به گزارش ایران جیب از دویچه‌وله، در دهه‌های گذشته رشد اقتصادی اروپا بر دو پایه استوار بوده است: مواد خام ارزان و انرژی کم‌بها. حالا با شروع جنگ اوکراین این الگو زیر سوال رفته است. تحلیلی از هولگا بکمان، گزارشگر سرویس خبری شبکه اول تلویزیون آلمان.
دهه‌هاست که اقتصاد اروپا روندی رو به رشد داشته است. این روند از زمان پایان جنگ سرد تا کنون همیشه رو به صعود بوده است.
در این سال‌ها البته بازه‌هایی بوده که این روند مختل شده است؛ از جمله در ابتدای آغاز سده ۲۱ میلادی به دلیل ترکیدن حباب اقتصادی که بر پایه فناوری‌ها، معاملات و تبادلات اینترنتی شکل گرفته بود و بیش از همه در بحران اقتصادی بین‌المللی سال ۲۰۰۸ و بعد هم بحران ناشی از همه‌گیری کرونا.
با این حال کشورهای اروپایی توانستند از این بحران‌ها گذر کنند و اشتغال و اقتصاد را با ثبات نگه دارند و این روند علیرغم بدهی‌های سنگین برخی کشورهای اروپایی مثل یونان، ایتالیا و اسپانیا همچنان ادامه داشت.
به راه افتاده چرخ اقتصاد اروپا پس از کرونا نیز قابل پیش‌بینی بود، اما جنگ اوکراین همه چیز را به هم ریخت.
جنگی که همه چیز را به هم ریخت
شارل میشل، رییس شورای اروپا می‌گوید، "این جنگ امنیت جهانی و تمامی اقتصاد دنیا را تهدید می‌کند".
اما این همه ماجرا نیست. آخیم وامباخ، مدیر مرکز تحقیقات اقتصادی اروپا در مانهایم می‌گوید: «جنگ اوکراین الگوی اقتصادی ما را هم زیر سوال برده است.»
این الگوی اقتصادی تا کنون یک پایه مهم و موثر داشته است: انرژی با قیمت مناسب و مواد خام، سنگ، خاک، مواد معدنی و فلزات ارزان.
گونترام وولف از اندیشکده اقتصاد سیاسی بروگل در بروکسل می‌گوید: «این مواد خام و سوخت ارزان در عرصه‌های مختلف صنعتی و مسلما برای صادرات استفاده می‌شوند.»
صنایع مختلف از قبیل خودروسازی، ماشین‌سازی و فرآورده‌های شیمیایی از این مواد ارزان استفاده می‌کنند. فرمول اصلی و ابتدایی هم این است: مواد خام ارزان وارد می‌شود و محصولات باکیفیت تولید شده و خارج می‌شوند.
این الگو البته در تمامی کشورهای اروپایی به یک اندازه موفق نبوده اما در بسیاری از این کشورها و بیش از همه در اقتصاد‌های قوی و به خصوص در آلمان خیلی خوب عمل کرده است.
نتایج این الگو نیز رفاه تضمین‌شده ده‌ها ساله، رشد اقتصاد و اشتغال همراه با ثبات قیمت‌ها بوده است. این در حقیقت یک وضعیت ایده‌آل برای جامعه است. ریسک اما همیشه می‌تواند به ناگاه پدیدار شود: انرژی و مواد خام به یکباره و به طور غیرقابل باوری گران می‌شوند چرا که شما خودتان صاحب آنها نیستید و مجبورید آنها را وارد کنید. این خطری است که در این مدل اقتصادی نادیده گرفته شده و حالا جدی شده است.
گوانتوم وولف می‌گوید: «یک چیز مسلم است: قیمت مواد خام، نفت و گاز برای مدتی گران می‌ماند، ممکن است حتی کمیاب شود و به حالت تنگنا برسد.» و این مسلما پیامدهایی دارد، همینطور برای الگوی اقتصادی آلمان.
مسیری سخت اما قابل دسترسی
بدین ترتیب از دست رفتن رفاه اجتناب‌ناپذیر است و این بدان معناست که قدرت خرید کاهش پیدا می‌کند، رشد اقتصادی متوقف می‌شود و جوامع فقیرتر می‌شوند. با این حال خبر خوب این است که مسیر دور شدن از انرژی ارزان از قبل در اروپا آغاز شده است. حالا تنها باید این راه را سریعتر از آنچه در برنامه پیش‌بینی شده بود، طی کرد.
برند لانگه، نماینده حزب سوسیال دموکرات آلمان در پارلمان اروپا، می‌گوید: «از این نظر، قطع انتقال مواد خام از روسیه البته در ابتدا یک چالش بزرگ است، اما با توجه به تغییر جامعه صنعتی به سمت صنایع فاقد تاثیرات منفی بر اقلیم، به هر حال باید انجام می‌شد و اکنون به طور قابل توجهی در حال تسریع است.»
لانگه که ریاست کمیسیون تجاری پارلمان اروپا را نیز بر عهده دارد معتقد است، این پایان روابط اقتصادی بین‌المللی نیست اما در آینده باید طور دیگری برنامه‌ریزی کرد. این نماینده پارلمان اروپا این را "زنگ هشداری" برای تقویت ارزش‌ها، پایداری و مشارکت قوی‌تر و جلوگیری از عدم تعادل در همکاری می‌داند.
اقتصاددان موسسه مانهایم نیز همین نظر را دارد و می‌گوید، "از بین بردن وابستگی در مواد خام اولین کاری است که باید انجام شود". این امر می‌تواند دردناک باشد اما او معتقد است، "می‌توان با خلاقیت زیاد از عهده‌اش برآمد و این چیزی است که اروپا همچنان در چنته خود دارد".