چهارشنبه ۲۲ دی، اداره برقرسانی افغانستان (برشنا) اعلام کرد که دولت ازبکستان، میزان برق صادراتی خود به افغانستان را ۶۰ درصد کاهش داده است و در نتیجه، ۱۶ استان افغانستان با کمبود شدید برق مواجه شدهاند.
بر اساس اطلاعیهای که از سوی اداره برقرسانی افغانستان منتشر شد، کاهش برق وارداتی ازبکستان، بدون هماهنگی اداره برقرسانی افغانستان و مسئولان طالبان صورت گرفته است.
مسئولان دولتی ازبکستان به اداره برقرسانی افغانستان گفتهاند که در ایستگاه «تیلی مرجان» در آن کشور، مشکل فنی پدید آمده است و به همین دلیل میزان برق صادراتی ازبکستان به افغانستان کاهش یافته است. اداره برقرسانی افغانستان افزود که تلاش برای حل مشکل فنی از سوی دولت ازبکستان در جریان است و احتمال دارد تا سه روز دیگر این مشکل برطرف شود.
برق مورد نیاز افغانستان از کشورهای همسایه آن کشور، از جمله ایران، تاجیکستان، ازبکستان، و ترکمنستان تامین میشود. پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان و سلطه طالبان بر کشور که منجر به قطع کمکهای بینالمللی شد، نگرانیها از چگونگی تامین برق مورد نیاز شهروندان نیز افزایش یافت. در ۲۰ سال گذشته، بانک انکشاف آسیایی، بانک جهانی، و آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده آمریکا، بخشی از بودجه اداره برقرسانی افغانستان را تامین میکردند.
در پنج ماهی که از سلطه طالبان بر افغانستان میگذرد، مسئولان منصوب شده توسط این گروه در اداره برقرسانی افغانستان، کوشیدهاند با جمعآوری وامهای هنگفت از مردم و شرکتهای تجارتی، بخشی از نیازمندیهای فوری آن را برطرف کنند. اواخر ماه دسامبر، کابینه طالبان تصمیم گرفت که خانههای مقامات دولت پیشین و افرادی را که در گذشته پول برقشان را نپرداختهاند، به فروش بگذارند. سخنگویان طالبان گفتند، این کار به منظور پرداخت بدهیهای اداره برقرسانی به کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ایران، و ترکمنستان، و نیز برای دریافت پول این اداره از بدهکاران به آن صورت میگیرد.
ازبکستان که بیشترین تعامل و روابط را در هفتههای نخست سلطه طالبان بر افغانستان با این گروه برقرار کرد و وعده داد که برق مورد نیاز افغانستان را در حد توان تامین میکند، اکنون برق صادراتیاش را به افغانستان، بدون اطلاع دادن به طالبان، ۶۰ درصد کاهش داده است. در گذشته نیز هرازگاهی وقفههایی در جریان برق صادراتی از کشورهای منطقه به افغانستان رخ میداد، اما دلایل قطع شدن یا وقفه از جانب دو طرف بهروشنی شرح داده میشد. تا کنون دولت ازبکستان مستقیما هیچ توضیحی در مورد کاهش میزان برق صادراتیاش به افغانستان نداده است و اداره برقرسانی افغانستان نیز میگوید که از قبل در جریان کاهش میزان برق صادراتی ازبکستان قرار نگرفته است.
روز سهشنبه، ملایعقوب، وزیر دفاع طالبان، برای نخستینبار به دولتهای ازبکستان و تاجیکستان هشدار داد که اگر هلیکوپترها و هواپیماهای ارتش دولت پیشین افغانستان را که در روز سقوط کابل به آن کشورها منتقل شدند، به طالبان تحویل ندهند، با اقدام مشابه مواجه خواهند شد. کاهش برق صادراتی ازبکستان، در حالی که هنوز دلیل اصلی آن روشن نیست، نگرانیهایی را در میان شهروندان افغانستان مبنی بر افزایش تنشها میان طالبان و کشورهای همسایه، و در نتیجه قطع شدن برق وارداتی، دامن زده است.
شماری از کاربران در فضای رسانههای اجتماعی نوشتهاند که کاهش برق وارداتی ازبکستان به افغانستان، ممکن است اشارهای باشد به هشدار وزیر دفاع طالبان به دولت ازبکستان. پس از مسلط شدن طالبان بر کشور، برق صادراتی تاجیکستان به افغانستان تا هفتاد درصد کاهش یافت و طالبان کوشیدند تا آن کمبود را از طریق ازبکستان تامین کنند. عبدالسلام حنفی، معاون نخستوزیر طالبان، در ماه اکتبر به همین منظور به ازبکستان سفر کرد، و در بازگشت به کابل گفت که دولت ازبکستان وعده داده است تا برق مورد نیاز افغانستان را تامین کند. همچنین، در سفرهای متعدد هیئتهای بلندپایه دولت ازبکستان به افغانستان، مقامات طالبان از آنان تقاضا کردند که برق مورد نیاز افغانستان را بدون درنظرداشت پرداخت فوری، تامین کنند.
کاهش برق مورد نیاز افغانستان، در حالی که در دو هفته اخیر، بارش برف و باران شدید و وقوع سیلاب و بهمن نیز در برخی از مناطق کوهستانی رخ داد، نگرانی مردم را از بدتر شدن اوضاع زندگی در زمستان افزایش داده است. به دلیل افزایش بهای مواد خوراکی و سوخت و گسترش بیکاری و فقر در پی فروپاشی دولت پیشین افغانستان، دستکم نیمی از جمعیت ۴۰ میلیونی افغانستان به کمکهای فوری غذایی و بهداشتی نیاز دارند.