دولت سیزدهم برای تأمین برق خانگی و صنایع مجبور شد، برق بخشی از صنایع پرمصرف را برای مدت سه ماه سهمیه‌بندی کند که یکی از صنایع پرمصرف واحدهای سیمانی است. طی نامه‌ای به واحدهای سیمانی اعلام شده که طی سه ماه چه روند مصرفی داشته باشند تا خاموشی مانند سال‌های گذشته دامنگیر آنها نشود.
در دولت گذشته واحدهای صنعتی به یکباره با خاموشی‌های طولانی مدت مواجه می‌شدند و در پی اعتراض مکرری که تولیدکنندگان و وزارت صمت داشتند، وزارت نیرو زمان و مدت خاموشی‌ها را اعلام کرد تا واحدهای صنعتی بر‌اساس آن تولید خود را برنامه‌ریزی کنند. اما تعدد خاموشی‌ها، خسارت‌های چند میلیاردی بر دوش صنایع و به خصوص سیمانی‌ها که مرتب با قطعی برق مواجه بودند، گذاشت. از همین‌رو وقتی علی اکبر محرابیان، رأی اعتماد را از نمایندگان مجلس گرفت تأکید کرد برای جلوگیری از خاموشی‌های آینده باید نیروگاه تأسیس شود اما غافل از اینکه دولت گذشته برای این حوزه هم اقدامات و تصمیم‌هایی گرفته بود که اکنون بخش خصوصی حاضر نیست برای ساخت نیروگاه همکاری داشته باشد. در حقیقت دولت گذشته برای صنایع و بخصوص تولیدکنندگان سیمان چاهی را کنده است که پرکردن آن مدت‌ها زمان می‌برد.
در نیمه نخست سال گذشته (در زمان دولت دوازدهم)، قطع برق سبب شد که تحویل کلینکر و سیمان به بازار نزدیک به 3 میلیون تن کاهش پیدا کند و این امر، عرضه قیمت هر پاکت سیمان را از 25 هزار تومان به 100 هزار تومان رساند.هر چند که با فعالیت دولت سیزدهم و عرضه سیمان در بورس، قیمت سیمان اصلاح شد اما در دوره‌ای که افزایش یافت، شوک عظیمی به بازار و مصرف کنندگان آن وارد شد. آن‌گونه که منابع مطلع اعلام کردند قطع برق سال گذشته خسارت 400 میلیارد تومانی بر دوش واحدهای سیمانی گذاشت که حدود 77 میلیارد تومان از این رقم، هزینه‌های ثابت تولید همچون هزینه‌های پرسنلی، اداری و سایر موارد اینچنینی بوده است. سؤال کلیدی این است که چرا واحدهای سیمانی این روزها برق سهمیه‌بندی دارند و باید تولید را بر این اساس ادامه دهند؟ برای پاسخ به این سؤال با چند کارشناس و فعال حوزه سیمان صحبت کردیم و آنها تصمیم‌های دولت گذشته را علت این اتفاق می‌دانستند.
اشتباه تاریخی در ساخت نیروگاه
آنها عنوان کردند که دولت گذشته در زمینه ساخت نیروگاه اشتباه تاریخی کرد و این امر باعث شد که کشور با نیروگاه‌های قدیمی همچنان واحدهای صنعتی و خانگی را مدیریت کند و تا زمانی که این رویه اصلاح نشود، برق صنایع در فصل تابستان قطع می‌شود. صنایعی که کاهش تولید و عرضه آن در بازار مشکلات متعدد و بی‌شماری را ایجاد می‌کند و حتی سبب می‌شود که قیمت‌ها روند افزایشی بیشتری به خود بگیرند. محمدرضا احسان فر یکی از تولیدکنندگان صنعت سیمان است. او درباره اینکه مقصر قطع برق و سهمیه‌بندی آن چه کسی است، به «ایران» گفت: «این موضوع حاصل عملکرد دولت قبل است، اگر اجازه داده بودند که نیروگاه‌سازی صورت گیرد، اکنون تولیدکنندگان سیمان با قطع برق مواجه نشده بودند.»
دولت گذشته در قیمت برق دخالت کرد
او ادامه داد: «دولت گذشته در قیمت برق دخالت کرد و این امر در شرایطی بود که تولید برق به بخش خصوصی واگذار شده بود. یکی از موارد آن هم این بود که با منابع صندوق ذخیره ارزی نیروگاه‌سازی صورت گرفت اما به یکباره نرخ ارز بالا رفت و بهای ارز نیز آزاد شد، لذا آن میزان که ارز بالا رفت، قیمت برق افزایش پیدا نکرد، بنابراین در سر رسید اقساط ، نیروگاه‌ها قابلیت پرداخت اقساط بدهی ارزی را نداشتند. همین امر نیز باعث شد که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و منابع بخش خصوصی درتولید برق و ایجاد نیروگاه غیراقتصادی شود.»
ایجاد نیروگاه، غیراقتصادی شده است
این تولیدکننده سیمان گفت: «تصمیم اشتباه دیگر، قیمت خرید تضمینی برق بود. دولت گذشته عنوان کرد اگر نیروگاه 10 مگاواتی ایجاد شود، قیمت خرید آن 495 تومان است ولی اگر بیشتر از 10 باشد، قیمت آن 65 تومان می‌شود. ما در آن مقطع با یک شرکت ایتالیایی می‌خواستیم نیروگاه 30 مگاواتی ایجاد کنیم که تا 100 مگاوات قابلیت افزایش داشت اما وقتی قیمت خرید تضمینی آن 65 تومان شد، از سرمایه‌گذاری منصرف شدیم.» او تصریح کرد: «با تصمیم‌های نادرست اکنون با کمبود و استهلاک نیروگاهی روبه‌رو هستیم و قاعدتاً ایجاد نیروگاه غیراقتصادی شده است لذا امیدواریم که دولت سیزدهم در این خصوص راهکاری را اتخاذ کند تا در سال‌های آتی دیگر با کمبود برق مواجه نباشیم.»
ناترازی تولید و مصرف نتیجه اشتباهات است
احسان فر با بیان اینکه ناترازی تولید و مصرف نتیجه اشتباهات است، گفت: «در حال حاضر ما با 700 مصرف کننده بزرگ برق (بیش از 5 مگاوات) روبه‌رو هستیم که اگر اجازه داده بودند این مجموعه‌ها برای خود نیروگاه بزنند، اکنون دیگر دولت چالش تأمین برق خانگی و سایر صنایع را نداشت. در گذشته بخشی از صنایع به سمت ایجاد نیروگاه رفتند تا برق خود را به صورت مستقل تأمین و مازاد را به دولت بفروشند اما متأسفانه دیدیم که دولت گذشته به واحدهای تولید صاحب نیروگاه اجازه نداد که از برق خودشان هم برای تولید استفاده کنند لذا خیلی از واحدهای صنعتی وقتی با چنین موضوعی روبه‌رو شدند از ایجاد نیروگاه منصرف شدند که همه این موارد نتیجه دخالت ناصحیح و نادرست بخش‌های دولتی است.»
اورهال، جای تعطیلی و توقف
او درباره تعداد واحدهای سیمانی و شرایطی که با سهمیه‌بندی برق دارند، خاطرنشان کرد: «حدود 75 کارخانه سیمانی در کشور وجود دارد که ظرفیت آنها 90 میلیون تن است اما به جهت مشکلات متعدد نمی‌توان از ظرفیت موجود به خوبی بهره گرفت. در مقطع فعلی دولت میزان مصرف برق واحدهای سیمانی را مشخص کرده است و لذا برای جلوگیری از خاموشی که می‌تواند آسیب‌های سنگینی به دستگاه‌ها و ماشین‌آلات بزند، میزان مصرف رعایت می‌شود، هر چند با سهمیه‌ای که لحاظ شده است نمی‌توان تولید معقولی داشت از همین‌رو اکثر واحدهای سیمانی تصمیم گرفته‌اند که در راستای کمک به دولت این دوره سه ماهه را دوره اورهال (به صورت عادی این زمان 15 تا 20 روز است) در نظر بگیرند.»
او گفت: «به عنوان مثال برای استان سیستان و بلوچستان که 3 کارخانه سیمان دارد، 12 مگاوات برق برای سه ماه در نظر گرفته شده اما این در حالی است که مصرف برق این سه کارخانه در مدت یاد شده حدود 60 مگاوات بوده است که با این میزان برق نمی‌توان کلینکر تولید کرد.از آنجا که نامه مکتوب نسبت به قطع برق داده شده، برای جلوگیری از خرابی دستگاه‌ها و ماشین‌آلات باید بشدت مدیریت مصرف صورت گیرد.»
از بهسازی غافل نشوید
در شرایطی که واحدهای سیمانی با قطع برق مواجه هستند، بشدت به بهسازی و نوسازی هم نیاز دارند. به گفته کارشناسان، چنانچه واحدهای سیمانی درگیر هزینه‌های جاری شوند و از بازسازی خطوط تولید غافل بمانند، ظرفیت موجود صنعت سیمان تبدیل به مخروبه می‌شود، باید با نوسازی و بهسازی واحدها، این سرمایه را نگه داشت اما به دلیل اینکه در سال‌های اخیر سودآوری در صنعت سیمان پایین بوده است، این صنعت نتوانسته برای بازسازی خود سرمایه‌گذاری کند. در این میان باید گفت نسبت قیمت سیمان به فولاد در دنیا 1 به 7 است یعنی قیمت سیمان یک هفتم قیمت فولاد محاسبه می‌شود، اما در ایران نسبت قیمت سیمان به فولاد 1 به 38 است. این فاصله قابل توجه، باعث شده امکان استفاده بهینه از این سرمایه عظیم از دست برود. همچنین سودآوری کم اجازه نمی‌دهد شرکت‌ها در بخش بهسازی و نوسازی خطوط تولید سرمایه‌گذاری کنند.
خطوط تولید نباید متوقف شود
چندی پیش نیز عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنعت سیمان گفت: وزارت نیرو جدولی را برای خاموشی صنایع هر منطقه اعلام کرده است که طبق این دستور‌العمل میزان مصرف برق در کارخانه‌های سیمانی کاهش پیدا می‌کند. سال گذشته به دلیل قطع برق قیمت سیمان به کیسه‌ای ۱۰۰ هزار تومان رسید اما امسال هم ممکن است به دلیل قطع برق بازار تحت تأثیر قرار بگیرد و قیمت سیمان دوباره افزایش پیدا کند.
این در حالی است که امسال هزینه تمام شده صنعت سیمان ۷۰ تا ۸۰ درصد افزایش پیدا کرده و بنابراین قیمت سیمان رشد داشته است. او با اشاره به قیمت هر کیسه سیمان بیان کرد: امسال هزینه پیمانکاری، نرخ دستمزد کارگران و تعمیر قطعات کارخانه‌ها افزایش قابل توجهی دارد.
از این رو با رشد هزینه تولید، سیمان هم نسبت به سال گذشته گران شد. شیخان گفت: اکنون قیمت هر کیسه سیمان در بورس کالا ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان بدون احتساب هزینه حمل و نقل فروخته می‌شود که این قیمت نسبت به سال گذشته اندکی رشد داشته است. او تأکید کرد: خطوط تولید کارخانجات سیمان بویژه کوره‌ها نباید متوقف شود، زیرا منجر به لطمات فنی می‌شود، اما به‌طور مثال می‌توان شب‌ها برق را کامل در اختیار کارخانجات قرار داد تا آسیاب‌ها فعال باشند و به سایش بپردازند و صبح به خطوط تولید برسند.