همزمان با اجرای گام به گام طرح درج قیمت تولیدکننده به جای قیمت مصرف کننده، این ابهام که «با توجه به قیمت تولیدکننده، قیمت کالا را چطور محاسبه کنیم» توسط مردم مطرح شده است. در این خصوص، اظهارات مسئولان سازمان حمایت نشان می دهد که سود توزیع کننده هیچ کالایی در کشور بیش از 30 درصد نیست. یعنی قیمت خرده فروشی ها در نهایت نباید 30 درصد از قیمت تولیدکننده آن کالا بیشتر باشد. از سوی دیگر توضیحات یک مقام دیگر این سازمان، جزئیات سود توزیع گروه های مختلف کالایی مشمول این طرح را مشخص کرده است.
طرح درج قیمت تولیدکننده تاکنون در دو مرحله به اجرا درآمده است و بر اساس آن، انواع آب میوه، ماءالشعیر، نوشابه گازدار، غذاساز، نوشیدنی‌ساز، چرخ گوشت و مایکروفر، پودر لباس شویی، دستمال کاغذی، پوشک بچه، یخچال و فریزر، تلویزیون و ماشین لباس شویی در فاز اول و انواع لنت‌ترمز، فیلتر روغن، روغن موتور، محصولات شوینده، محصولات سلولزی، سس، رب، کنسروها، ترشی جات و ماکارونی نیز در فاز دوم مشمول این طرح شده اند. از مزایای اجرای این طرح می توان به مواردی نظیر از بین رفتن احتمال تبانی با تولیدکننده و حذف تخفیف های بدون مبنا و غیرواقعی، حذف قیمت های کاذب، مکان نظارت بر رعایت سودهای مصوب قانونی حلقه های تامین و توزیع، جلوگیری از گران فروشی و نیز کوتاه شدن دست واسطه ها اشاره کرد.
رئیس سازمان حمایت در این زمینه، مثال قابل توجهی زده است. وی در یک برنامه تلویزیونی در شبکه دو سیما به قیمت آب معدنی اشاره کرده و گفته: تا پیش از طرح جدید، قیمت یک آب معدنی 330 میلی لیتر 4 هزار تومان درج می شد، در حالی که ما مستندات متقنی داشتیم مبنی بر این که تولیدکننده آن را به قیمت 2 هزار تومان تحویل شبکه توزیع می داد.
همچنین طبق قوانین ضریب توزیع کشور، حداکثر سود این کالا در شبکه توزیع، 20.5 درصد بود. یعنی این کالا باید با قیمت نهایتاً 2500 تومان به دست مصرف کننده می رسید. این اتفاق در شرایطی رخ می داد که مصرف کننده نیز از این موضوع اطلاعی نداشت اما در طرح جدید، آب معدنی با قیمت تولیدکننده به کف بازار می رسد.
قیمت مصرف کننده را چطور محاسبه کنیم؟
شاید بتوان گفت ابهام اصلی عمده درج قیمت های تولیدکننده روی کالا، تشخیص قیمت مصرف کننده است. اگرچه انتظار می رود با اجرای طرح قیمت تولیدکننده، به مرور قیمت های شبکه توزیع رقابتی تر شود، با این حال، توضیحات مسئولان سازمان حمایت تا حدی این قضیه را شفاف کرده است. در این خصوص عباس تابش، رئیس سازمان حمایت تولیدکنندگان و مصرف کنندگان گفته است: «مصرف کنندگان باید توجه داشته باشند که در هیچ کالایی در کشور، سود توزیع بالای 30 درصد نیست.»
اما از سوی دیگر، خبرگزاری مهر به نقل از حسینلویی، مدیر کل نظارت بر خدمات عمومی و شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت بیان کرده است: میزان سود توزیع کنندگان سراسری ۱۰ درصد و خرده فروشی ها از ۷ تا ۱۵ درصد بر اساس کالاهای مختلف متغیر است. در نتیجه اگر مردم می‌خواهند روی قیمت تولیدکننده محاسبه‌ای داشته باشند، می‌توانند ۲۲ تا ۲۵ درصد به آن اضافه کنند و این به منزله آن است که حدود یک چهارم تا یک پنجم، به قیمت تولیدکننده اضافه خواهد شد. طبق گزارش این خبرگزاری، حداکثر ضرایب سود قابل اعمال در صورت توزیع از طریق شرکت های پخش سراسری به شرح جداول است. به گزارش خراسان، به رغم این توضیحات، به نظر می رسد همچنان نظارت ها برای جلوگیری از قیمت سازی های کاذب در نظام توزیع و تولید باید ادامه یابد.
