه بردن مصالح به دلیل ساخت‌وساز غیرمجاز ممنوع است. چند موتورسوار افراد متخلف را اسکورت، اول سعی می‌کنند پول بدهند و اگر فایده نداشت با چاقو و قمه تهدید می‌کنند. همین موضوع را درباره وانتی‌ها و دستفروش‌ها داریم. تعدادی از اراذل و اوباش را در جاهایی که نمی‌توانند عوامل شهرداری را تطمیع کنند، مستقر می‌کنند و با این اقدامات هزینه برخورد را بالا می‌برند. آخرین مورد همانی بود که عوامل شهرداری توسط یگان دانشگاه تهران مورد ضرب‌وشتم قرار گرفتند. کلانتری‌ها باید حمایت کنند که با مشکلاتی برای اعزام نیرو مواجهند. راه‌حل این است که پلیس شهری حلقه مفقوده این مشکلات است. تهران، نیازمند قانون جامع مدیریت پایتخت و پلیس شهری است تا ضابط باشد.
او در مخالفت با این موضوع که از شهربان حریم‌بان‌های شهرداری به‌عنوان پلیس شهری (پس از رفع نقص قانون) استفاده شود، می‌گوید: «حریم‌بان‌هایی که در حال حاضر داریم را نمی‌توان به پلیس شهری تبدیل کرد چراکه با استانداردهایی که باید پلیس داشته باشد فاصله دارند. پلیس شهری باید با مشارکت نیروی انتظامی شکل بگیرد و یکسری از وظایف مدیریت شهری باید به عهده پلیس باشد. پلیس ابزارهای لازم را دارد. هزینه درگیری با پلیس بالاست و ابزار لازم برای برخورد را دارد. متاسفانه در حوزه بی‌انضباطی مانند دستفروشان معابر، وانت‌ها، دستفروشان مترو، کودکان کار و… شهر از دست می‌رود و دچار آشفته‌بازاری هستیم که اگر همه فکر نکنند حل مشکلات قابل بازگشت نیست.
اقراریان به نکته قابل تاملی در این باره اشاره می کند: «کم‌کم بی‌انضباطی تبدیل به فرهنگ می‌شود و برای آن سازماندهی صورت می‌گیرد و سرشبکه ایجاد می‌شود که به دلیل منافع اقتصادی با ابزارهای مختلف مقابله می‌کنند.»
صارمی: ساخت‌وساز غیرمجاز جرم‌انگاری شود
حمیدرضا صارمی، معاون شهردار تهران نسبت به این امر واکنش نشان داد. او معتقد است باید به ریشه‌های این موضوع توجه کرد تا حواشی موجود از بین برود. صارمی در ابتدا معتقد است: «ساخت‌وساز غیرمجاز در ایران تخلف است و جرم محسوب نمی‌شود. یعنی ساخت‌وساز غیرمجاز جرم‌انگاری نشده است. افراد وقتی از این خلاف‌ها می‌کنند مشمول کیفر نمی‌شوند و صرفا بنا تخریب می‌شود. در بسیاری از کشورها ساخت‌وساز غیرمجاز جرم حساب می‌شود.»
این موضوع چندبار به مجلس رفته است و اغنا نشده‌اند تا جرم‌انگاری شود. از طرفی قیمت مسکن خیلی زیاد است. افراد سرپناه نیاز دارند. فشار اقتصادی، خانه‌دار نشدن، نیاز به اشتغال در شهرهای بزرگ و تجمع ثروت در کلانشهرها سبب شده در دهه‌های گذشته با مسأله اسکان غیررسمی روبه‌رو شویم. شبیه بیماری است که کم‌کم تبدیل به مشکل صعب‌العلاج می‌شود. ساخت‌وسازهای غیرمجاز به اینجا رسیده که افرادی آن را شغل خود کرده‌اند. موضوعات قانونی و ابزارها را می‌شناسند و بااستفاده از زور وارد بازار ساخت‌وساز غیرمجاز می‌شوند. این پدیده در تهران شدت زیادی ندارد و در حاشیه‌های تهران وجود دارد. این پدیده شوم وجود دارد و افرادی به صورت حرفه‌ای با ضابطین قضائی، نیروی انتظامی و شهرداری برخورد می‌کنند. زمانی که شهردار کرمانشاه بودم بعضا یک ساعت درگیری مسلحانه داشتیم. شاید بگویم حدود یک ساعت که شبیه یک صحنه جنگ خارجی بود افراد به سمت هم تیر می‌انداختند. به نظر می‌آید که باید به سمت آسیب‌شناسی برویم نه اینکه دائما با شهروندان در جنگ باشیم. شرایط خانه‌دار شدن سخت است. اینکه مدام به معلول نه علت پرداخته شود درمانی صورت نمی‌گیرد. باید به ریشه نگاه کنیم که چرا با وجود سه طرح جامع حدود 10 درصد آن هم اجرا نمی‌شود.
چالش‌هایی که در خصوص خانه‌دار شدن افراد داریم، کجاست؟ ضوابط، مقررات یا زمین است؟ شأن جمهوری اسلامی نیست که مانند کشورهای توسعه‌نیافته اسکان غیررسمی داشته باشیم. الان که دادستان کل کشور به آن پرداخته‌اند مراتب سپاسم را اعلام می‌کنم. باید به آسیب‌شناسی پرداخت.
او در مورد وضعیت تهران در این رابطه می‌گوید: «ما در شهر تهران این پدیده را داریم و غیررسمی است و افرادی در این خصوص حرفه‌ای شده‌اند و کار می‌کنند. فاجعه‌آمیز این موضوع نیست بلکه این است که نمی‌توان برای مردم خانه ساخت. فاجعه‌آمیز است که شاخص دسترسی به مسکن برای دهک‌های یکم تا ششم تقریبا غیرممکن شده است.
راه‌حل چیست؟
شهرداری تهران هیچ گاه برای ورود به ساختمان‌های ناایمن و حل تخلفات ساختمانی نمی‌تواند به‌عنوان ضابط قضائی رفتار کند و سوداگران از خلأهای قانونی به‌عنوان کسب سود بیشتر استفاده می‌کنند. ایجاد پلیس شهری برای برخورد با متخلفان، وانتی‌ها، دستفروشان، سدمعبران و سارقان تجهیزات شهری و هزاران مشکل دیگر در پایتخت احساس می‌شود. از سوی دیگر برخورد جدی با متخلفان می‌تواند راه‌حل موقتی نیز باشد. هماهنگی دستگاه‌های مختلف مسیر عبور موقتی از این چالش است.