مدت‌هاست قيمت نفت رو به كاهش گذاشته است و شواهد نيز نشان مي‌دهد در يك‌سال آينده مهم‌ترين منبع درآمدي كشور با چالش مواجه خواهد بود. بازار سرمايه ايران نيز در دو گروه پالايشي‌ها و شيميايي‌ها كه حجم بزرگي از اين بازار را نيز شامل مي‌شود بسيار تحت تاثير قيمت نفت قرار دارد. قيمت نفت از يك‌سو در وضعيت توليد و فروش شركت‌هاي پالايشي و نرخ خوراك پتروشيمي‌ها و از سوي ديگر در تحقق منابع درآمدي بودجه 94 اهميت بسزايي دارد. كارشناسان آثار كاهش قيمت نفت بر بازار سرمايه را بررسي كرده‌اند كه در ادامه مي‌خوانيد.
تاثير جدي كاهش بهاي نفت بر پتروشيمي
كاهش قيمت نفت مسلما اثر خود را بر شركت‌هاي پتروشيمي خواهد گذاشت و شركت‌هايي كه در تامين منابع با مشكل روبه‌رو هستند تاثير قيمت نفت روي آنها بسيار جدي خواهد بود. مصطفي اميدقائمي، مديرعامل سابق فرابورس اظهار داشت: بورس دماسنج اقتصاد است و تا زماني‌كه وضعيت اقتصادي مساعد نشود بورس نيز در نوسان خواهد بود. به‌گزارش ايلنا، اميدقائمي تصريح كرد: به اعتقاد بنده وضعيت اقتصادي بيش از هر چيز به بهاي نفت گره خورده به‌گونه‌يي كه بيش از ۴۰درصد از قيمت نفت تاكنون افت كرده و حجم زيادي از بازار ما مبتني بر نرخ نفت است كه كاهش‌هاي اخير بهاي آن بازار ما را دچار مشكل كرده است و اين تنها منحصر به بازار بورس نيست و تمام مديران اقتصادي كشور بايد تلاش كنند تا وضعيت اقتصاد كشور بهتر شود. وي افزود: كاهش قيمت نفت هنوز به‌طور مشخص اثر خود را نگذاشته و در درازمدت بايد آن را بررسي كرد. نفت ماده اوليه بسياري از شركت‌ها است اما كاهش قيمت نفت مسلما اثر خود را بر شركت‌هاي پتروشيمي خواهد گذاشت و شركت‌هايي كه در تامين منابع با مشكل روبه‌رو هستند تاثير قيمت نفت روي آنها بسيار جدي خواهد بود.
عملكرد وزارت نفت
مديرعامل سابق بورس ضمن انتقاد از عمكرد وزارت نفت گفت: بخش زيادي از حمايت دولت مي‌تواند بر رونق كسب‌وكار و سود آوري صنايع در شرايط ركودي معطوف شود. بنابراين يكي از انتظارات به‌حق صنايع از دولت، عدم تامين هزينه‌هاي اضافي است. به‌گزارش فارس، علي رحماني با بيان اينکه در رابطه با نرخ خوراك پتروشيمي‌ها اگر پارامترها تعيين مي‌شد اكنون شاهد كاهش قيمت آن بوديم، تصريح كرد: با كاهش قيمت نفت، انتظار اين است كه دولت در نرخ خوراك پتروشيمي‌ها تجديدنظر كند. وي عملكرد وزارت نفت در داخل و خارج كشور را ناموفق دانست و خاطرنشان كرد: نه‌تنها وزارت نفت در داخل ازجمله نرخ خوراك پتروشيمي‌ها و مشكلات صنعت مهم پالايشگاهي موفق عمل نكرده، بلكه در عرصه ديپلماسي نفتي هم در زمينه كاهش قيمت نفت كارنامه خوبي ندارد. وزارت نفت نتوانسته با ارتباط‌گيري ميان اعضاي اوپك در رويدادهاي اخير قيمت نفت موثر و موفق عمل كند. اين استاد دانشگاه با بيان اينكه نماد معاملاتي شركت‌هاي پالايشي در بازار سهام طي نزديك به هفت‌ماه گذشته متوقف است، گفت: هنوز وزارت نفت نتوانسته روابط ميان شركت ملي پالايش و پخش و پالايشگاه‌ها را شفاف كند.
تضمين روند مثبت با كنترل اثرات منفي
مديرعامل يك كارگزاري بازار سرمايه معتقد است، افزايش نسبي قيمت نفت در بازار جهاني، لايحه بودجه سال ۹۴ اعلام حمايت از بازار سهام توسط مسوولان تصميم‌گير و كاهش قيمت سهام در كنار تحولات مثبت سازمان بورس ازجمله مهم‌ترين عوامل روند مثبت بورس به‌شمار مي‌رود. به‌گزارش فارس، فردين آقابزرگي درباره دلايل تغييرات مثبت بورس طي روزهاي گذشته گفت: افزايش نسبي قيمت نفت و رفع نگراني تداوم روند كاهشي آن در كنار تغيير و تحولات مثبت ايجاد شده در راس مديريت سازمان بورس و اوراق بهادار تاثير خوبي در بازار دارد. وي افزود: واكنش بورس‌هاي جهاني به تغيير قيمتي نفت كاملا منطقي است و بورس تهران هم از اين امر مستثني نبود، چراكه نمي‌توان گفت اقتصاد ايران از تغييرات نفت متاثر نخواهد شد اما نحوه سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي مناسب در زمينه كنترل اثرات منفي كاهش قيمت نفت به زير نقطه سربه‌سر تداوم روند مثبت بورس را تا حدي تضمين خواهد كرد. اين مديرعامل كارگزاري بازار سرمايه با اشاره به اينكه بازدهي منفي 12درصد بورس از ابتداي سال تاكنون كارنامه خوبي نيست، تاكيد كرد: در اين زمينه رويدادهاي داخلي و خارجي در بازگشت بازار به رونق و تعادل موثر خواهد بود. اين كارشناس بازار سرمايه با بيان اينكه طبق اطلاعات نشريه اكونوميست نقطه سربه‌سر قيمت نفت در ايران 119دلار به ازاي هر بشكه، در روسيه 90دلار و در ونزوئلا 130دلار است، گفت: نقطه سربه‌سر در قيمت نفت كشورها به اين معني است كه كمتر از آن قطعا با كسري بودجه مواجه خواهد شد و با كاهش نرخ از آن حد، هزينه توليد از قيمت فروش كمتر خواهد شد، اما افزايش توليد و برنامه‌ريزي تا حد زيادي اين وضعيت را كنترل خواهد كرد.
وزارت نفت اعتقادي به بازار سرمايه ندارد
دولت درحالي خواستار كيفي‌سازي محصولات پالايشي‌ها شده كه اين مجموعه‌ها بخش عمده‌يي از درآمدهاي خود را به سهام عدالت پرداخت مي‌كنند. برهمين اساس مي‌توان گفت از توان مالي اجراي اين طرح برخوردار نيستند. بودجه سال آينده كشور درحالي تقديم مجلس شد كه به‌نظر مي‌رسد ابهامات در بودجه پيرامون برخي متغيرهاي اثرگذار بر وضعيت سودآوري صنايعي همچون پالايشي، پتروشيمي، فولاد و معدني آثار منفي خود را بر روند معاملات بازار سرمايه اعمال كرده است. معاون سابق سازمان خصوصي‌سازي عنوان كرد: نرخ خوراك واحدهاي پتروشيمي، كيفي‌سازي محصولات پالايشي‌ها و قيمت خوراك مصرفي آنها و نيز نرخ فروش فرآورده‌هاي نفتي ازجمله مواردي است كه در بودجه سال آينده همچنان در ابهام قرار دارد و علاوه بر آن بهره مالكانه و نرخ سود سپرده‌هاي بانكي به‌طور قطع تعيين تكليف نشده‌اند.
به گزارش بورس‌نيوز، اسماعيل غلامي افزود: در هيچ كشوري با تغيير دولت، برنامه‌ها و سياست‌هاي كلي، اقتصاد كشور تغيير نمي‌كند، اين درحالي است كه در كشور ما شاهد تصميمات خلق‌الساعه و چندباره دولتمردان هستيم. به‌گونه‌يي كه درحالي حدود 40درصد از ارزش روز بازار سرمايه كشورمان را مجموعه‌هاي پتروشيمي، پالايشي، فولاد و معدني تشكيل مي‌دهند كه به‌نظر مي‌رسد دولت فعلي و در راس آن وزارت نفت اعتقادي به بازار سرمايه ندارند و برهمين اساس متغيرهاي اساسي و اثرگذار بر وضعيت سودآوري مجموعه‌هاي مذكور نامشخص مانده است. وي با اشاره به ورود نقدينگي فراوان از سوي سهامداران حقيقي به بورس با اميد دستيابي به بازدهي مثبت اندكي بيش از بازدهي بانك‌ها اظهار داشت: كسب بازدهي مناسب از سرمايه‌گذاري در بورس حداقل معيار سهامداران حقيقي از ورود به اين بازار بوده كه اين امر نيز دستخوش تغييرات سياست‌هاي كلي دولت شده و در نهايت جز ضرر و زيان دستاورد ديگري براي سهامداران نداشته است. معاون سابق سازمان خصوصي‌سازي به توقف طولاني‌مدت نماد پالايشي‌ها اشاره كرد و اظهار داشت: وضعيت شركت‌هاي پالايشي درحالي به‌دليل اجراي طرح بهينه‌سازي محصولات و عدم تعيين تكليف قيمت خوراك مصرفي و فرآورده‌هاي نفتي بلاتكليف مانده و نماد معاملاتي آنها متوقف شده كه موارد مذكور در بودجه سال آينده كشور نيز مورد بررسي و توجه قرار نگرفته است.
غلامي افزود: اگرچه مجموعه‌هاي پالايشي طي سال‌هاي گذشته پس از بررسي شرايط سودآوري آنها مجوز ورود به بازار سرمايه را دريافت كرده‌اند و سهامداران نيز نسبت به خريد سهام آنها خريداري كردند، اما به‌نظر مي‌رسد دولت پس از ورود مجموعه‌هاي مذكور به بورس به تكاپوي اجراي طرح كيفي‌سازي محصولات افتاده است. علاوه بر اين، باوجود اين عدم تعيين قيمت خوراك مصرفي و نرخ فروش محصولات شركت‌هاي پالايشي و سردرگمي آنها در اين زمينه، اين مجموعه‌ها موظف به خريد نفت خام از شركت پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي و فروش محصولات توليدي به مجموعه مذكور هستند. حال آنكه بهاي جهاني هر بشكه نفت‌خام با كاهش قابل توجه همراه شده و در بازارهاي جهاني با قيمت‌هاي بسيار پايين عرضه مي‌شود.
وي به سهامداران عمده شركت‌هاي پالايشي يعني شركت‌هاي سرمايه‌گذاري سهام عدالت اشاره كرد و گفت: دولت در حالي خواستار كيفي‌سازي محصولات پالايشي‌ها شده كه اين مجموعه‌ها بخش عمده‌يي از درآمدهاي خود را به سهام عدالت مي‌پردازند. برهمين اساس مي‌توان گفت از توان مالي اجراي اين طرح برخوردار نيستند. علاوه بر اين، دولت باوجود قانون با تعيين اعضاي غيرموظف در ساختار مديريتي سهام عدالت سعي در پرداخت سود و يارانه‌ها از طريق درآمدهاي شركت‌هاي پالايشي دارد كه اين امر به ضرر و زيان اين مجموعه‌ها و سهامداران آنها تمام مي‌شود.
اين كارشناس ارشد بازار سرمايه به راهكار پيش رو اشاره كرد و گفت: دولت بايد با تدوين برنامه حداقل پنج‌ساله متغيرهاي اساسي و اثرگذار بر وضعيت چهار صنعت مطرح كشور كه حدود 62شركت در آنها فعال هستند را تعيين كند تا سهامداران با آگاهي و اطمينان از برنامه‌هاي آتي دولت نسبت به تزريق نقدينگي به بورس اقدام كنند.
علاوه بر اين، باتوجه به وضعيت سودآوري شركت‌هاي پالايشي مي‌توان با به تعويق انداختن زمان اجراي بهينه‌سازي محصولات از دو سال به پنج سال از اين صنعت حمايت كرد همچنين مي‌توان از منابع صندوق توسعه ملي جهت اجراي اين طرح استفاده كرد.