آمریکا، اتحادیه اروپا و بریتانیا اخیرا از اعمال محدودیت‌هایی برای واردات نفت روسیه خبر دادند؛ این در حالیست که روسیه هشدار داده است که ممکن است صادرات گاز به کشورهای اروپایی را متوقف کند.
چه تحریم‌هایی درباره صنعت نفت و گاز روسیه به اجرا درآمده؟
پس از آنکه اوکراین خواستار گسترش تحریم‌ها علیه مسکو شده بود، آمریکا دیروز تحریم کامل نفت و گاز روسیه را اعلام کرد.
بریتانیا هم گفته در اقدامی تدریجی تا پایان سال جاری میلادی (۲۰۲۲) به واردات نفت از روسیه پایان خواهد داد؛ دولت بریتانیا گفته با این اقدام تدریجی بازار فرصت جایگزینی نفت روسیه را خواهد داشت.
اتحادیه اروپا هم اعلام کرده تا دو سوم واردات گاز روسیه را کم خواهد کرد.
الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه در واکنش به تحریم‌ها گفته، ممنوعیت خرید نفت از روسیه به "پیامدهای مخربی" در بازار جهانی نفت منجر خواهد شد.
قیمت نفت همین الان هم به شدت بالا رفته است و با اجرایی شدن این تحریم‌ها قیمت‌ها ممکن است بالاتر هم برود.
روسیه چقدر نفت صادر می‌کند؟
روسیه پس از آمریکا و عربستان، سومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان است.
صادرات روزانه نفت روسیه حدود ۵ میلیون بشکه اعلام شده که نیمی از آن به مقاصد اروپایی راه می‌یابند؛ وابستگی بریتانیا به نفت روسیه ۸ درصد تخمین زده شده است.
در مورد آمریکا این وابستگی کمتر است؛ روسیه حدود ۳ درصد تقاضای بازار نفت در ایالات متحده را در سال ۲۰۲۰ میلادی تامین کرد.
منابع جایگزین چیست؟
بن مک ویلیامز، تحلیلگر تحقیقات سیاست‌های انرژی می‌گوید نفت در مقایسه با گاز جایگزین‌های ساده‌تری ممکن است داشته باشد.
در مواردی آمریکا از عربستان خواسته بود برای کاهش قیمت‌ها در بازار نفت، تولید خود را کاهش دهد؛ درخواست‌هایی که ریاض آنها رد کرده بود.
عربستان بزرگترین تولیدکننده نفت در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) است. ۶۰ درصد تجارت نفت در جهان در دست این سازمان است و به همین دلیل نقشی کلیدی در تنظیم قیمت نفت در بازارهای جهانی دارد.
روسیه البته عضو اوپک نیست اما از سال ۲۰۱۷ میلادی در قالب "اوپک پلاس" برای تنظیم تولید نفت با این سازمان همکاری داشته است.
آمریکا سعی دارد تحریم‌های نفتی ونزوئلا را که زمانی یکی از بزرگترین تامین کنندگان نفت ایالات متحده بود، کاهش دهد؛ این در حالی است که اخیرا ونزوئلا فروش حجم بالای نفت به چین را آغاز کرده است.
در صورت توقف انتقال گاز به غرب اروپا چه اتفاق می‌افتد؟
هزینه گرمایش که همین الان هم بسیار گران شده، بالاتر خواهد رفت.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تامین گاز طبیعی خود حدودا ۴۰ درصد به روسیه وابسته هستند؛ در صورت توقف صادرات گاز، آلمان و ایتالیا از بقیه کشورها آسیب‌پذیرترند.
اروپا ممکن است به صادرکنندگانی نظیر قطر، الجزیره و نیجریه که هم اکنون تامین کننده گاز هستند روی آورد اما موانعی برای افزایش فوری تولید موجود است.
بریتانیا برای تامین گاز خود حدود ۵ درصد به روسیه وابسته است؛ آمریکا وارداتی در این زمینه از روسیه ندارد.
به دلیل پیامدهای کاهش عرضه، قیمت گاز در روسیه و آمریکا بالاست.
آیا جایگزینی برای گاز روسیه می‌توان یافت؟
خیلی ساده نیست؛ چرا که به گفته کارشناسان، گاز طبیعی با خط لوله‌های بزرگ از روسیه به اروپا منتقل می‌شود.
بعضی موسسات تحقیقاتی البته می‌گویند با توقف صادرات گاز روسیه به اروپا، کشورهای اروپایی می‌توانند گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) از آمریکا وارد کنند هر چند عملیاتی شدن آن سریع نیست.
اتحادیه اروپا پیشنهاد کرده که تا سال ۲۰۳۰ میلادی وابستگی خود را به سوخت‌های فسیلی روسیه به طور کامل قطع کند؛ این پیشنهاد شامل اقداماتی برای تنوع بخشی به منابع گازی و جایگزینی گاز در تولید برق و گرماست.
بالا رفتن هزینه خانوار
حمله اخیر روسیه به اوکراین و پیامدهای متعاقب آن به بالا رفتن هزینه‌های انرژی خانوار منجر می‌شود.
به عنوان مثال در بریتانیا قیمت قبوض سالیانه انرژی از ماه آینده (آوریل) از ۷۰۰ پوند (۹۲۰ دلار) به ۲۰۰۰ پوند (۲۶۳۶ دلار) افزایش خواهد یافت؛ دولت این کشور قبلا سقفی برای قیمت شرکت‌ها ارائه کرده بود که این سقف حالا قرار است افزایش یابد.
در پائیز این هزینه ممکن است بالاتر هم برود.
هم‌زمان قیمت سوخت خودرو هم شاهد افزایش بوده است و با ادامه جنگ این روند ممکن است تشدید شود؛ و قیمت هر لیتر بنزین را به بالای ۲ دلار و سی سنت (یک پوند و ۷۵ پنس) در بریتانیا برساند.
در آمریکا قیمت هر لیتر بنزین به بالاترین قیمت از سال ۲۰۰۸ میلادی رسیده است؛ هفته پیش این قیمت‌ها ۱۱ درصد جهش داشت.