شرط توافق سریع برجامی

سعید خطیب‌‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران با تاکید بر شروط بازگشت آمریکا به برجام یعنی «برداشتن تحریم‌ها به صورت موثر، یکجا و قابل راستی‌آزمایی» گفت در صورت آمادگی واشنگتن برای تحقق این شروط، قطعا توافق در کوتاه‌‌ترین زمان قابل دسترسی است. خطیب‌‌زاده افزود امضای رئیس‌جمهور آمریکا قابل اتکا نیست. وی این شروط ذکر شده را هدف ایران از گفت‌وگوهای وین عنوان کرد.
 

امضای رئیس‌‌جمهور آمریکا قابل اتکا نیست

سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: «البته ما تضمین‌‌هایی می‌خواهیم که آمریکا مجددا حقوق بین‌الملل را به سخره نخواهد گرفت.» به گزارش «ایسنا»، خطیب‌زاده تاکید کرد: «ایالات متحده به شمول دولت فعلی آمریکا نشان داده که نمی‌تواند پای تضمین‌‌های خود بایستد و امضای رئیس‌جمهور آمریکا، آنچنان که ادعا می‌کنند قابل اتکا و ارزش نیست لذا طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران و تیم مذاکره‌کننده بر اخذ تضمین‌‌های لازم تاکید داشته باشد.» وی افزود: «اینها البته مواردی است که در اتاق مذاکرات به صورت جزئی و عملیاتی مورد بحث قرار می‌گیرد.»
 

  انتقاد از بی‌‌عملی اروپا

خطیب‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا وسیما در پاسخ به سوال دیگری درباره مواضع ایران در مذاکرات پیش‌‌رو نسبت به بی‌عملی و خلف وعده اروپا، در عمل به برجام گفت: «ما مدام بی‌عملی اروپا را در کنار نقض مداوم و خروج آمریکا از قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام، مطرح کرده‌ایم، آمریکا نه‌تنها موفق شد تحریم‌های یکجانبه را علیه ایران اعمال کند بلکه بیشتر از آن نشان داد که اروپا تا چه حد اسیر بی‌عملی و ناتوان از آنچه هست که به عنوان تعهد قطعی خود پذیرفته بود.» این دیپلمات ارشد کشورمان افزود: «یکی از مواردی که در مذاکرات وین مطرح است این است که اعضای برجام باید به تعهدات خود ذیل برجام بازگردند.» سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد ایران از این بی‌عملی و نقض، متحمل خسارت‌‌های فراوانی شده است که باید مورد توجه قرار گیرد.
 

  مذاکرات بی‌‌نتیجه باشد، برجام پوچ می‌شود

از سوی دیگر با نزدیک شدن به زمان ازسرگیری مذاکرات در وین، فرانسه به نقش‌‌آفرینی پلیس بد خود شدت بیشتری بخشیده است. در این خصوص وزیر خارجه فرانسه در گفت‌وگویی مدعی شد در صورتی که مذاکرات هسته‌‌ای غیرمستقیم میان ایران، آمریکا و مشارکت‌‌کنندگان در برجام بی‌نتیجه بماند، پاریس توافق هسته‌‌ای را پوچ محسوب خواهد کرد. به گزارش «ایسنا»، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه روز جمعه در گفت‌وگویی با روزنامه فرانسوی لوموند درباره ازسرگیری مذاکرات وین گفت: نخستین کاری که باید انجام دهیم این است که ببینیم مذاکرات از آنجایی که در ماه ژوئن با دولت پیشین ایران رها شده بودند، ازسرگرفته خواهد شد یا نه. وی در ادامه ادعا کرد: «اگر این مذاکرات ساختگی باشد، برنامه جامع اقدام هسته‌‌ای را پوچ تلقی خواهیم کرد.» لودریان گفت: «مذاکرات ۲۹ نوامبر با تهران موضع ما را درباره مذاکرات هسته‌‌ای مشخص خواهد کرد.»
 

  درخواست فرانسه از شورای حکام

همچنین سخنگوی وزارت خارجه فرانسه روز پنج‌شنبه در کنفرانسی خبری خواستار بازگشت بدون تاخیر ایران به اجرای کامل برجام شد و گفت شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید به ارسال پیامی قاطع به ایران در این زمینه کمک کند. جلسه آتی شورای حکام در تاریخ ۲۴ نوامبر در وین برگزار خواهد شد.

به گزارش «ایسنا»، به نقل از رویترز، آنه کلر لجندر، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه روز پنج‌‌شنبه در کنفرانسی خبری به خبرنگاران گفت: «ایران باید بدون تاخیر به اجرای تمامی تعهدات و وظایفش در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عمل کند، به همکاری با آژانس ادامه دهد و به اجرای کامل برجام بازگردد.»

سخنگوی وزارت خارجه فرانسه تصریح نکرد که منظور وی از این پیام قاطع چیست اما دیپلمات‌‌ها گفته‌‌اند احتمال اینکه قدرت‌های غربی قبل از ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم میان ایران، آمریکا و قدرت‌های جهانی در تاریخ ۲۹ نوامبر در وین، علیه این کشور اقدامی انجام دهند، کم است.
 

  پاسخ خطیب‌‌زاده به پاریس

این اظهارات سخنگوی وزارت فرانسه، واکنش همتای ایرانی‌‌اش را به دنبال داشت و سعید خطیب‌‌زاده در این خصوص تاکید کرد: «حیثیت آژانس به عنوان یک نهاد فنی و تخصصی سازمان ملل متحد باید از شائبه هرگونه رفتار و کنش سیاسی به دور باشد.»

به گزارش «ایسنا»، سعید خطیب‌زاده ادامه داد: «بر این اساس هر گونه موضع‌‌گیری مقام‌‌ها و نهادهای سیاسی کشورهای مختلف با هدف تاثیرگذاری بر رفتار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خدشه به حیثیت فنی و تخصصی آژانس قلمداد شده و بدون تردید ترفند استفاده ابزاری از ظرفیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیش از آنکه موجب بهره‌‌مندی عاملان آن شود، مشروعیت بین‌المللی اقدام‌های آژانس را زیر سوال می‌‌برد.»

  گفت‌وگوی برجامی مقامات غربی و عربی

همزمان با نزدیک شدن به زمان شروع مذاکرات، مقامات ارشد آمریکا، تروئیکای اروپایی و شورای همکاری خلیج فارس روز پنج‌شنبه در بیانیه‌‌ای مشترک محورهای گفت‌وگوهای خود را تشریح کردند.به گزارش «ایسنا»، در بیانیه مشترکی که پس از دیدار معاونان سیاسی وزرای خارجه تروئیکای اروپایی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و شورای همکاری خلیج فارس منتشر شده آمده است: «دبیران سیاسی تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) و نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با اعضای شورای همکاری خلیج فارس، مصر و اردن در ریاض رایزنی کردند.» بر اساس این بیانیه، آنها درباره شرایط سیاسی و امنیتی در منطقه از جمله اقدامات ایران تبادل نظر داشتند. آنها همچنین هفتمین دور مذاکرات درباره بازگشت ایران و آمریکا به پایبندی کامل و مشترک به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را مورد بررسی قرار دادند.

نمایندگان تروئیکای اروپایی و آمریکا بر لزوم حصول و اجرای فوری راه‌‌حلی برای تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌‌ای ایران تاکید کردند.دبیران سیاسی اتحادیه اروپا و نماینده ویژه آمریکا در امور ایران از تلاش‌‌های شرکای منطقه‌‌ای برای تنش‌‌زدایی و توسعه گفت‌وگو در منطقه استقبال کردند.

آنها بر عزم خود مبنی بر تداوم رسیدگی به نگرانی‌‌های امنیتی جامع‌‌تر برای منطقه تاکید کردند. در این بیانیه ادعا شده است که آنها درباره رفتارهای بی‌‌ثبات‌‌کننده ایران در منطقه از جمله جابه‌جایی و استفاده از موشک‌‌های بالستیک و پهپاد علیه شرکای منطقه‌‌ای به گفت‌وگو پرداختند، بر نگرانی‌‌های‌‌شان تاکید داشتند و چنین اقدامات بی‌‌ثبات‌‌کننده‌‌ای را محکوم کردند. مقامات غربی و عربی در این بیانیه اشاره کردند که گفت‌وگوهای منطقه‌‌ای پیشرفته و بازگشت به پایبندی دوجانبه به برجام به نفع کل خاورمیانه است و اجازه خواهند داد شراکت منطقه‌‌ای و تبادلات اقتصادی که تاثیرات بلندمدتی بر رشد و سلامت مردم منطقه از جمله در ایران می‌‌گذارد، بیشتر شوند.

  رابرت مالی: فرصت تصمیم‌گیری کوتاه است
از دیگر سو نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در توییتی تصریح کرد در گفت‌وگوی روز پنج‌شنبه خود با دبیران سیاسی تروئیکای اروپایی و مقامات ارشد شورای همکاری خلیج فارس درباره ایران به رایزنی پرداخته است.به گزارش «ایسنا»، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران روز پنج‌‌شنبه در توییتی نوشت: «با دبیران سیاسی تروئیکای اروپایی و مقامات ارشد از مصر، اردن و شورای همکاری خلیج فارس دیدار کردم تا درباره دو مسیر پیش روی ایران صحبت کنم. یک راه این است که آنها مسیر بحران و تنش‌‌زایی هسته‌‌ای را ادامه دهند و راه دیگر این است که با بازگشت دوجانبه به برجام، فرصت‌‌هایی را برای حصول روابط دیپلماتیک و اقتصادی منطقه‌‌ای ایجاد کنند. فرصت تصمیم‌گیری کوتاه است.»
 

  رایزنی مقام اروپایی و اماراتی درباره برجام

در ادامه رایزنی مقامات غربی با مقامات کشورهای عربی، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین با وزیر مشاور امارات در امور خارجه به رایزنی درباره برجام پرداخت. به گزارش «ایسنا»، انریکه مورا، دبیرکل سیاسی و معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هماهنگ‌کننده مذاکرات وین نیز هست روز پنج‌‌شنبه در توییتی نوشت: «از دکتر انور قرقاش بابت گفت‌وگوی دلپسند درباره مسائل منطقه‌‌ای و چشم‌‌انداز برجام در آستانه آغاز دور هفتم مذاکرات وین سپاسگزارم. همچنین از موضع متعادل امارات متحده عربی در پرونده‌های کلیدی بین‌المللی قدردانم.»
 

  تحریم‌های جدید آمریکا

در تحولی دیگر وزارت خزانه‌‌داری آمریکا از اعمال تحریم علیه ۶ شخص و یک نهاد ایرانی خبر داد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، وزارت خزانه‌‌داری آمریکا روز پنج‌‌شنبه با صدور بیانیه‌‌ای سجاد کاشیان، سعید کاظمی، حسین اکبری، مصطفی سرمدی، سید‌مهدی هاشمی و محمدباقر شینراکار را به لیست تحریم‌های خود اضافه کرد. خزانه‌‌داری آمریکا همچنین از اعمال تحریم‌هایی علیه شرکت «ایمن نت پاسارگاد» خبر داد. خزانه‌‌داری آمریکا دلیل اعمال این تحریم‌ها را «تلاش این افراد  برای دخالت در انتخابات آمریکا» خوانده است.

پس از اعمال این تحریم‌ها آن هم در شرایطی که سخن از ازسرگیری مذاکرات هسته‌‌ای مطرح است، سخنگوی کاخ سفید هرگونه تغییر در رویکرد تحریمی آمریکا در قبال ایران را تکذیب کرد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از کاخ سفید جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید روز پنج‌‌شنبه در کنفرانسی خبری تاکید کرد واشنگتن پیش از مذاکرات هسته‌‌ای وین، رویکرد تحریمی خود را در قبال ایران تغییر نداده است.
 

  واکنش تهران

در واکنش به این تحریم‌ها، سخنگوی وزارت امور خارجه تلاش‌‌های جدید تحریمی آمریکا را در ادامه سیاست شکست‌خورده فشار حداکثری ترامپ و اقداماتی از روی استیصال و فاقد مشروعیت خواند و محکوم کرد.به گزارش خبرگزاری فارس، سعید خطیب‌‌زاده‌‌ سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بامداد روز جمعه به تحریم‌های جدید آمریکا واکنش نشان داد.

وی درباره تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه ۶ فرد و یک نهاد ایرانی به بهانه واهی مداخله در انتخابات آمریکا گفت: «جمهوری اسلامی ایران تلاش‌‌های جدید تحریمی آمریکا را در ادامه سیاست شکست خورده فشار حداکثری ترامپ و اقداماتی از روی استیصال و فاقد مشروعیت دانسته و محکوم می‌کند.»سخنگوی دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: «این نوع فرافکنی‌ها از سوی دولت آمریکا که خود سابقه طولانی مداخله در کشورهای مختلف به اشکال و انحای مختلف را دارد، بی‌اساس و در راستای فریب افکار عمومی این کشور ارزیابی می‌شود.»
 

  گزارش رویترز از هدف اعلام نشده آمریکا در مذاکرات

از سوی دیگر خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت هدف اعلام نشده آمریکا در گفت‌وگوهای وین جلب حمایت روسیه و چین برای تحت فشار گذاشتن ایران درصورت شکست مذاکرات است.

به گزارش «ایسنا»، خبرگزاری رویترز روز جمعه در گزارشی نوشت هدف اعلام شده آمریکا در زمان ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم با ایران مشخص کردن این است که آیا توافق هسته‌‌ای می‌تواند به صورت دوطرفه احیا شود یا نه؛ اما برخی دیپلمات‌‌ها می‌گویند هدف اعلام نشده آمریکا در واقع جلب حمایت روسیه و چین برای تحت فشار گذاشتن ایران درصورت شکست مذاکرات است.

رویترز نوشت: «دیپلمات‌‌های غربی گفته‌‌اند که زمان برای احیای توافق هسته‌‌ای کوتاه است. ایران تحت این توافق برنامه‌های هسته‌‌ای خود را در ازای رفع تحریم‌های اقتصادی محدود می‌کرد. دونالد ترامپ، رئیس‌‌جمهور پیشین آمریکا با خروج خود از توافق هسته‌‌ای ۲۰۱۵ و اعمال تحریم‌های یکجانبه باعث شد ایران محدودیت‌‌های هسته‌‌ای خود را کنار بگذارد.»این گزارش می‌افزاید: «کشورهای اروپایی همکاری نزدیکی با دولت جدید آمریکا برای احیای برجام داشته‌‌اند و روسیه نیز حامی این روند بوده است اما چین با خرید نفت از ایران، اهرم فشار آمریکا را تضعیف کرده است.»

دیپلمات‌‌ها می‌گویند یکی از راه‌های تحت فشار گذاشتن ایران برای بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌‌ای یا اگر بازگشت به برجام امکان‌‌پذیر نباشد، حصول توافق جدید این است که چین و روسیه متقاعد شوند که این تهران است که مانع‌‌تراشی می‌کند و نه واشنگتن. یک دیپلمات غربی که نخواسته نامش فاش شود، بیان کرد: «آنها به چین‌‌ و روسیه نیاز دارند.»

به نوشته رویترز، این آمریکا بود که برای خروج دونالد ترامپ از برجام و اعمال تحریم علیه ایران مقصر شناخته شد اما حال ممکن است تقصیر به گردن ایران بیفتد چراکه جو بایدن، رئیس‌‌جمهور حال حاضر آمریکا به دنبال احیای برجام است.مذاکرات احیای توافق هسته‌‌ای در وین که شش دور آن میان ایران و کشورهای عضو توافق هسته‌‌ای و با حضور هیات آمریکا در محل مذاکرات تا ماه ژوئن (خرداد) برگزار شده بود، پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به تعویق افتاد. دولت جدید ایران اخیرا پس از بررسی نتایج شش دور قبلی مذاکرات، اعلام کرده دور هفتم مذاکرات ۲۹ نوامبر (۸ آذر) از سرگرفته خواهد شد.

ایران تاکید کرده است هدفش از این مذاکرات لغو تحریم‌های آمریکا است. رویترز نوشت: «مذاکرات این ماه میلادی این فرصت را به وجود خواهد آورد تا عزم ایران برای احیای توافق هسته‌‌ای مشخص شود و درصورت عدم حصول توافق، این مذاکرات فرصتی برای آمریکا خواهند شد تا حمایت بیشتری را از سوی چین‌‌ و تا حدی روسیه دریافت کند.»

یک دیپلمات غربی دیگر که او نیز نخواسته نامش فاش شود، اظهار کرد: «روس‌‌ها شرکای مفیدتری نسبت به چین هستند. روش بهتر برای دریافت حمایت چین از طریق دیپلماسی است نه اینکه بیاییم شرکت‌‌های چینی خریدار نفت ایران را تحریم کنیم.» وی افزود: «ما باید با چین صحبت کنیم و آنها را نیز طرف خود بیاوریم.» دیپلمات سوم عنوان کرد یکپارچگی بیشتر میان قدرت‌های جهانی، شانس بازگشت ایران به توافق هسته‌‌ای را بیشتر خواهد کرد.

وی در این رابطه گفت: «این مساله زمانی مهم‌تر می‌شود که ما به نقطه حساس‌‌تری در مذاکرات برسیم.» رابرت اینهورن، تحلیلگر موسسه بروکینگز عنوان کرد واشنگتن شاید بخواهد نشان دهد که گام‌‌های اضافی برای احیای برجام برداشته‌‌اند. اینهورن گفت آمریکا تلاش‌‌هایی برای احیای برجام انجام خواهد داد اما اگر این تلاش‌‌ها شکست بخورند، باید اطمینان حاصل کرد که دنیا ایران را باعث و بانی این شکست ببیند. وزارت خارجه آمریکا می‌گوید حتی اگر برجام قابل نجات دادن نباشد، واشنگتن باز مسیر دیپلماسی را دنبال خواهد کرد.

یک مقام آمریکایی که خواسته ناشناس بماند، در این رابطه مدعی شد: «ما می‌خواهیم به‌طور واضح گزینه‌‌ای را که ایران در مسیر پیش رویش دارد ارائه دهیم. تمرکز ما بر این است و نمی‌خواهیم کسی را مقصر بدانیم. ما ساده‌‌لوح نیستیم و می‌‌فهمیم که ایران می‌خواهد با پیشبرد برنامه هسته‌‌ای‌‌اش آن هم در زمانی که مذاکرات با سرعت کم ادامه می‌‌یابد چه کار کند. با اینکه می‌خواهیم با حسن نیت برای احیای برجام تلاش کنیم، طرز نگرش خود را با اقدامات ایران تطبیق خواهیم داد.» وی ادامه داد: «ممکن است زمانی برسد که با شرکای‌‌مان به این نتیجه برسیم که برجام دیگر ارزش حفظ کردن را ندارد. هنوز به آنجا نرسیده‌‌ایم اما اینکه تصور شود سیاست ما پویا نیست اشتباه است.»
 

واکنش کاخ سفید به توافق موقت با ایران

سخنگوی کاخ سفید به برخی گزارش‌های رسانه‌‌ای درباره ایده‌‌ای از سوی دولت جو بایدن برای شروع مذاکرات وین میان ایران و گروه 1+4 واکنش نشان داد.خبرنگاری از جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید پرسید در ارتباط با ایران، برخی گزارش‌ها مطرح شده است که دولت به‌طور خصوصی با متحدانش این ایده را مطرح کرده که ممکن است برخی از تحریم‌ها را بردارد یا به نوعی به یک توافق موقت برسد تا مذاکرات به خوبی آغاز شود. سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به سوال این خبرنگار که نظر او را در این باره پرسید، گفت: «اطلاعی از تغییر در موضع و رویکردمان در مذاکرات ندارم.»پیش از این، یک پایگاه خبری آمریکایی به نقل از منابعی گزارش داده بود جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید ایده توافق موقت با ایران را مطرح کرده است.