آرمان‌ملی: بازار ارز در وضعیت نامشخصی قرار دارد و هر لحظه هم بر این وخامت اوضاع افزوده می‌شود، نرخ دلار در بازار آزاد به بیش از 31 هزارتومان رسیده و این وضعیت نگرانی‌های زیادی را برای مردم صاحبان کسب‌وکار که باید مواداولیه خود را به‌صورت واردات تامین کنند؛ ایجاد کرده است.
هر چند که سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری در جمع دانشجویان دانشگاه شریف در روز دانشجو اعلام کرد که نگران وضعیت ارز نیستم و این افزایش نرخ هم به این دلیل است که عده‌ای نشسته و قیمت آن را بالا می‌برند و دستگاه‌های اطلاعاتی باید به این موضوع ورود کنند؛ بازهم نرخ ارز فراتر از روزهای گذشته رفت و بازارآزاد حتی نرخ 32 هزارتومان را هم تجربه کرد تا دولت سیزدهم هم رکوددار افزایش نرخ دلار باشد.
آن هم وقتی مدعی بود و هست که توان کنترل بازار ارز را دارد! با این حال بانکمرکزی بالاخره وارد موضوع شد و خبر از وضع مالیات 10 درصدی بر معاملات ارزی خبر داد! خبری که جزئیات آن خیلی روشن نیست ولی موضوع مشخصی که بیان شده این است که معاملات خرد شامل این مالیات نمی‌شوند. البته بانکمرکزی در کنار این راهکار از پربودن ذخایر ارزی کشور نیز خبر داده است! غلامرضا مرحبا، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است: بانکمرکزی در مواجهه با نوسانات ارزی منفعلانه عمل کرده و به‌جای ایجاد زمینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری‌های مولد، رویکردهای سوداگرانه را تشویق کرده است و از این‌رو رئیس کل بانکمرکزی برای پاسخگویی درباره اقداماتی که نکرده باید در مجلس حاضر شود!
شاید پس از این بود که علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانکمرکزی از صرافی‌ها در میدان فردوسی بازدید و بر آمادگی بانکمرکزی برای رفع مشکلات احتمالی مرتبط با فروش ارز و تامین نیازهای ارزی مردم؛ تاکید کرد. پس از این بازدید بود که بانکمرکزی در مکاتبه‌ای با رئیس شورای‌عالی کانون صرافان ایران خواست در راستای پاسخ به نیاز واقعی متقاضیان ارز، ضمن اخذ نظرات شرکت‌های صرافی درباره مشکلات احتمالی مرتبط با فرآیند فروش ارز در سرفصل‌های مصارف خدماتی اعلامی، مراتب به‌همراه نیازهای جدید ارزی به درخواست متقاضیان واقعی مورد تایید کانون برای بانکمرکزی ارسال شود.
در کنار این موضوع رئیس کل بانکمرکزی نیز با اعلام خبر راه‌اندازی درگاه فروش ارز به منظور تامین نیازهای خرد ارزی گفت: «این درگاه تا دو ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و هموطنان با ورود به این درگاه نیاز خرد ارزی خود را اعلام و سپس با مراجعه به صرافی‌های مجاز ارز موردنیاز را دریافت می‌کنند.» از آن طرف هم سازمان امور مالیاتی کشور به خریداران و فروشندگان ارز اعلام کرد: «در راستای اجرای مقررات ماده ۱۶۳ قانون مالیات‌های مستقیم، با اعلام بانکمرکزی نسبت به برقراری مالیات علی‌الحساب به میزان ۱۰ درصد از فروش ارز خریداران و فروشندگان ارز اقدام می‌کند. در صورت عدم ثبت‌نام به‌موقع و پرداخت مالیات در نظام مالیاتی، علاوه بر شمول مالیات و جرائم غیرقابل بخشش که از طریق عملیات اجرایی وصول می‌شود، مشمول مجازات‌های مقرر در ماده ۲۷۴ قانون مالیات‌های مستقیم از جمله مجازات‌های درجه ۶ محکوم خواهند شد.» این تصمیم هم درحالی گرفته شده که پنهان‌کاری در حساب‌های ارزی از سوی معامله‌گران بزرگ با همکاری برخی از عوامل بانک‌ها بشدت رواج دارد و روزگذشته هم مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا و ارز معاونت اقتصادی وزارت اطلاعات اعلام کرد: «همه حساب‌های بانکی بیش از ۷۰۰ نفر از فعالان غیرمجاز ارزی در سطح کشور شناسایی و مسدود شد که گردش برخی از حساب‌های مسدود شده در ۹ ماهه سال‌جاری بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان است.»
اقداماتی بی‌اثر در بازار ارز
یوسف کاووسی، کارشناس اقتصادی درباره تصمیمات جدید بانکمرکزی در مورد ارز به «آرمان‌ملی» گفت: این اقدامات کمکی که به بازار ارز نخواهد کرد؛ در حال حاضر 23 مورد نیاز ارزی در سامانه تخصیص ارز تعریف شده و در اعلام نیازی که بانکمرکزی خواسته در حقیقت کانون صرافان باید مواردی که را که می‌توانند ارز بگیرند را پیشنهاد بدهند تا بانکمرکزی بررسی و بعد وارد بازار متشکل کند. او ادامه داد: نیازهای دیگر شامل واردات برای یکسری از کالاهایی است که وزارت صمت اجازه نمی‌دهد و عملا نمی‌تواند جزو لیست باشد یا اینکه افراد بخواهند برای حفظ ارزش پولشان دو هزار دلار بخرند که این هم امکان ندارد چراکه گفته شده فقط باید در فرآیند مسافرت یا دانشجویی و... که در سرفصل‌ها تعریف شده تهیه شود. کاووسی با اشاره به وضع مالیات 10 درصدی هم توضیح داد: تعیین مالیات به این دلیل است تا ریسک انجام معاملات افزایش یافته و مجوزی برای بررسی تراکنش‌های بانکی افراد باشد که این هم با اجاره کارت‌ملی و حساب‌های بانکی عملا بی‌اثر خواهد بود! از طرفی زمان گرفتن مالیات‌ها تیرماه سال آینده است و این تصمیم در امروز و فردای بازار تاثیری ندارد.
کمبود ارز؛ دلیل همیشگی بازار
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: آنچه مسلم است کشور با محدودیت‌های فراوان ارزی مواجه است که این موضوع خودش را در قیمت بازار نشان می‌دهد. الان در بازار متشکل قیمت 27 و 28 هزار و 800 تومان را اعلام می‌کند درحالیکه در بازار آزاد قیمت 31 هزار تومان است! این وضعیت نشان می‌دهد بازار واقعی همان بیرون است و صادرات و واردات هم براساس آن نرخ است. او ادامه داد: این اتفاق باعث می‌شود که نرخ نیما هم به‌تبع افزایش پیدا کند. یعنی صادرکننده از این طریق مجوزی کسب می‌کند که بتواند نرخ ارز نیمایی را هم افزایش دهد. به‌عنوان مثال شرکت‌های پتروشیمی و فولادی و معادن و... که تا الان الزام به عرضه دلار به نرخ نیمایی 23 تا 22.500 تومان و حداکثر 24 هزارتومان بودند الان می‌تواند حدود 26 هزارتومان بفروشد درصورتیکه همین الان هم این کار انجام می‌شود. کاووسی اضافه کرد: اینکه بانکمرکزی می‌گوید فلان قدر دلار در سامانه نیما عرضه شده در حقیقت با قیمت 23 و 24 هزار تومان عرضه شده ولی برای کسی که این ارز را خریده تا مصرف کند 27 تا 28 هزارتومان تمام شده است. بنابراین آن چیزی که به‌دست مصرف کننده می‌رسد همان 31 و 32 هزار تومانی است که در بازار آزاد نرخ‌گذاری می‌شود.
درد بازار، بحث عرضه و تقاضاست
این کارشناس اقتصادی در واکنش به خبر توقفی 700 حساب ارزی افراد متخلف هم اظهارکرد: این هم در راستای امنیتی‌کردن جو بازار است؛ قبلا هم سابقه آن وجود داشته یعنی وقتی که نمی‌توانستند عرضه و تقاضا را جواب بدهند یا مکانیزم دخالت بانکمرکزی درست کار نمی‌کرد این اتفاقات رخ می‌داد. البته این دور که بانکمرکزی در بازار دخالت نکرده تا نرخ را کاهش دهد؛ در فواصل قبل بانکمرکزی در بازار با ارزپاشی مداخله می‌کرد تا نرخ را به نرخ مدنظر خودش برساند.
او ادامه داد: این دوره هنوز مداخله نکرده تا خودش هم بتواند در بازار آزاد دلار بفروشد تا به تامین کسری بودجه کمک کند. این هم یکی ابزارها است تا که خود بانکمرکزی با ریختن ارز در بازار دلار را به نرخ 31 هزار تومان می‌فروشد و دلیلی نمی‌بیند که امروز وارد بازار شود و نرخ را کاهش دهد. البته این موضوع در دولت قبل هم وجود داشت، اما الان شدت بیشتری گرفته است! کاووسی تاکید کرد: امنیتی‌کردن بازار و بستن 700 حساب و دستگیری چند نفر که مثلا اعتراف کنند از خارج خط گرفته‌اند که شاید هم بگیرند درد بازار نیست. درد بازار بحث عرضه و تقاضاست. وقتی عرضه کم می‌شود و مشکل ورود ارز به کشور داریم این اتفاقات هم رخ می‌دهد. فاصله نرخ هم به‌دلیل همین عدم عرضه مناسب است. وقتی عرضه به‌واسطه تحریم و دیپلماسی و مذاکرات و... مشکل دارد این مسائل هم ایجاد می‌شوند.
او در واکنش به اظهارات رئیسی، رئیس‌جمهوری در جمع دانشجویان درباره اینکه افزایش نرخ ارز به‌دلیل دستکاری عده‌ای خاص است، اضافه کرد: این یک عده چقدر ابزار دارند که بتوانند این بازار را در دست بگیرند. عمده فروشنده‌ها شرکت‌های صنعتی، معدنی و پتروشیمی و عمده سهام آنهایی هم که در بورس هستند، دولتی است و خود اینها هستند که ارز را بالاتر از نرخ مصوب به سامانه نیما می‌فروشند. چون آقای رئیسی در شعارهایشان گفته‌اند که نمی‌خواهیم اقتصاد را به مذاکرات گره بزنیم که خورده یعنی اخبار مثبت و منفی مذاکرات در بازار تاثیر مستقیم می‌گذارد و نمی‌توان آن را از اقتصاد جدا کرد، چراکه همگون هستند؛ حالا به همین دلیل می‌گویند که عده‌ای دست به نرخ دلار مسائل می‌برند که مذاکرات و نرخ دلار گره خورده درصورتیکه مذاکرات نباید با اقتصاد گره بخورد. حالا باید و نبایدها زیاد داریم ولی در عمل اقتصاد حرف دیگری دارد. بازار ارز امروز دچار نوسان ناشی از آینده ابهام‌آمیز مذاکرات و تحریم‌ها است هر چند که دولت و طرفداران آن سعی دارند این واقعیت را کمرنگ کنند. تا وقتی صادرات ایران شتاب نگیرد و از انزوای اقتصادی خارج نشود قطعا این وضعیت ادامه دارد و برخلاف تلاش همه ارکان دولت در آرام نشان‌دادن اوضاع؛ وضعیت وخیم‌تر شده و نارضایتی‌ها شدت بیشتری خواهد گرفت.