آنطور که مشخص است دولت تصمیم دارد که در سال آینده سه یارانه (یارانه نقدی، معیشتی و یارانه حذف ارز 4200 تومانی) به مردم پرداخت کند.
جعفر قادری، نماینده مجلس با اشاره به جزئیات لایحه بودجه ۱۴۰۰، عنوان کرده است که دولت برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته تا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یارانه به دهکهای اول تا هفتم پرداخت کند. چهار دهک اول ماهانه حدود ۱۲۰ هزار تومان و سه دهک بعدی ماهانه حدود ۹۰ هزار تومان مازاد بر یارانه قبلی دریافت میکنند. دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کرده، اما به جای آن حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه جدید پرداخت میشود. پس نگرانی از بابت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی وجود ندارد، چون دولت آن را در جای دیگر پرداخت میکند و قدرت خرید مردم حفظ میشود. این صحبتها درحالی مطرح میشود که جامعه نگران افزایش به یکباره قیمتها هستند.
یارانهها نمیتواند قدرت خرید را جبران کند
حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تورم که در پی دارد از جمله مسائلی است که بسیاری از کارشناسان نسبت به آن هشدار میدهند. اما در مقابل، عدهای معتقدند که حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی پایانی برای رانت و فساد بوده و پرداخت یارانه به صورت مستقیم میتواند تورم احتمالی ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ را جبران کند. این در حالی است که به گفته کارشناسان و تحلیلگران اضافه شدن یارانههای جدید نمیتواند در برابر تورم مقاومت کند و در نهایت فشار بیشتری به خانوارها وارد و سفرههایشان کوچکتر از امروز میشود.
علی مزیکی، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه تبعات حذف ارز ۴۲۰۰ و تاثیر افزایش یارانهها در جبران قدرت خانوارها به «ابتکار» گفت: پرداخت یارانه نقدی آنچنان که تصور میشود کار آسانی نخواهد بود اما گاهی اوقات در برابر یک تصمیم، سیاستگذاران تصور میکنند با چنین تصمیماتی میتوانند جامعه را راضی و قدرت خرید را حفظ کنند اما مشکلی که وجود دارد این اینگونه سیاستها آنطور که باید و شاید تاثیر خود را نمیگذارد.
وی ادامه داد: اگر تصمیم بر این بود که یارانه و سوبسیدهای در نظر گرفته شده به تمام جامعه تعلق بگیرد اولین پرسشی که مطرح میشد این بود که منابع این پرداختها چگونه تامین میشود. این در حالی است که مبالغ در نظر گرفته شده برای بسیاری از خانوادهها رقم ناچیز خواهد بود و مبالغ پرداختی در برابر درآمدهایشان اصلاً به حساب نمیآید بنابراین اگر دولت منابع در نظر گرفته شده برای پرداخت یارانه را در بخشهای مختلف سرمایهگذاری کند و از محل سرمایهگذاری دولت جامعه منتفع شود نتیجه بهتری را شاهد خواهیم بود.این کارشناس اقتصادی در ادامه صحبتهایش به احتمال تورم بیشتر درصورت افزایش نقدینگی اشاره کرد و در اینباره افزود: اما اگر قرار باشد یارانه به گروه خاصی از جامعه پرداخت شود باید بدانیم که ممکن است اجرای این سیاست تبعات بیشتری را به دنبال داشته باشد. به عبارت روشنتر پرداختهای نقدی سبب افزایش تورم در اقتصاد خواهد شد. وی اظهار کرد: از سوی دیگر شناسایی خانوارهای هدف نیز کار دشواری است. این در حالی است که در ابتدای اجرای هر تصمیمی شاید خانوارها از پرداختهای نقدی استقبال کنند اما اگر چند وقت بعد از پرداخت از آنها سوال شود که آیا از پرداختهای نقدی راضی هستند یا خیر میگوید کاش یارانهای در کار نبود اما قیمتها به قبل برمیگشت.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: تصمیمگیران که میتوانند آینده را تا حدودی پیشبینی کنند باید با مطالعه دقیقه در خصوص بخشهای مختلف تصمیمگیری کنند تا تبعات احتمالی سیاستها را به حداقل برسانند. علی مزیکی گفت: یکی دیگر از چالشهای پرداختهای نقدی برخی از مشکلات اجتماعی است. معمولا سرپرست خانوارها آقایان بوده و ممکن است مشکلاتی از قبیل هزینههای درمان، اعتیاد، بدهکاری و ... در خانه وجود داشته باشد و فرد یارانه را برای این مشکلات هزینه کند و عملا هزینهها خوراک را نادید بگیرند.
وی افزود: راهکارهای بسیاری برای حمایت از خانوارها وجود دارد و سیاستهای همچون یارانه نقدی ظریفکاریهای بسیاری دارد و پرداخت آن آنطور که به نظر میرسد اصلاً کار راحتی نیست. یارانه ۴۵۵۰۰ تومان را در نظر بگیرید اکنون بعد از سالها کارشناسان معتقدند این یارانه حمایتی به هدف اصلی خود نرسید و نتوانست تاثیر خود را بر قدرت خرید افراد بگذارد اما حالا باز هم به سراغ همان شیوه قدیمی رفتهایم. حذف یک سیاست و جایگزین کردن تصمیمی کار بسیار دشواری بوده و نمیتوان بدون مطالعه تصمیمگیری کرد.