آرمان ملی: شروع تغيير پول ملي و حذف چهار صفر از دولت‌های پيش کليد خورد خصوصا بانک مرکزی در دولت دوازدهم مدت‌ها بود که با جديت دنبال تصويب اين لايحه در مجلس شوراي اسلامي بود، اينک مجددا شايعاتي مبني بر تغيير پول ملي از ريال به تومان مطرح شده که گرچه بانک مرکزي آن را تکذيب کرده است اما بحث‌هاي فراواني در فضاي مجازي بر اجراي اين سياست به‌طور ناگهاني و ضرب‌الاجلي مطرح شده است حال بايد ديد دولت در چنين شرايطي که تورم نزديک به 50 درصدي سايه بر اقتصاد کشور گسترانيده به سراغ اجراي اين طرح که به عقيده کارشناسان اجراي اين طرح نياز به پيش شرط‌هاي زيادي ازجمله کاهش نرخ تورم و به ثبات رسيدن آن براي چند سال را دارد که چنين شرايطي در ايران فعلا ميسر نيست همچنين هزينه سنگين جايگزيني اسکناس‌ها، ناسازگاري دفاتر و صورت‌هاي مالي داده‌هاي قديم و جديد، افزايش قيمت کالاها و سختي نظارت دقيق بر عملکرد بازارها در روند جايگزيني را به دنبال خواهد داشت مي‌رود يا خير؟ اما برخي کارشناسان ديگر معتقدند که واحد ريال از معاملات بازار حذف شده و کارايي ندارد و درجريان تسهيل فرآيندهاي روزمره واجب است همچنين موجب تسهيل نقل و انتقال و صرفه‌جويي در هزينه‌هاي چاپ اسکناس و هزينه‌هاي معاملاتي مي‌شود.
اينک بايد ديد که اصلاح قانون پولي کشور چه تأثيري بر روند اقتصادي کشور و معيشت مردم خواهد گذاشت و آيا ايران مانند ديگر کشورهاي اجرا کننده اين طرح مي‌تواند از پس اجراي آن بربيايد؟ البته برخي کارشناسان معتقدند که با توجه به اقدامات صورت گرفته و تجربيات ديگر کشورها، اين سياست به‌تنهايي تأثير خاصي بر معيشت خانوارها نخواهد داشت و تأثير رواني آن بيش از هر چيز خواهد بود با اين‌حال بيشترين تأثير در حوزه حسابداري و افزايش هزينه شرکت‌هاست و اين هزينه جهت تبديل حساب‌هاي مالي و صورت‌هاي حسابداري بر شرکت‌ها تحميل مي‌شود.
سياست دردسرساز براي اقتصاد بيمار
يک کارشناس اقتصادي درخصوص حذف چهارصفر از پول ملي به «آرمان ملي» گفت: کم کردن صفرهاي پول ملي در هر کشوري يک ابزار است و زماني که ارزش پول ملي آنقدر کاهش مي‌يابد که محاسبات به مشکل مي‌خورد سياست کم کردن صفرها از پول ملي به عنوان اولين گزينه پيش روي تصميم گيران قرار مي‌گيرد البته جداي از اين مورد چندسالي است که يک واحد پولي به نام همت (به معناي هزار ميليارد تومان) در محاورات اقتصادي به کار مي‌رود که اين امر درنتيجه کاهش ارزش پولي است، بنابراين پيدا کردن واحدهاي پولي جديد مانند همت باعث دردسر براي اقتصاد است.
مجيدرضا حريري افزود: يکي از روش‌هايي که دولت‌ها در دهه‌هاي گذشته در کشورهاي مختلف به آن توسل جسته‌اند تغيير واحد پولي است تجربه‌اي که درترکيه صورت گرفت و مقادير زيادي از صفرها از پول ملي حذف شد و يا اينکه واحد پولي جديدي معرفي شد اما بايد گفت که اين روش بيشتر يک ابزار است و به خودي خود هدف نيست و بايد ديد اين طرح بر چه مبنايي و سياستي مطرح شده است که روشن است که سياستي مبني بر حفظ ارزش پول ملي پشت آن نيست و زماني که با تورم فزاينده روبه‌رو هستيم اجراي اين سياست براي اقتصاد دردسرساز خواهد شد و بديهي است که ريال در مقابل کالاها قدرت مقابله در بازار را ندارد و درست است که يک روزي بايد تغيير واحد پول ملي صورت بگيرد اما اينکه چه روزي اين اتفاق بيفتد بسيار مهم است.
او بيان کرد: انتخاب زمان مناسب براي حذف صفر از پول ملي موضوع بسيار مهمي است و در شرايطي که اقتصاد دچار تورمي لجام گسيخته است اجراي اين طرح تبعات زيانباري از جمله افزايش قيمت کالاها و تورم به‌همراه خواهد داشت، چراکه معمولا با تبديل ريال به تومان قيمت کالاها به سمت بالا گرد مي‌شود و ارقام 4 رقمي همواره به سمت رقم بالاتر ميل پيدا مي‌کنند که اين خود موجب افزايش تورم است بنابراين زمان اجراي اين طرح و چه سياستي پشت اين طرح باشد بسيار مهم است که تمام اين موارد بايد در اجراي طرح در نظر گرفته شود بنابراين اگر اين طرح در قالب سياست مدون و برنامه‌ريزي شده‌اي باشد مي‌تواند ابزاري باشد که باتوجه به قيمت ارزش فعلي يک ريال ناچار مي‌شويم يک روزي اين کار را بکنيم.
دولت جلوي رشد نقدينگي را بگيرد
احمد حاتمي يزد، کارشناس پول و بانک دراين خصوص به «آرمان ملي» گفت: تغيير پول ملي تاثيري در پارامترهاي اقتصادي ندارد اما اينکه اين مساله چه تاثيري در اقتصاد دارد بايد گفت که تبديل تومان به ريال در پارامترهاي اقتصادي تاثيري ندارد و دولت اگر مي‌توانست جلوي رشد نقدينگي را مي‌گرفت و تغيير پول ملي پيشکش! چراکه حذف 4 صفر از پول ملي فقط تغيير اسم است و آنچه در اقتصاد تاثيرگذار و حائز اهميت است قدرت خريدي است که حجم نقدينگي آن را ايجاد کرده و از لحاظ تورم اشتغال و درآمد ملي تاثير مثبت و منفي ندارد و مثلا به جاي آنکه بگوييم ده هزار ريال مي‌گوييم يک تومان و صرفا تغيير اسمي است و نه چيز ديگر. او در ادامه افزود: تغيير پول ملي تاثير عمده‌اي در وضعيت معيشت مردم و ديگر پارامترهاي اقتصادي ندارد البته ممکن است به ايجاد جو رواني قيمت‌ها در بازار دامن بزند و درکوتاه مدت موجب بالارفتن قيمت‌ها شود.
توضيحات بانک مرکزي درخصوص تغيير پول ملي
مصطفي قمري وفا، مديرکل روابط عمومي بانک مرکزي درخصوص شايعات تغيير پول ملي در حساب توييتر خود نوشت: اخيراً کليپي در فضاي مجازي منتشر شده که در آن ادعا شده بانک مرکزي قصد دارد واحد پول ملي را به زر تغيير دهد! ضمن تکذيب صريح اين شايعه ساختگي، تاکيد مي‌شود بانک مرکزي هيچ برنامه‌اي براي تغيير واحد پول ملي در دستور کار خود ندارد و تبديل پول ملي از ريال به تومان داستان پرماجرايي است که سال‌هاست پشت درهاي بهارستان مسکوت مانده بود و همواره حرف و حديث‌هاي فراواني را به دنبال داشت.
تبديل ريال به تومان ريسک زيادي دارد
عضو کميسيون تلفيق و بودجه در اين خصوص معتقد است که اين طرح در دولت دهم نيز مطرح شده و در دولت يازدهم به صورت کامل بررسي شد؛ زيرا اجراي اين طرح جزء تصميماتي است که ريسک زيادي دارد و از تصميمات مهم حوزه اقتصاد است. علي بختيار افزود: برخي کشورها براي اصلاحات اقتصادي و حل مسائل و مشکلات اقتصادي ابتدا اصلاحات پولي را مد نظر قرار دادند اما در ايران که تورم طي سال‌هاي گذشته شيب صعودي داشته طرح حذف چهار صفر از پولي ملي الزامي است.
عضو کميسيون تلفيق بودجه بيان کرد: در حال حاضر محاسبات کلان کشور با مشکلات جدي مواجه بوده و چاپ اسکناس نيز هزينه‌هاي سرسام آوري برجاي گذاشته است و به همين دليل وضعيت قدرت پول ملي در شرايط خوبي نبوده و مي‌توان با حذف چهار صفر از پول رسمي کشور، برخي مشکلات اقتصادي را حل کرد اين درحالي است که مردم 10 هزار ريال را يک تومان مي‌گويند، اما براي محاسبه مقدار نقدينگي در کشور بايد بگويند 200 هزار هزار ميليارد تومان و از طرف ديگر در خريدهاي خارجي نيز بايد حجم بسيار زيادي پول را براي مبادلات خارجي بپردازيم همچنين برخي نمايندگان اعتقاد داشتند در کشورهاي توسعه يافته اصلاح پولي انجام نشده است.
نبايد ايران را با کشورهايي که تورم در آنها معنا ندارد قياس کنيم. برخي کشورهاي منطقه مانند ترکيه و کره نيز دست به چنين اصلاحاتي زدند و با حذف صفر از پول رسمي کشور توانستند مشکلات اقتصادي خود را رفع کنند. او افزود: بايد به لزوم اصلاح نظام بانکداري توجه کرد تا کشور از اقتصاد بانک محور خارج شود؛ زيرا اقتصاد بانک محور نتيجه‌اي جز تورم و گراني نداشته و باعث کوچک‌تر شدن سفره مردم خواهد شد و لايحه حذف چهار صفر و تبديل پول ملي از ريال به تومان، احتمالا ايراداتي با مغايرت با قانون اساسي داشته باشد و به همين دليل اخطارهايي در صحن علني توسط نمايندگان داده شد که مورد پذيرش رئيس جلسه قرار نگرفت.
اجرا در شرايطي که کمترين آسيب به اقتصاد وارد شود
يک عضو کميسيون اقتصادي مجلس درخصوص لايحه حذف چهار صفر و تبديل پول ملي معتقد است که طي ساليان گذشته نرخ برابري ريال، طلا و ارز جاري دنيا به‌شدت تغيير يافته و باعث تورم روز افزوني شده که مشکلات اقتصادي زيادي را به دنبال داشته است، بنابراين اين لايحه بايد به صورتي اجرا شود که اقتصاد کشور کمترين آسيب را متحمل شود؛ زيرا در کشورهاي ديگر نيز اصلاح قانون پولي با برنامه‌ريزي دقيق و طولاني مدت صورت گرفته است و براي حذف چهار صفر و تبديل پول ملي کشور بايد به صورت ميان مدت و در طي سه تا پنج سال اين کار انجام بگيرد. حميدرضا فولادگر در ادامه بيان کرد: در زمان اصلاح قانون پولي، ريالي که به عنوان واحد پول کشور تعيين شد، بر اساس درصدي از طلا بود. با افزايش قيمت طلا ارزش پول رسمي کشور نيز افزايش يافت اما مورد توجه قرار نگرفت و به همين دليل طي 40 سال گذشته نرخ برابري ارز در کشور دو برابر کاهش يافته است. با استفاده دولت از تجربيات ديگر کشورهاي دنيا در اين زمينه و با بررسي‌هاي دقيق کميسيون اقتصادي، اين لايحه تأثير مثبتي در اقتصاد کشور خواهد داشت.