اکو ایران : همانطور که وزیر امور خارجه چین اخیراً اشاره کرد، بر خلاف برخی طرف‌ها که بدون ارائه هرگونه ایده تازه‌ای در مذاکرات حضور یافته‌اند و در عین حال نسبت به آنچه «کندی روند مذاکرات» می‌خوانند، گلایه دارند، هیأت ایرانی با هدف تسریع روند گفت‌وگوها، سازوکارها و ایده‌های عملیاتی روشنی برای حل موضوعات باقیمانده، از جمله در موضوع تضمین‌ها ارائه کرده است.
منابع آگاه از جریان مذاکرات وین می‌گویند که در حال حاضر مجموعا ۴ متن (یک پیش‌نویس اصلی با ۳ ضمیمه) در دست بررسی و مذاکره قرار دارد. به گفته منابع، همه طرف‌ها اتفاق نظر دارند که مذاکرات در مسیری درست قرار گرفته و در ارتباط با کلیت برخی ایده‌ها از جمله اصل راستی‌آزمایی و ارائه تضمین‌ها، تفاهم کلی وجود دارد. اما هنوز موارد اختلافی مهمی باقی مانده است که حل و فصل آنها نیازمند بحث و بررسی بیشتر و اتخاذ تصمیمات سیاسی است.
در حالی‌که از روز دوشنبه دور هشتم مذاکرات احیای برجام در وین در سطح مذاکره‌کنندگان ارشد از سر گرفته شد، افراد نزدیک به مذاکرات جاری می‌گویند که تصور می‌کنند امکان این‌که توافقی حاصل شود وجود دارد، اما برای رسیدن به این مهم، همچنان اختلاف‌هایی وجود دارد که باید حل و فصل شوند.
همانطور که اکوایران پیش‌تر گزارش داد (شمارش معکوس پایان مذاکرات وین)، روزنامه انگلیسی گاردین نوشته است با نزدیک شدن به فرصت نهایی مذاکرات وین، همچنان ۴ موضوع کلیدی مورد اختلاف (شامل: طبقه‌بندی تحریم‌ها، راستی آزمایی رفع تحریم‌ها، تضمین عدم خروج مجدد آمریکا از توافق، و پیشرفت دانش هسته‌ای ایران) وجود دارد که باید برطرف شوند.
در همین حال روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال یکی از این ۴ مورد –ارائه تضمین- را به عنوان بزرگترین موضوع باقیمانده برجسته کرده و با اذعان به پیشرفت‌های صورت گرفته مدعی است که «دولت بایدن به دیپلمات‌های تهران گفته است که نمی‌تواند یکی از محکم‌ترین خواسته‌های آنها مبنی بر تعهد قانونی در راستای عدم خروج مجدد آمریکا از توافق هسته‌ای را تأمین کند».
آغاز امیدبخش مذاکرات وین؛ دور هشتم، راند نهایی است؟
اما روایت دقیق‌تر مذاکرات وین که اکنون به ۴ متن نهایی رسیده است رادر ادامه بخوانید.
فضای سازنده جلسات کارگروه‌های کارشناسی
بر اساس گزارش منابع خبری، روز یکشنبه مذاکرات در سطح کارشناسی ادامه یافت و ۲ کارگروه رفع تحریم و تمهیدات اجرایی تشکیل جلسه دادند.
جلسات هر دو کارگروه رفع تحریم و تمهیدات اجرایی در فضایی سازنده و نسبتا رو به جلو برگزار شد و نمایندگان ایران و گروه 1+4 ضمن بررسی پیشرفت‌های به دست‌آمده، در خصوص اقدامات بیشتر جهت کاهش اختلافات در دو حوزه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی بحث و رایزنی کردند.
نشست ۲ساعته باقری و اروپایی‌ها
روز دوشنبه نیز با بازگشت رؤسای هیأت‌ها به وین، مذاکرات در سطح مذاکره‌کنندگان ارشد با برگزاری نشست نزدیک به دو ساعته میان علی باقری رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران و نمایندگان اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی از سر گرفته شد.
رایزنی بر سر ۴ متن مذاکراتی
به گفته منابع، در حال حاضر مجموعا 4 متن در وین در دست بحث و بررسی و مذاکره قرار دارد.
متن تصمیم (Decision): این متن که دربرگیرنده کلیات توافقات انجام‌گرفته خواهد بود، در کارگروه سوم موسوم به «کارگروه تمهیدات (ترتیبات) اجرایی» در حال نگارش است و سه ضمیمه دارد؛
- ضمیمه نخست، مربوط به رفع تحریم‌هاست و جزئیات تعهدات رفع تحریمی آمریکا علیه ایران را تشریح می‌کند. این پیش‌نویس در کارگروه رفع تحریم در دست نگارش است.
- ضمیمه دوم، مربوط به تعهدات هسته‌ای است که اقدامات جمهوری اسلامی ایران برای توقف گام‌های جبرانی را تشریح می‌کند. کارگروه هسته‌ای مسئولیت نگارش این پیش‌نویس را بر عهده دارد.
- ضمیمه سوم، نحوه پیاده‌سازی اقدامات طرفین و تمهیدات اجرایی توافقات انجام‌شده را شامل می‌شود. این ضمیمه نیز در کارگروه تمهیدات اجرایی در حال نگارش و تکمیل است.
همچنین علاوه بر نشست کارگروه‌ها که در سطح کارشناسان ایران و گروه 1+4 برگزار می‌شوند، موضوعات مختلف در جلسات دو و چندجانبه در سطح رؤسای هیأت‌ها و کارشناسان نیز مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
بحران اوکرانی / مذاکرات
آخرین پیشرفت‌ها؛ تفاهم‌کلی درباره اصل راستی‌آزمایی و تضمین
درباره آخرین وضعیت گفت‌وگوها از نظر میزان پیشرفت‌های حاصل‌شده، منابع نزدیک به جریان مذاکرات اشاره دارند که همه طرف‌ها اتفاق نظر دارند که مذاکرات در مسیری درست قرار گرفته و در ارتباط با کلیت برخی ایده‌ها از جمله اصل راستی‌آزمایی و ارائه تضمین‌ها، تفاهم کلی وجود دارد.
با این حال هنوز موارد اختلافی مهمی باقی مانده است که حل و فصل آنها نیازمند بحث و بررسی بیشتر و اتخاذ تصمیمات سیاسی است.
همانطور که مقامات وزارت خارجه پیش‌تر اظهار داشته‌اند، هیأت ایرانی با آمادگی بالا در وین حضور یافته و در صورتی که طرف آمریکایی تصمیمات لازم را اتخاذ نماید، امکان دستیابی به توافق در یک بازه زمانی معقول و نسبتا کوتاه وجود دارد.
وال‌استریت‌ژورنال: علی‌رغم پیشرفت‌ها، بایدن در ارائه تضمین درمانده است
همزمان با ازسرگیری دور هشتم مذاکرات احیای برجام در وین در سطح مذاکره‌کنندگان ارشد، روزنامه وال‌استریت‌ژورنال با اشاره به درخواست ایران مبنی بر تضمین عدم خروج مجدد آمریکا از توافق، نوشت: «نشانه‌هایی از پیشرفت در مذاکرات وین وجود دارد، اما دولت بایدن به دیپلمات‌های تهران گفته است که نمی‌تواند یکی از محکم‌ترین خواسته‌های آنها را تأمین کند».
لارنس نورمن، گزارشگر وال‌استریت‌ژورنال از وین، محل برگزاری مذاکرات، در مطلبی (بزرگترین اختلاف باقیمانده در مذاکرات وین) گزارش داده است: دیپلمات‌های دخیل در مذاکرات در اتریش می‌گویند، در حالی که دولت بایدن تلاش می‌کند تا توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران را احیا کند، یکی از بزرگترین موانع [ناتوانی واشنگتن در تأمین] درخواست تهران برای ارائه تضمینی مبنی بر عدم خروج مجدد از این توافق و اعمال مجدد تحریم‌ها است.
به ادعای این روزنامه، بن‌بست بر سر تضمین‌ها در حالی رخ می‌دهد که مقامات آمریکایی و اروپایی می‌گویند نشانه‌هایی از پیشرفت در مذاکرات وین وجود دارد. دیپلمات‌های غربی می‌گویند راهی برای دستیابی به توافق ممکن است و به مراتب خوش‌بین‌تر از دسامبر هستند که پس از مواجهه با خواسته‌های ایران، مذاکرات را در آستانه شکست تلقی می‌کردند. با این حال مقامات آمریکایی و اروپایی بطور غیرعلنی به اواسط فوریه به عنوان زمان تصمیم گیری در مورد پایان یافتن دیپلماسی چشم دوخته‌اند.
غرب در جستجوی ایده‌هایی برای ارائه تضمین
وال‌استریت‌ژورنال در پایان نوشت: مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند در حال بررسی ایده‌هایی برای ارائه به ایران هستند، ایده‌هایی که می‌تواند اعتماد بیشتری ایجاد کند. از جمله ایده هایی که مورد سنجش قرار می‌گیرند، وعده ضمانت‌نامه‌های وزارت خزانه‌داری ایالات متحده برای لیست توافق شده بانک‌ها و شرکت‌های بین‌المللی یا تعهد سیاسی درباره [عدم] اعمال تحریم‌های آتی است.
به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، یکی از نزدیکان به مذاکرات مدعی شد: «اساساً پیشنهادهایی روی میز وجود دارد که چگونه فعالان اقتصادی می توانند در صورت اعمال مجدد تحریم‌ها توسط دولت جدید آمریکا کمی در امان بمانند. در یک کشور دموکراتیک، در مدت سه سال، می‌تواند یک رئیس‌جمهور جدید وجود داشته باشد و همه چیز تغییر کند. بنابراین ما روی آن کار می کنیم، اما هیچ ایده جادویی واقعی وجود ندارد».
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران، می‌گوید: «فقدان تضمین‌ها، بسیاری را در تهران نگران هستند، رفع تحریم‌ها بی‌اثر، ناپایدار و شاید حتی برای اقتصاد ایران مضر باشد، زیرا شبح اعمال مجدد تحریم‌ها بر برنامه‌ریزی بلندمدت سایه افکنده است».
خواسته غیرقابل چشم‌پوشی
با توجه به این گزارش نشریه وال استریت ژورنال، در مورد بحث تضمین‌ها باید گفت، تجربه به دست آمده از عملکرد دولت ترامپ دریافت تضمین‌های لازم را به امری غیرقابل چشم‌پوشی بدل کرده است و هیأت مذاکره‌کننده ایرانی به دنبال کسب اطمینان از پایداری هرگونه توافقی است که حاصل می‌شود. بدیهی است که در نبود اطمینان کافی برای فعالان اقتصادی و شرکت‌های خارجی، منافع اقتصادی حاصل از رفع تحریم‌ها محدود باقی خواهد ماند.
همانطور که وزیر امور خارجه چین اخیراً اشاره کرد، بر خلاف برخی طرف‌ها که بدون ارائه هرگونه ایده تازه‌ای در مذاکرات حضور یافته‌اند و در عین حال نسبت به آنچه «کندی روند مذاکرات» می‌خوانند، گلایه دارند، هیأت ایرانی با هدف تسریع روند گفت‌وگوها، سازوکارها و ایده‌های عملیاتی روشنی برای حل موضوعات باقیمانده، از جمله در موضوع تضمین‌ها ارائه کرده است.
پیش‌داوری‌ها و گمانه‌زنی‌های غیرواقعی
هیأت ایرانی از ابتدای دور هفتم، رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران را اولویت نخست خود قرار داده و همواره بر لزوم دستیابی به توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی مؤثر و قابل راستی‌آزمایی رفع نماید، تأکید داشته است.
رسانه‌های داخلی و خارجی در روزهای گذشته همزمان با انتشار اظهاراتی در مورد پیشرفت در گفت‌وگوها، شایعاتی در مورد موافقت آمریکا با رفع برخی از تحریم‌ها از جمله تحریم‌های صنعت هوانوردی از سوی برخی رسانه‌ها و کانال‌های خبری انتشار یافته است.
تحریم‌های مربوط به فروش هواپیمای مسافربری و قطعات هواپیما به ایران، در کنار تحریم‌های وضع‌شده علیه دیگر بخش‌های اقتصاد ایران از جمله نفت و گاز، پتروشیمی، دریانوری، بیمه و صنایع دیگر، باید در توافق نهایی رفع گردند و روشن است که بدون رفع این تحریم‌ها، توافقی وجود نخواهد داشت.
با این وجود، مذاکرات هنوز در جریان است و صحبت از «موافقت» یکی از طرف‌ها یا «دستیابی به توافق کلی» در موضوعی خاص یا انتشار فهرست‌های فرضی از موضوعات مورد توافق، نوعی پیش‌داوری و به دور از واقعیات مذاکرات است که اغلب منجر به انحراف افکار عمومی شده و گاه اثرات منفی بر جریان مذاکرات خواهد گذاشت.