نماینده مجلس شورای اسلامی از تدوین آئین نامه اجرایی واردات خودرو در دولت خبر داد و گفت: دولت باید مکانیزمی را تعریف کند تا واردات خودرو در جهت تقویت تولید داخل باشد و انتقال فناوری در آن شرط شود.
عزت الله اکبری تالارپشتی نماینده مجلس شورای اسلامی با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر به تشریح نقش و جایگاه صنایع و معادن مجلس در تصویب طرح‌ها و لوایح و نظارت‌ها پرداخت. مشروح این گفتگو بدین شرح است.
مهمترین موضوعی که در دستور کار کمیسیون صنایع و معادن کشور است، چیست؟
تالارپشتی: کمیسیون تخصصی با حساسیت بالایی موضوعات مختلفی را در مجلس یازدهم پیگیری کرده، یکی از بحث‌های مهم کمیسیون بحث خودرو است، دو نگاه در این بحث وجود دارد یکی نگاه بسته گذشته که اوضاع را به اینجا رسانده است و دیگری دیدگاه ما در این دوره؛ که بر نقص ساختاری خودروسازی در کشور و نقص مدیریتی تاکید کردیم، این دولت با سیاست‌های درست و مجلس هماهنگ است، سیاست‌هایی که دولت اتخاذ می‌کند ما تایید می‌کنیم و در حال حاضر هماهنگی خوبی در این زمینه داریم.
دو خودرو ساز در کشور ایراد اساسی شان این بود که فرض بر اینکه دولت در ایران خودرو 5 درصد سهام داشت و دخالتش 200 درصد بود، در بحث سایپا هم همینطور بود،یعنی مجموعه مدیرانی که در آنجا بودند نمی‌دانستند که فردا هستند یا خیر. البته الان به این شکل نیست. ثباتی برخوردار شده است. ما همیشه این اعتقاد را داشتیم و داریم که چگونه مجموعه‌ای از مدیران و نیرو‌های انقلابی در یک گوشه‌ای فعالیت می‌کنند و قله‌ها را فتح کرده اند، اما خودروسازان در الفبای خودروسازی مانده اند، نظام خودرو سازی در دنیا در حال تغییر است که ما هم باید این تغییرات را ببینیم، کل اروپا و آمریکا و کشور‌های پیشرفته‌ای که خودروساز بودند سخت افزار خود را به چین انتقال دادند و نرم افزار را برای خود نگه داشتند.
در کشور ما و دولت فعلی قبول کردند که سهامشان را در این دو خودرو ساز واگذار کنند و به گفته وزیر صمت این موضوع در حال انجام است، بحث مدیریتی دیگر این است که وقتی یک خودرو ساز خود را در فضای رقابت ببینند به خوبی حرکت می‌کند، مسئله بعدی این است که ما بخش خصوصی را نادیده گرفتیم، من به عنوان یک کارشناس عرض می‌کنم اگر ما به بخش خصوصی اعتماد کنیم و فضای خودرو سازی را رقابتی کنیم و دولت همه را به یک چشم ببیند، در بحث خودروسازی در ایران نه تنها نیاز کشور را برطرف خواهیم کرد بلکه با توجه به موقعیت ایران صادرات قابل توجهی را در همین حوزه خواهیم داشت.
وزارت صمت اعلام کرده بود که حدود 500 هزار خودرو کمبود وجود دارد و تولید داخل هم جواب این تقاضا را نمی‌دهد، در اثر مدیریت‌های ناکارآمد هم خودرو را به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کردند و میدان داری را به دست آن‌ها سپرده اند، فرض کنیم این 500 هزار خلاء بخواهد سالی 100 هزار هم وارد کنیم پنج سال زمان می‌برد تا این بحث را به نتیجه برسانیم.
یکی از مسائل مهم واردات است که محل مناقشه بوده، الان چه مقدار واردات می‌تواند نیاز کشور را برطرف کند؟
تالارپشتی: واردات فضای رقابتی را منطقی‌تر می‌کند، تکنولوژی را می‌تواند منتقل کند یعنی اگر کسانی که خودرو‌ها را وارد می‌کنند یکی از شرط هایشان این باشد که 10، 20 هزار خودرو وارد می‌کنیم و شما هم فلان تکنولوژی یا فلان خط تولید را به ما دهید، یک خاصیت این است که رقابت را تقویت می‌کند، با توجه به اینکه دولت با محدودیت‌ها مواجه است، اما بخش خصوصی محدودیتی ندارد، ما از طرفی در کشور می‌گوییم تورم بالاست و از طرفی می‌خواهیم پروژه‌ای را اجرا کنیم می‌گوییم پول نداریم این یک تناقض آشکار است که مشخص است که مدیریت وجود ندارد. در هر صورت مجلس تصویب کرده است که واردات انجام شود.
واردات چه مقدار در کاهش قیمت خودرو موثر است و یا دست کم از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند؟
تالارپشتی: در بحث قیمت‌ها من دیدگاه خاص خود را دارم بحث کردن در قیمت‌ها در فضای رقابتی قابل قبول است و قیمت را کنترل می‌کند، یک خودروسازی که امروز قیمت دلار مثلا یکم رفته بالا فردا قیمت خودرو می‌رود بالا، مگر قیمت خودرو تابع قیمت روز دلار است، حداقل باید یکسال ثابت باشد، یک خودرو ساز مواد اولیه خود را برای یک سال تامین کند و هر نوسانی در هر قسمتی ایجاد می‌شود، کار خود را انجام دهند. اینکه دلار چقدر نقش دارد در اقتصاد ما بحث جدی است، من پرسیده ام گفته اند زیر 5 درصد اثر دارد، بیشتر آن بحث روانی است. در بحث قیمت، خودرو یک قیمت تمام شده دارد، یک سود معقول بر روی آن می‌کشند فروششان هم نقدی است و حتی پیش فروش هم می‌کنند، از آن طرف می‌بینیم که پول قطعه ساز را نمی‌دهند که اینجا مشخص است در ساختار یک نقص وجود دارد. واردات از نظر من تنظیم رقابت می‌کند و ارتقاء کیفیت می‌دهد، به نظر بنده هم قیمت را تثبیت می‌کند.
واردات خودرو چه مقدار در انتقال فناوری به داخل کشور موثر است؟ در حال حاضر با شرکت‌های بزرگ خودروسازی که قرارداد بسته می‌شود آیا زمینه برای انتقال این فناوری راجع به آن صحبت می‌شود یا خیر؟
تالارپشتی: ما این توصیه‌ها را قطعی صحبت کرده ایم، دولت الان در حال نوشتن آیین نامه اجرایی است ما تاکید کردیم قبل از اینکه در وزارت صمت مصوب کنید این را به استحضار اعضای کمیسیون صنایع برسانید که اگه پیشنهادی دارند اعلام کنند و اعمال شود که با نقص کمتری تصویب شود، در بحث واردات یک جاذبه خاصی دارد ما واردات بدون پیکر را قبول نداریم ما می‌گوییم دولت یک مکانیزمی تعریف کند که این واردات در جهت تقویت تولید داخل باشد یعنی اگر وارد کردیم از یک شرکت امتیازی هم برای تولید داخل بگیریم، بحث بعدی تولید ckd و skd است ما به دنبال این هستیم که درشرایط کنونی تلاش کنیم اگر وارداتی انجام می‌دهیم حتما انتقال تکنولوژی در آن شرط شود، سازماندهی ما در واردات به گونه‌ای نباشد که هر کسی یک مقدار وارد کند و به صورت تجار، پول به جیب بزند و برود.
آیا مشخص شده است از چه کشور‌هایی واردات انجام می‌گیرد؟ ما با پژو فرانسه کار کردیم و تجربه نشان وقتی که کوچکترین تحریمی را آمریکا اعمال می‌کند با توجه به تجارب قبلی می‌روند؟
تالارپشتی: چه قراردادی دولت‌های ما می‌بستند که هر لحظه خودروسازان خارجی اراده کنند بروند، این مشخص است قرارداد نقص‌های اساسی داشت، بالاخره یک ثبات چند ساله‌ای در ازای رفتن چه ضمانت اجرایی برای آن قائل شویم که تا این مقطع تکنولوژی را بدهد، به نظرم یکی از فساد‌ها همین بود که قرارداد‌ها طوری تنظیم می‌شد که هر وقت خواستند بروند و هر وقت خواستند برگردند، در حال حاضر در دولت جدید و ساختار جدید به ما قول داده اند که دولت دخالت نکند سهامش را واگذار کند و با رقابتی کردن فضا، بخش خصوصی را به میدان بیاورند، در خودرو‌های سنگین ما توان تولید داریم، اما راه و ترابری، سازمان پایانه ها، سازمان همیاری، شهرداری ها، شهرداری تهران نمی‌روند با این‌ها قرارداد تضمین خرید ببندند، در دولت قبلی جلسات هماهنگی گذاشتیم، ایران خودرو دیزل با 5 هزار پرسنل تعطیل بود، حرکتی شد و در دولت قبلی شهرداری وقت تهران قراردادی با این شرکت بست و راه افتاد، این توان تولید است فقط قرارداد خرید نیست، وقتی با مقامات راه و ترابری و وزارت راه و شهرسازی می‌نشینیم یک آه و صد ناله که وضعیت حمل و نقل کشور نابسامان است، ما خیلی تاسف می‌خوریم و تعجب می‌کنیم که اگر وضع نابسامان دارید چرا قرارداد با خودرو ساز‌های داخلی نمی‌بندید، در دولت قبلی گفتند 5 هزار دستگاه خودرو سنگین دسته دوم وارد کنیم این خودرو نه شناسنامه دارد، نه هویت و نه خدمات پس از فروش دارد که این موضوع تماماً به ضرر کشور است. در حال حاضر در حوزه خودرو‌های سنگین ما می‌توانیم کشنده، کامیون، اتوبوس، مینی بوس، با برند بنز و با مجوز تولید کنیم چرا این دستگاه‌های دولتی با این‌ها قرارداد 5، 8 و 10 ساله نمی‌بندند و بگویند ما این خودرو با این استاندارد نیاز داریم.
یکی از مصوبات این است که کالا‌هایی که تولید داخل داریم و مشابه داخلی دارد، ورود آن ممنوع باشد؟
تالارپشتی: این موضوع را خراب کردند در قانون برنامه ششم چیزی را آوردند که خودرو‌های دسته دوم را بتوانند وارد کنند، آن زمان ما مجلس نبودیم در هر صورت ما فکر می‌کنیم نسخه درمان در حوزه خودرو‌های سنگین این است که قرارداد‌های تضمین خرید بسته شود، قطعا این‌ها خود را آماده می‌کنند و قطعا خطوطی که لازم است را وارد می‌کنند، اینکه به بهانه تحریم ما دست‌ها را بالاببریم و تولید خودرو سنگین و سبک را که امکان آن در داخل توسط بخش خصوصی وجود دارد را نادیده بگیریم، این یک اقدامات مشکوک بوده و همراهی با تحریم کننده‌ها بوده است، ما باور و اعتقاد داریم که اگر مردم و بخش خصوصی را باور کنیم و اختیار دهیم قطعا بخش خصوصی این نقایص را در کوتاه‌ترین زمان برطرف می‌کند، به صورت میدانی هم بنده کار کرده ام به ایران خودرو دیزل و جا‌های دیگر رفتیم در میدان و مقامات را دعوت کردیم که چرا قرارداد نمی‌بندید.
مجلس دو شان دارد یک شان تقنینی و قانونگذاری و دیگری نظارتی، چه مقداری از شان نظارتی خود در طی این سال‌ها برای اینکه جایی که قانون دور زده شده نظارت سبب شود تا قانون همانطور که مد نظر قانون گذار بوده اجرا شود؟
تالارپشتی: دو بحث وجود دارد یک قانون گذاری که مجلس آمادگی کامل دارد که هر لایحه‌ای که دولت بدهد که نقصی دارد، ما فوری تبدیل به قانون کنیم، یکی هم بحث نظارت در حوزه مدیریت هاست، در حوزه قانون ماده 234 آیین نامه داخلی مجلس است که بر اساس آن هر جا که گزارش گرفتیم اگر احساس کنیم آن‌ها به روز نبودند و عمل نکردند در واقع به صحن گزارش دهیم و به دستگاه قضایی معرفی کنیم، بحث نظارت میدانی در نظارت میدانی تلاش ما این است که ما با دولت تعامل کنیم که دولت موفق باشد جوری نباشد که دولت بر اثر نظارت ما مشکل پیدا کند، اما وقتی الان معدل نظر مجلس را نگاه می‌کنید می‌بینید از چند وزیر کاملا نگران و ناراضی هستند که این بی حساب نیست این بزرگواران در صحنه اجرا ناکارآمد جلوه کردند، چند جا گفتیم این کار را نکنید انجام دادند و موجب نارضایتی مردم و مجلس شد، آنچه که الان خیلی واضح است و مجلس ابراز می‌کند و در هفته قبل هم موجب شد که یکی از وزار خودش استعفا دهد یعنی بحثی بود که مجلس تعقیب می‌کرد الان هم نسبت به بعضی‌ها اعتراض دارد، توقع ما از این عزیزان این است که خودشان را برسانند اگر هم نمی‌توانند ما وقتی دلسوزانه در حوزه میدانی راهنمایی می‌دهیم حرف ما را گوش کنند.
پیش‌تر چند بار از منظر نظارتی موضوع تحقیق و تفحص در دولت‌های قبل مطرح شده، سرنوشت آن‌ها به کجا انجامید؟
تالارپشتی: سرنوشت در حوزه خودرو سازی این است که در مجلس دهم یک کاری انجام شده گزارش دادند و در صحن قرائت می‌شود اگر صد‌ها تحقیق و تفحص هم بیاید این ساختار اگر درست نشود و مدیریت‌ها درست نشود، هزینه‌های سربار مبهم و سیاست‌های نامشخص که اصلا نقشه راه در حوزه خودروسازی ما چیست، اخیرا هم مقام معظم رهبری تذکر دادند که شما در حوزه صنعت و معدن نقشه راهتان چیست، معدن ظرفیت بسیار عظیمی است که کاملا غافل هستیم.
در حال حاضر وزارتخانه‌های مهم و کلیدی هستند که کار سیاست گذاری، برنامه ریزی یا قانون گذاری را حداقل در کار‌های کارشناسی در چارچوب کمیسیون صنایع و معادن صورت می‌گیرد مثلا در بحث معدن چه راهبردی را مدنظر قراردادید تا شاهد شکوفایی بیشتر در این حوزه باشیم؟
تالارپشتی: ما در بحث معدن اصلاحات قانون معدن را انجام می‌دهیم که یکی از کار‌های برجسته اصلاح این است که به بخش خصوصی توجه کنیم، هنر دولت باید این باشد که مردم را به صحنه بیاورد، اکتشاف مهمترین بخش معدن است که در حوزه معدن اکتشافات مان سطحی است ما تا عمق نرفته ایم بیشتر ذخایر در عمق است به عنوان مثال یکی از شرکت‌ها که به عمق هزار متری اکتشاف انجام داده است به دو میلیارد تن سنگ آهن برخورد کرده است، متوسط اکتشاف ما هم اکنون 70 متر است که بسیار ناچیز است ما الان باید هزار را رد کرده باشیم، باید سرمایه گذاری و تکنولوژی در حوزه اکتشاف داشته باشیم.
یکی از موضوعات مهم سند بالادستی مانند اصل 44 است، چه مقدار در حوزه صنعت و معدن جامه عمل به این قانون پوشانده شده است؟
تالارپشتی: در بحث واگذاری‌ها آقایان یک معدنی را که می‌خواهند واگذار کنند اولا می‌ایستند که زیانده شود که نگاه غلطی است بعد آن می‌فروشند و پول می‌گیرند و از آن طرف هم اجازه دخل و تصرف نمی‌دهند، مدلی که ما توصیه می‌کنیم این است که بخش خصوصی که می‌خواهد برای منافع ملی کار کند شما این را به آن‌ها نفروشید مثلا مبلغی را به آن واگذار کنید و تمام تعهدات آن را در پروژه اول در بخش احیا و دوم در بخش توسعه وارد کنید، این مدل را اجرا نکردند، تعهدات فرد را بر روی احیا ببرید، در توسعه کلیه امور باید به بخش خصوصی محول شود، سازمان‌های توسعه‌ای مانند ایدرو، ایمیدرو، پتروشیمی، شهرک‌های صنعتی... می‌توانند مکمل فعالیت‌های بخش خصوصی به صورت پویا باشند. ما در جنگ ناجوانمردانه اقتصادی هستیم که اگر عرضه داشته باشیم می‌توانیم سریع از این نبرد بیرون بیاییم، وزارت صمت در حوزه صنعت معدن است همیشه از حوادث عقب است یعنی نمی‌تواند بروز شود بر اثر همین تفکر دولتی، یعنی فکر می‌کند که خودش باید برنامه ریزی کند، خودش باید از طرف مردم کار کند، خودش نسخه بنویسد مردم اجرا کنند، در صورتی که باید از مردم بخواهید، گروه‌های مختلف و ان جی او‌ها قطعا راه حل‌های بسیار زیبایی دارند.
ما شاهد هستیم شخص رئیس جمهور با نخبگان، دانشجویان و با افرادی که درحوزه صنعت فعالند و اقتصاددانان به صورت مستمر جلسه دارند و دیدگاه‌ها را مطرح می‌کنند وقتی که در راس دولت صورت می‌گیرد این مضوعات انجام می‌شود، طبعا این به بدنه هم منتقل خواهد شد، مجلس و دولت اگر بتوانند دراین حوزه همکاری جدی تری را داشته باشند شاید این مسیر راحت‌تر پیموده شود.
تالارپشتی: کمیسیون صنایع و معادن در این همکاری جلوتر است آقای رئیس جمهور واقعا با حسن نیت هستند و به حرف نخبگان گوش می‌دهند، بازوی اجرایی رئیس جمهور وزارتخانه‌ها هستند ما طرف صحبتمان این آقایان هستند وقتی می‌گوییم وزارت شهرسازی ناوگان حمل و نقل مشکل دارد و فرسوده است، این وظیفه شماست که با سازندگان داخلی با عجله قرارداد ببندید که مشکل حل شود، بحث دیپلماسی اقتصادی در مجلس یکی از بحث‌های مهم ما برای کمیسیون صنایع و معادن است، بحث عدم پلمپ واحد‌های تولیدی، به خاطر چک، سفته، بیمه، واحد‌های تولیدی را نبندید، یک ساز و کار دیگری تعریف کنید، تحرک در حوزه دیپلماسی اقتصادی را در این دولت این روز‌ها می‌بینید.
یکی از موتور‌های محرکه کشور به سمت توسعه بحث‌های نرم افزاری است، مثلا پنجره واحد اگر برای بخش‌های مختلف کشور طراحی شود که الان دولت در بسیاری از حوزه‌ها این کار را انجام داده، با توجه به حوزه فناوری و ارتباطات که باز هم ظاهرا به کمیسیون شما مرتبط می‌شود، چه مقدار تعامل در این زمینه که با وزارت ارتباطات در حوزه پنجره واحد کشوری همکاری شود؟
تالارپشتی: حوزه تعامل ما با دستگاه‌های دولتی بالا است، در این قسمت طرحی که برای کمیسیون صنایع و معادن بوده، مدیریت داده، مثلا وزارتخانه ها، سازمان‌های مختلف هر کدام مراکز اطلاعاتی دارند، اما به همدیگر سرویس نمی‌دادند الان در طرح مدیریت داده، تصویب شده که ماموریت آن این است که در واقع زیر نظر شورای عالی فضای مجازی، تحت عنوان کمیسیون دو کار انجام دهد اولا ارتباطات بین اطلاعات ایجاد کند و بعد هم استانداردی برای اطلاعات تعریف کند، در قسمت فضای کسب و کار، مجلس قانون خوبی وضع کرده است که روان سازی کنند. در فضای کسب و کار موانع دولتی وجود دارد، قانون کسب و کار ابلاغ شده بنده وقتی که رئیس صنایع و معادن استان تهران بودم صدور پروانه بهره برداری، تمدید و صدور جواز تاسیس را از سه ماه و 18 ماه به دو ساعت کاهش دادم ما امروز نیاز به جهشی در حوزه روانسازی برای فراهم کردن بستر حضور مردم و فعالین اقتصادی را شدیدا نیاز داریم. از دستگاه‌های اجرایی تقاضا می‌کنیم هر جا مشکلی است ما آمادگی داریم کمک و تعامل کنیم حتی در میدان، هر جا قانون مزاحمی بود ما آمادگی داریم به صورت دو فوریتی مشکل آن‌ها را حل کنیم.
دولت با قانونی که مجلس وضع کرده در حوزه مجوز‌های کسب و کار به نظر می‌رسد که جهش خیلی خوبی پیدا کرده است، در مورد پنجره واحد یا بحث مدیریت داده‌ها هم به نظر می‌رسد که وزارت فناوری کار‌های خوبی را انجام می‌دهد، اما برخی از اوقات به نظر می‌رسد که آن اقدامی که باید جهت روانسازی این کار صورت گیرد، موضوع مربوط به مقررات زدایی، مجلس در این زمینه چه تدبیری دارد؟
تالارپشتی: مجلس، چون میدان اجرا دستش نیست، اینکه چه قانونی چقدر مزاحم است، اینجا باز هم انتظار این است که دولت بگوید چه موانعی دارد که ما فورا قانون برایش تصویب می‌کنیم کلیت مجلس هم همین آمادگی را دارد و ریاست مجلس هم کاملا در این قضایا جلوتر حرکت می‌کند.
کمبود گاز در زمستان و کمبود برق در تابستان، از دیگر مسائلی که صنعت را با مشکل مواجه می‌کند، مجلس دراین زمینه چه کرده؟
تالارپشتی: ما با وزیر نفت و شرکت ملی گاز در حوزه خوراک برای پتروشیمی صحبت کردیم، پتروشیمی‌ها یک کنسرسیومی را درست کرده اند و قراردادی را امضا کرده اند، پتروشیمی‌ها گفتند که خودمان تامین خوراک را انجام می‌دهیم هزینه آن هم با خودمان، بعد از قرارداد که امضا شد فولادی‌ها هم گفتند برق مورد نیاز خود را خودشان تامین می‌کنند ما به آقایان توصیه کردیم برای عبور از این مرحله یکی از مدل‌ها این است که خودشان به میدان بیایند و وزارت نیرو را دعوت کردیم و گفتیم شما هوشیار باشید و این رویه که تا اتفاقی می‌افتد ما برق صنعت و معدن را قطع کنیم شما یک فکر دیگری کنید، ایشان گزارشاتی دادند در این دولت ساماندهی ایجاد می‌شود، حرف ما این است که ما ظرفیت بخش خصوصی در حوزه نفت و گاز را به میدان بیاوریم.
مهمترین آسیبی که مانع از ورود بخش خصوصی در حوزه صنعت می‌شود از دید شما چیست؟
تالارپشتی: تفکر دولتی، متاسفانه برخی‌ها تفکر دولتی دارند مثلا در حوزه صنعت، معدن و تجارت ما به آقایان گفتیم که شما نگویید که قیمت خودرو را پایین می‌آوریم این‌ها را محول کنید به خودشان، بخشنامه‌هایی را در همین مدت صادر کردند که کلا به هم ریخته است و نظمی را که ما می‌دادیم و ارتباطات تنگاتنگ را به هم زد، به آقای رئیس جمهور عرض کردم سازمان توسعه تجارت در حال فعالیت است، اما تمام موانع بر سر آن‌ها دولتی است.