شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی این هفته (14 آذرماه) قرارداد تولید 45 هزار خودرو پایه گازسوز را با یکی از خودروسازی‌های کشور امضا کرد. از این 45 هزار دستگاه، 40 هزار خودرو تولیدی تاکسی و 5 هزار خودرو نیز وانت در نظر گرفته شده است که بر اساس قرارداد، وزارت نفت به شرکت خودروساز معادل 505 دلار به ازای تولید هر وانت دوگانه‌سوز و 425 دلار به ازای تولید هر تاکسی دوگانه‌سوز پرداخت خواهد کرد.
اما این یک گام در مسیر افزایش سهم گاز فشرده طبیعی (سی‌ان‌جی) در سبد سوخت مصرفی کشور است که به‌گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی آخرین گام هم نخواهد بود.
جلیل سالاری به «ایران» می‌گوید: «به میزان 28 میلیون مترمکعب در روز ظرفیت استفاده از سی‌ان‌جی به‌جای بنزین داریم. اما از این ظرفیت هم به‌طور کامل استفاده نمی‌شود. به‌طوری که روزانه فقط 20الی22 میلیون مترمکعب سوخت سی‌ان‌جی در کشور مصرف می‌شود.» مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه ما به‌دنبال توسعه سهم گاز در سبد سوخت خودروها هستیم، ادامه می‌دهد: «با توجه به ظرفیت خالی موجود و اهمیت توسعه سهم گاز در سبد سوخت مصرفی، تمایل داریم که مصرف سی‌ان‌جی بیشتر شود. البته موانعی در این مسیر وجود دارد؛ از جمله قیمت بنزین.»
قیمت، مهم‌ترین مانع توسعه سی‌ان‌جی
به‌گفته سالاری، قانون بر توسعه گاز فشرده طبیعی CNG تا 20 درصد از سبد سوخت تأکید دارد که «همین حالا هم تقریباً این سهم محقق شده است.»
اما بر اساس سند تأمین انرژی بخش حمل‌ونقل کشور تا افق 1420 سهم سوخت سی‌ان‌جی در ناوگان حمل‌ونقل در افق تقریباً بیست ساله از 15.25 درصد در سال 1398 به 22.78 درصد در سال 1420 باید افزایش یابد.
درباره برنامه تحقق این سند، سالاری می‌گوید: «اکنون نیز ظرفیت افزایش سهم وجود دارد و با زیرساخت‌های موجود برای توسعه سهم سی‌ان‌جی حداقل 6 میلیون لیتر دیگر می‌توان از مصرف روزانه بنزین کاست. اما مسائلی مانند سهمیه‌ها و قیمت بنزین اجازه نمی‌دهد.» مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ادامه می‌دهد: «تبدیل یک میلیون و 464 هزار دستگاه خودرو بنزینی به گازسوز در قانون بوده که تاکنون برای 150 هزار دستگاه خودرو عمومی انجام شده است. مابقی نیز در برنامه است که انجام شود. با 7 پیمانکار نیز به این منظور قراردادهایی بسته شده و اعلام شده است که وانت بارها برای تغییر کاربری مراجعه کنند. اما با وجود این، استقبال چندانی نشده است.» او درباره علت ناموفق بودن طرح می‌گوید: «برای این مسأله به چند دلیل انگیزه‌ای نبود که مهم‌ترین آن بحث قیمت هاست. اگر وانت بارها تغییر کاربری بدهند، سهمیه بنزین را باید کم می‌کردیم. اما به خاطر نحوه قیمت‌گذاری بنزین و سی ان جی تمایلی به تغییر کاربری وجود ندارد.»
خودروسازی‌ها و بی‌علاقگی به تولید خودرو پایه گازسوز
اگرچه این هفته قراردادی برای تولید خودروهای پایه گازسوز امضا شد اما کارشناسان می‌گویند که برای خودروسازان تولید محصولات گازسوز به صرفه نیست و تمایلی به این موضوع دیده نمی‌شود. سالاری در این باره توضیح می‌دهد: «خودروسازان تمایل ندارند که این نوع خودروهای پایه گازسوز را تولید کنند و مسائل مرتبط با قیمت یکی از دلایل این بی‌علاقگی تولیدکننده است.»
او با اشاره به مدیریت اصولی مصرف سوخت در صنعت خودروسازی در پی امضای قرارداد اخیر و نقش حمایتی وزارت نفت ادامه می‌دهد: «لازم است که تلاش خودروسازان در این زمینه مضاعف شود.»
درخواست برای اجازه برداشت مستقیم در بودجه
اما جدا از بحث تولید خودرو با پایه گازسوز، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به طرح تبدیل خودروهای بنزینی به‌گازسوز از جمله وانت بارها که فعلاً در لیست برنامه هاست اشاره می‌کند و از برنامه‌های تقویت این بخش می‌گوید.
به‌گفته سالاری برای مرحله نخست تبدیل 650 هزار دستگاه خودرو عمومی در برنامه است که از محل این اقدام‌ها در مجموع صرفه‌جویی به میزان 180 میلیون لیتر بنزین یا به‌عبارتی 70 الی 80 میلیون دلار ارز شده است. در همین حال، سالاری خبر می‌دهد: «در برنامه توسعه و لایحه بودجه 1401 پیشنهاد داده‌ایم که به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی این اختیار داده شود که از محل هزینه صرفه‌جویی مستقیم برداشت و برای تسریع این روند تبدیل اقدام کند. اگر موافقت شود توسعه این بخش سریع‌تر خواهد شد، اما سرانجام آنچه را قانون مشخص کند مکلف به اجرای آن هستیم.» به‌گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی «یک بخش فناوری-تحقیقاتی نیز در این زمینه در حال فعالیت است که فناوری نسل 4 و 5 سوخت CNG در کشور توسعه داده شود.» این نسل فناوری پیشرفته تری محسوب می‌شود که دقت کنترل نسبت هوا به سوخت در آن بیشتر است. قرار است که 45 هزار خودرو پایه گازسوز که این هفته قرارداد آن امضا شد نیز بر اساس همین فناوری تولید شود.
گفتنی است، کاهش هزینه سوخت برای مصرف کننده، کاهش یارانه‌های پنهان انرژی با صرفه‌جویی بنزین، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، ایمنی بالاتر، حفظ خودکفایی بنزینی و امکان صادرات بیشتر از مزیت‌های توسعه سی‌ان‌جی در سبد سوخت مصرفی کشور است.