اجرای آزمایشی دستمزد منطقه ای

شورای عالی کار در دور نهایی رایزنی تعیین دستمزد 1401، نخستین گام برای تغییر در نحوه تعیین حقوق کارگران را برداشت، دستمزد منطقه ای چیست و چه نتایجی در پی دارد؟

اظهارات یکی از نمایندگان کارگری حاضر در نخستین نشست دستمزد شورای عالی کار درخصوص مزد سال آینده حاکی از این است که سال آینده مزد منطقه ای به صورت آزمایشی در پنج نقطه کشور اجرا خواهد شد. به این ترتیب به نظر می رسد اصلاحات در حوزه اجرای قانون کار در یک فرایند برد برد بین بنگاه ها و کارگران کلید خواهد خورد.

نخستین نشست دستمزد شورای عالی کار درباره مزد سال آینده کارگران، دو شب قبل برگزار شد. اگرچه اغلب رسانه ها در خاتمه این نشست مهم ترین خبری که مخابره کردند، موکول شدن تعیین دستمزد به جلسات بعدی این شورا بود، اما در این میان، به اظهارنظر یکی از نمایندگان کارگری کمتر توجه شد که به نظر می رسد سرآغاز یک تحول در بازار کار کشور می شود.

در این زمینه هادی ابوی نماینده کارگران در شورای عالی کار اظهار کرد: مقرر شده  است تا طرح مزد منطقه ای به صورت آزمایشی در پنج نقطه کشور و از سال آینده به اجرا درآید و پس از به دست آمدن نتایج، در خصوص اجرای آن تصمیم گیری شود.

مزد منطقه ای چیست و چرا مهم است؟ 

همان طور که از نام عبارت فوق پیداست، مزد منطقه ای ناظر به تعیین حداقل دستمزدهای متفاوت در مناطق مختلف کشور است. بررسی های مرکز پژوهش های مجلس که در گزارش شماره 22017882 این مرکز منعکس شده است، به صراحت به ضعف های موجود برای تعیین دستمزد اشاره می کند. در ماده 41 قانون کار بر تعیین حداقل مزد کارگران برای نقاط مختلف کشور یا صنایع مختلف با توجه به معیارهای زیر تاکید شده است:

1- حداقل مزد کارگران با توجه به درصد تورمی که از طرف بانک مرکزی اعلام می شود، تعیین خواهد شد.

2- حداقل دستمزد بدون آن که مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگی‌های کار محول شده را مورد توجه قرار دهد باید به اندازه ای باشد که زندگی یک خانواده را که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می شود تامین کند. 

 با این حال مرکز پژوهش ها پنج ایراد را به فرایند کنونی تعیین حداقل دستمزد به این شرح برشمرده است:

1- توجه نکردن به تفاوت هزینه های زندگی و نرخ تورم در مناطق و استان های مختلف به ویژه مناطق شهری و روستایی (عدم اجرای کامل جزء 1 ماده 41 قانون کار)؛

2- اعمال سطح حداقل دستمزد یکسان برای تمامی مناطق و فعالیت‌های اقتصادی برخلاف صدور ماده 41 قانون کار؛

3- توجه نکردن به مقوله های تفاوت گروه های سنی، جنسیت و سلامت جسمانی کارگران و کارکنان در تعیین حداقل دستمزد (به دلیل ضعف جزء 2 ماده 41 قانون کار)؛

4- ایجاد انگیزه قانون کنونی برای گسترش اشتغال غیر رسمی به ویژه در نواحی روستایی به دلیل نبود انعطاف پذیری در تعیین حداقل دستمزد و نداشتن توان مالی کارفرمایان در پرداخت حداقل دستمزد تعیین شده رسمی؛

5- محقق نشدن هدف سیاست گذار در حمایت از شاغلان به خصوص در مناطق محروم به دلیل اثرگذاری سیاست حداقل دستمزد سراسری و قیمت گذاری سراسری در بازار محصول بر تخصیص منابع (تمرکز منابع در مناطق برخوردار)

نکته قابل تامل دیگر، اشاره این مرکز به اجرا شدن حداقل مزد متفاوت در برخی از کشورها برای صنایع و بنگاه های مختلف است به طوری که در کشورهایی مانند اتریش، ایتالیا و آلمان و کشورهای حوزه اسکاندیناوی این مدل اجرا شده است. همچنین در برخی از کشورها که نابرابری اقتصادی گسترده ای بین مناطق مختلف جغرافیایی وجود دارد، یکی از اقدامات مهم دولت ها، تعیین حداقل دستمزد بر اساس مناطق مختلف است. کشورهایی مانند چین، هند، اندونزی و ویتنام از این دست هستند./ خراسان