با نزدیک شدن به موعد دور جدید مذاکرات احیای برجام، وزیر امور خارجه ایران در گفتوگوی تلفنی با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه غرب باید با رویکرد جدید و سازنده به وین بیاید، گفت اگر طرفهای مقابل آماده بازگشت به تعهدات کامل خود و رفع تحریم‌ها باشند، دستیابی به یک توافق خوب و حتی فوری امکان‌پذیر است. قرار است طرفهای برجامی از روز دوشنبه ۲۹ نوامبر- ۸ آذر- در هتل کوبورگ وین اتریش مذاکرات ناتمام شش دور گذشته را که از فروردین تا خرداد ۱۴۰۰ در گرند هتل برگزار شد، از سر بگیرند.
در همین ارتباط، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران طی گفت‌وگویی تلفنی با جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره مذاکرات وین بحث و تبادل نظر کردند.
به گزارش ایران جیب از ایسنا، امیرعبداللهیان در این گفتوگوی تلفنی تاکید کرد: اگر طرفهای مقابل آماده بازگشت به تعهدات کامل خود و رفع تحریم‌ها باشند، دستیابی به یک توافق خوب و حتی فوری امکان‌پذیر است. امیرعبداللهیان تاکید کرد: به‌رغم عهد شکنی آمریکا و سه کشور اروپایی در برجام، ما با حسن نیت و جدیت در مذاکرات وین حضور می‌یابیم و خواهان توافق خوب و قابل راستیآزمایی هستیم.
او افزود: بازگشت به برجام در عمل باید به معنی پایبندی به تمام مفاد و محتوای آن باشد. وزیر امورخارجه با تشکر از تلاش‌های جوزپ بورل به عنوان هماهنگ کننده گفت: روشن است که نتیجه نهایی در شش دور مذاکرات وین به دست نیامده، بنابراین تمام مواردی که لازم است مورد حل و فصل قرار گیرند از سوی تیم مذاکرهکننده ایرانی مورد توجه قرار دارد.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: باید تضمین جدی و کافی وجود داشته باشد که آمریکایی که به آن اعتمادی وجود ندارد دوباره از برجام خارج نخواهد شد. وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به رفتار متناقض آمریکایی‌ها و عدم‌تطابق حرف و عمل آنها گفت: کاخ سفید همزمان با اعلام آمادگی برای بازگشت به برجام، در هفته‌های اخیر طی دو مرحله اشخاص و شرکت‌های ایرانی را تحریم کرد، بنابراین باید در عمل، همگان شاهد اراده و اقدام جدی برای لغو کامل تحریم‌ها باشند. امیرعبداللهیان اظهار کرد: غرب باید با رویکرد جدید و سازنده به وین بیاید.
«جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این گفتوگوی تلفنی با اشاره به تماس‌های خود با تمامی طرف‌ها به عنوان مسوول هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام گفت: در مذاکرات وین بحثهای فشرده و مفصلی به‌ویژه روی موضوعات معوق و رفع تحریم‌ها باید انجام بگیرد و احتمال اینکه همه بتوانند به شکل اصلی برجام بازگردند، وجود دارد. جوزپ بورل با اشاره به تعهدات آمریکا گفت: تنها راه برداشتن تحریم‌ها احیای برجام است که از این طریق هم ایران به حقوق خود می‌رسد و هم جامعه بین‌الملل از ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران اطمینان پیدا می‌کند. وی در پایان ابراز امیدواری کرد که همه طرف‌ها با رویکرد مثبت و عمل گرایانه و با اراده محکم برای گفتوگو درباره مسائل توافق نشده و رفع تحریم‌ها وارد مذاکرات وین شوند.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین درباره گفتوگوی تلفنی با وزیر امور خارجه ایران در صفحه توییترش نوشت: امروز(جمعه) پیش از مذاکرات وین با حسین امیرعبداللهیان صحبت کردم. بازگرداندن برجام[توافق هستهای] به مسیر خود بیش از پیش فوریت دارد. بورل ادامه داد: ما یک فرصت واقعی پیش رو داریم و باید با عمل‌‌‌گرایی، واقع‌‌‌بینی و حسن نیت به سرعت مذاکرات درباره تمامی مسائل حل نشده را به نتیجه برسانیم. همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مهم و کلیدی است.
شرط موفقیت در مذاکرات
پیش‌تر، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران با تاکید بر تداوم سیاست فشار حداکثری از سوی دولت جدید آمریکا گفت، لغو تحریم‌ها شرط موفقیت مذاکرات هستهای پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌رو خواهد بود. به گزارش خبرگزاری فارس، «علی باقری کنی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز پنج‌شنبه تاکید کرد مذاکرات هستهای در وین در صورتی نتیجه‌‌‌بخش خواهد بود که تمام تحریم‌های آمریکا لغو شوند.
باقری در مصاحبه با روزنامه «ایندیپندنت» گفت: «لغو تمام تحریم‌های مربوط به برجام از جمله تحریم‌های اعمال شده ذیل چارچوب کمپین «فشار حداکثری»، شرط لازم برای موفقیت مذاکرات است.» این دیپلمات ارشد افزود: «درخواست برای تضمین از طرف دیگر برای عدم‌خروج از توافق، عدم‌اعمال تحریم‌های جدید و عدم‌بازگرداندن یا اعمال مجدد تحریم‌های قبلی با این هدف دنبال می‌شود که این احتمال خنثی شود که هرج‌‌‌ومرج سیاسی در ایالات متحده بر رفتارهای بین‌المللی این کشور تاثیر بگذارد.» باقری همچنین تاکید کرد: «متاسفانه، سیاست شکست‌‌‌خورده دنبال کردن کمپین فشار حداکثری که در دولت ترامپ شروع شد، همچنان در دستورکار دولت بایدن است.» او در ادامه گفت: «رئیس‌جمهور بایدن باید به‌‌‌منظور خلاص کردن خود از آنچه ما به‌‌‌عنوان سردرگمی سیاسی و دنبال کردن سیاست‌های شکست‌‌‌خورده و غیر‌انسانی دولت ترامپ می‌‌‌بینیم، تحریم‌ها را لغو کند.»
تمام تحریم‌ها باید یکجا برداشته شود
در ادامه سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرد تمام تحریم‌های آمریکا باید به صورت یکجا، موثر و قابل راستیآزمایی همراه با تضمین‌‌‌های عینی برداشته شود. سعید خطیب‌زاده در خصوص برخی گمانه‌زنی‌‌‌های رسانه‌‌‌ای در مورد پیشنهاد برداشتن گام به گام تحریم‌ها از سوی طرف غربی در مذاکرات وین گفت: مواضع جمهوری اسلامی ایران در این خصوص از ماه‌‌‌ها پیش گفته شده و دولت جدید نیز بدون هیچ لکنتی مواضع خود را اعلام کرده است.
خطیب‌زاده تصریح کرد: تمام تمرکز ما در مذاکرات وین این است که به صورت جدی و با اراده کامل برای رفع تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران، وارد مذاکرات شویم. وی در گفتوگو با خبرگزاری صدا و سیما در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد اصرار احتمالی طرف مقابل بر این خواسته گفت: ما طرف مقابلی نداریم، ما و ۱+۴، تمرکزمان بر چگونگی رفع تحریم‌های آمریکاست که پس از خروج ترامپ به صورت غیرقانونی علیه مردم ایران اعمال شده است. طی چند روز اخیر نیویورک‌تایمز از احتمال ارائه پیشنهاد آمریکا مبنی بر آزادسازی بخشی از منابع مسدود شده ایران و اعمال برخی معافیت‌ها، در ازای تعلیق بخشی از فعالیت‌های هستهای خبر داده است. نیویورک‌تایمز با اشاره به گزارش آکسیوس، به نقل از برخی منابع آمریکایی نوشت: پیشنهاد آمریکا این است که ایران بخشی از فعالیت‌های هستهای خود را در ازای آزادسازی برخی از پول‌‌‌های مسدود شده ایران از سوی آمریکا یا اعمال معافیت درخصوص واردات برخی کالاها، تعلیق کند.
انتقاد از بیانیه تروئیکای اروپایی
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین از بیانیه‌‌‌های اخیر تروئیکای اروپایی و آمریکا علیه ایران در آستانه مذاکرات وین انتقاد کرد و آنها را متقلبانه دانست. به گزارش «ایسنا»، سعید خطیب‌زاده، جمعه شب در توییتی نوشت: «در آستانه گفت‌‌‌وگوهای وین، آمریکا و تروئیکای اروپایی بیانیه‌‌‌های متقلبانه صادر می‌‌‌کنند، بر تحریم‌ها می‌‌‌افزایند، روایت‌‌‌های تحریف‌‌‌شده سرهم می‌‌‌کنند، در برابر تهدیدهای اسرائیل سکوت می‌‌‌کنند.
در حالی که ایران تیم مذاکرهکننده جدی و سطح بالا تشکیل می‌‌‌دهد، خواستار توافق خوب فوری و اجرای کامل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ می‌شود، رایزنی‌‌‌های منطقه‌‌‌ای انجام می‌‌‌دهد، کافی است اولویت‌‌‌های دو طرف را مقایسه کنید.» تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) روز پنج‌شنبه ۳ آذر طی بیانیه‌‌‌ای در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بار دیگر از اقدامات هستهای ایران که در پاسخ به عدم‌پایبندی طرفهای غربی به تعهدات برجامی خود اتخاذ شده است، ابراز نگرانی کردند. سه کشور اروپایی در بیانیه طلبکارانه خود ایران را به «تنش‌‌‌زایی هستهای سیستماتیک» متهم کرده و مدعی شدند که ایران با ارتقای توانمندی‌‌‌های هستهای خود به صورت «دائم و برگشت‌‌‌ناپذیر» خطر قابل‌‌‌توجهی را متوجه جامعه جهانی کرده است.
این کشورها با ابراز «نگرانی عمیق» از توسعه برنامه هستهای ایران، ادعا کردند: «ایران هیچ توجیه غیرنظامی قابل‌‌‌قبولی برای غنی‌‌‌سازی چه در سطوح ۲۰درصد و ۶۰درصد ندارد. تولید اورانیوم با درجه خلوص بالا، برای کشوری که برنامه‌‌‌ای برای ساخت سلاح هستهای ندارد، بی‌‌‌سابقه است.»
ادعای آمریکا
همزمان نمایندگی آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسه شورای حکام، با توجه به موضوع نصب دوربین‌‌‌های آژانس در سایت کرج و ادعای عدم‌همکاری ایران با آژانس در این زمینه، خواستار همکاری بیشتر ایران با آژانس شد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، آمریکا روز پنج‌شنبه تهدید کرد اگر ایران حاضر به همکاری بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشود، ماه بعد در جلسه آژانس با ایران مقابله کند. در بیانیه‌‌‌ای از آمریکا در جلسه شورای حکام آژانس آمده است: اگر عدم‌همکاری ایران فورا برطرف نشود، شورای حکام گزینه‌‌‌ای پیش رو نخواهد داشت مگر پیش از پایان سال‌جاری جلسه‌‌‌ای فوق‌‌‌العاده تشکیل دهد تا به این بحران بپردازد. این بیانیه می‌‌‌افزاید: «به ویژه» نصب دوباره دوربین‌‌‌های آژانس در سایت کرج مدنظر است.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس روز چهارشنبه گفت، نمی‌‌‌داند سایت کرج هنوز فعال است یا نه و زمان برای رسیدن به یک توافق رو به پایان است. به گزارش «ایسنا»، بیانیه آمریکا درباره روابط ایران و آژانس در شورای حکام در پی این مطرح می‌شود که گروسی در بخشی از سخنان آغازین اش در جلسه شورای حکام که روز چهارشنبه برگزار شد، گفت: برخلاف توافقی که میان آژانس و ایران در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۱ انجام شد، عدم‌دسترسی به سایت کرج به معنای این بوده است که احیای دیده‌‌‌بانی و نظارت در تمامی تاسیسات و محل‌‌‌های مرتبط با برجام نمی‌تواند به تمامی انجام شود. این موضوع به طور جدی بر توان آژانس بر تداوم وقوف بر [فعالیت‌ها در] این سایت که تا حد زیادی برای بازگشت به برجام ضروری دانسته شده، اثر می‌‌‌گذارد.
نمایندگی دائمی ایران در آژانس در بیانیه‌‌‌ای در جلسه شورای حکام با اشاره به خروج آمریکا از توافق هستهای و اعمال تحریم‌ها از سوی این کشور علیه ایران و عدم‌موضع‌‌‌گیری منصفانه کشورهای اروپایی در این زمینه، در بیانیه‌‌‌ای گفت: مایلم مجددا بر این نکته تاکید کنم که تا زمانی که تحریم‌ها علیه ایران برداشته نشود، انتظار خویشتنداری بیشتر از ایران منطقی نیست. فعالیت‌های هستهای ما، از جمله غنی‌‌‌سازی در سطوح مختلف و تولید سوخت اورانیوم بر پایه فلزی، کاملا صلحآمیز، مطابق با حقوق ما، تحت معاهده عدم‌اشاعه، و تحت نظارت و راستیآزمایی پادمان آژانس است. من به این کشورها توصیه می‌‌‌کنم که قربانی کردن دیگران را کنار بگذارند و شروع به اصلاح قصور خود در اجرای تعهداتشان کنند. ایران در سه سال گذشته سهم خود از تدبیر و سازنده بودن را به طور کامل ادا کرده است.
نمایندگی ایران در وین افزود: هنوز مشاهده نشده است که آیا دولت کنونی آمریکا آماده ترک اعتیاد ایالات متحده برای استفاده از اقدامات قهری یکجانبه، احترام به قوانین بین‌المللی، اجرای کامل و موثر تعهدات لغو تحریم‌ها و اتخاذ کلیه تصمیمات لازم در این خصوص است. بسیار مهم است که ایالات متحده از نقض تعهدات خود ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بدون تاخیر بیشتر و هیچ پیش شرطی دست بردارد.
مذاکرات «ناتمام» با آژانس ادامه دارد
از سوی دیگر، سخنگو و معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: طبق اظهارات مدیرکل آژانس، ایشان مذاکرات را inconclusive به معنی «ناتمام» بیان کردند که در داخل مذاکرات را به اشتباه «بی‌‌‌نتیجه» اطلاع‌‌‌رسانی کردند؛ آقای گروسی خود گفت که مذاکرات ناتمام است و حتی در مصاحبه خود از کلمه (unfinished) «ناتمام»استفاده کرده و بیان کرد که موضوعات در حال بررسی بوده و کار بررسی ادامه دارد.
به گزارش «ایسنا»، بهروز کمالوندی معاون سازمان انرژی اتمی ایران با حضور در برنامه جهان امروز شبکه خبر درباره ابعاد سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران گفت: این دومین سفر آقای گروسی در دولت جدید است، در شهریور ماه امسال نیز مدیرکل آژانس، سفری به ایران داشتند و تفاهم و بیانیه‌‌‌ای شامل ۳بند، بعد از این سفر منتشر شد که در بند دوم این بیانیه به موضوع دیدارهای سطح بالا میان ایران و آژانس اشاره شده بود.
وی افزود: بعد از این بیانیه، مهندس اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در سفر خود به وین و در حاشیه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار مبسوطی با گروسی داشتند و در این نشست توافقی در جهت ادامه مذاکرات با مقامات ایرانی بین ایران و آژانس مطرح شد و در سفر جدید مدیرکل آژانس به ایران علاوه بر دیدار با معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، مدیرکل آژانس با امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز رایزنی داشتند و بحثهای مفصلی در این دیدار‌ها انجام گرفت.
کمالوندی در خصوص انتظارات آژانس از ایران در حوزه نظارت و شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران(تسا) در کرج گفت: لازم است با نگاهی وسیع‌‌‌تر به موضوع تعاملات ایران و آژانس نگریسته شود؛ ارتباطات آژانس با کشورهایی که به‌طور گسترده و تخصصی در حوزه هستهای فعالیت می‌‌‌کنند به‌طور کلی و اساسی براساس شاخص‌‌‌هایی معین انجام می‌شود و نقش مدیرکل آژانس در ارائه گزارش‌های دوره‌‌‌ای از فعالیت‌های کشورها بسیار مهم است. در همکاری کشورها با آژانس رایزنی‌‌‌هایی بین طرفین انجام می‌گیرد، این تبادل نظر و گزارش‌های به‌‌‌خصوص درباره جمهوری اسلامی ایران که صنعت هستهای آن توسط قدرت‌‌‌های جهانی سیاسی شده است با توجه به حساسیت‌‌‌های موجود حائز اهمیت است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره حجم ذخیره‌سازی اورانیوم در کشور گفت: هم‌‌‌اکنون بیش از ۳۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰درصد داریم و در یکی دو روز آینده میزان اورانیوم ۲۰درصد نیز به دو برابر ظرفیت تعیین شده توسط مجلس محترم شورای اسلامی در قانون اقدام راهبردی خواهد رسید.
برگزاری نشستهای غیررسمی در وین
در تحولی دیگر مرتبط با دور جدید و هفتم مذاکرات احیای برجام، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین از برگزاری نشستهای غیررسمی اعضای برجام، پیش از آغاز رسمی دور هفتم مذاکرات وین خبر داد. میخائیل اولیانوف در آستانه ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هستهای در وین، در صفحه توییترش نوشت: نشستهای غیررسمی اعضای برجام در فرمت‌‌‌های مختلف و جهت آمادگی برای از سرگیری مذاکرات وین این هفته در پایتخت اتریش برگزار خواهد شد.
اظهارات اولیانوف در پی این مطرح می‌شود که مذاکرات احیای توافق هستهای در وین که شش دور آن میان ایران و کشورهای عضو توافق هستهای و با حضور هیات آمریکا در محل مذاکرات تا ماه ژوئن [خرداد] برگزار شده بود، پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران به تعویق افتاد. دولت جدید ایران اخیرا پس از بررسی نتایج شش دور قبلی مذاکرات، اعلام کرده که دور هفتم مذاکرات ۲۹ نوامبر [۸ آذر] از سرگرفته خواهد شد. ایران تاکید کرده است هدف آن از این مذاکرات لغو تحریم‌های آمریکاست.
دولت آمریکا نیز گفته است مسیر دیپلماتیک با ایران را برای حل‌‌‌وفصل موضوع هستهای آن ترجیح می‌‌‌دهد و آماده است با «حسن نیت» و در راستای بازگشت دوجانبه با ایران به پایبندی کامل به توافق هستهای، به مذاکرات وین بازگردد. آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد و ضمن بازگرداندن تحریم‌های لغو شده، تحریم‌های جدیدی نیز بر ایران اعمال کرد.