آرمان ملی: مذاکرات برجامی در حالی از 16 روز دیگر از سر گرفته میشود که برداشت‌های گوناگونی از این مذاکرات صورت می‌گیرد.
دولت و تیم مذاکره کننده پیشین 6 دور از مذاکرات را تحت عنوان احیای برجام در راستای رفع تحریم‌های ایران به پیش می‌بردند و در حالی که همگان فکر می‌کردند مذاکرات پیش رو نیز جنبه دور هفتم و ادامه مذاکرات پیشین را دارد اما ادبیات دولتمردان جدید در دستگاه سیاست خارجی روایت از برداشت دیگری از مذاکرات دارد. چنانکه تا کنون بحثی از احیای برجام به میان نیامده و صرفا همه از برداشته شدن تحریم‌ها سخن می‌گویند. اخیرا نیز علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس تیم مذاکره کننده ایرانی گفته «نقطه شروع مذاکرات دور بعدی در وین لغو تحریم‌های غیر قانونی است.»
این در حالی است که بسیاری بر این باورند که اگر روند طی شده در 6 دور قبلی مذاکرات در نظر گرفته شود و بر همان اساس و با در نظر گرفتن منافع ملی و سیاست‌های مدنظر در مذاکرات حاضر شویم شاید زودتر به توافق مدنظر دست پیدا کنیم. این در حالی است که امروز همه طرف‌های عضو برجام به این اشتراک نظر مهم رسیده‌اند که هیچ راهی بهتر از توافق در مذاکرات نمی‌تواند منافع طرفین را تامین کند. با این حال برخی مسائل اختلافی در میان است که به نظر می‌رسد باید در حین مذاکرات حل و فصل شوند و اساسا نیل به یک توافق خوب نیز در گرو حل مناقشات مطرح شده در مذاکرات خواهد بود. یکی از این مسائل که شاید مهم‌ترین آنها هم قلمداد شود بحث شروط 3 گانه ایران برای مذاکرات است. اینکه آمریکا مقصر بودن خود را بپذیرد، تحریم‌های ایران برداشته شود و آمریکا تضمینی ارائه کند تا دیگر از برجام خارج نشود. شروطی که به نظر برخی شاید برای آمریکایی‌ها محل چالش باشد و حتی در مورد سوم آمریکا نتواند تضمینی برای عدم خروج از برجام بدهد.
این در حالی است که روز گذشته مدیر عامل ایرنا در توییتی از «در دسترس» قرار گرفتن بیش از سه و نیم میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها با قید «اخیراً» خبر داد. علی نادری نوشت:« کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، اخیرا بیش از ۳.۵ میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار گرفته و بخش قابل توجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری کشور است.» البته مشخص نیست که این مبلغ چگونه و از کدام کشور و بر چه اساسی آزاد شده و در جای خود محل ابهام است. اما به هر صورت حال پرسش اینجا است که اگر نقطه شروع مذاکرات از برداشته شدن تحریم‌ها نبود و طرفین رویکرد دیگری اتخاذ کردند تکلیف چه خواهد شد و تیم مذاکره کننده کشورمان اساسا چه تدبیر جایگزینی خواهد اندیشید. آنچه مسلم است و بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران بر آن تاکید دارند شرایط اقتصادی کشور ایجاب می‌کند که مذاکرات به نحوی پیش برود که در نهایت منجر به توافق و برداشته شدن تحریم‌های ایران باشد چراکه اگر به هر دلیلی چنین امری محقق نشود تبعات سنگین‌تری برای کشور خواهد داشت و شرایط اقتصادی به مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تری را پیش رو خواهیم داشت. لذا به نظر می‌رسد که باید با هنر دیپلماسی در مذاکرات پیش رو به سمت و سوی توافقی خوب و منطقی برویم.
لزوم نیل به توافق خوب
شرایط برجام به گونه‌ای است که حتی تحلیلگران بین‌المللی نیز در صد موفقیت در مذاکرات را 50- 50 می‌دانند و معتقدند که همه طرفین بید از این فرصت برای رسیدن به توافق استفاده کنند. سفر معاون سیاسی وزیر امور خارجه به کشورهای اروپایی را می‌توان در همین راستا و برای رسیدن به اشتراک نظر در خصوص چگونگی رسیدن به توافق قلمداد کرد. حضور باقری در آلمان، فرانسه، انگلیس، اسپانیا و دیگر کشورها می‌تواند شرایط را نسبت به قبل برای توافق احتمالی که قدر مسلم اروپایی‌ها نیز بدان مایلند مهیاتر کند.
وزارت خارجه انگلیس نیز در بیانیه‌ای در خصوص سفر باقری به لندن آورده است:«نمایندگان وزارت امور خارجه تاکید کردند ایران باید از فرصت به نتیجه رساندن موضوع توافق هسته‌ای که اکنون روی میز مذاکرات است، استفاده کند.» این در حالی است که وزیر امور خارجه کشورمان نیز در توئیتی در خصوص سفرهای باقری به اروپا نوشت:« ما در میز مذاکرات وین آماده نیل به توافق خوب هستیم. بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات یک اصل مهم و راهگشاست است.»
لذا به نظر می‌رسد که باید این عزم واحد و انسجام برای رسیدن به توافق در همه مخصوصا تیم مذاکره کننده وجود داشته باشد تا بتوانیم از کنار این مذاکرات و توافق احتمالی گشایش‌هایی حاصل کنیم. در این خصوص علی مطهری نایب رئیس سابق مجلس در توئیتی آورده است:« امتناع ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا برای بازگشت به برجام یک خطای آشکار و صرفا یک ژست انقلابی‌گری بر ضد مصالح ملت است. در این چند سال معلوم شد که اروپا، چین و روسیه کاره‌ای نیستند. اگر ترور و شهادت سردار سلیمانی را مانع می‌دانید، قصاص قاتلان او در جای خود محفوظ است.» حال باید دید با توجه به شرایط موجود در جامعه و تاثیر تحریم‌ها مذاکرات پیش رو چگونه پیش خواهد رفت و در دولت رئیسی شاهد توافقی خواهیم بود یا مراتب به گونه دیگری رقم خواهد خورد.
مساله اصلی لغو تحریم‌هاست
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان که برای پاره ای رایزنی ها با همتایانش به اروپا سفر کرده است، اظهار داشت: ایران تعهدی می‌خواهد که آمریکا دوباره از توافق هسته‌ای امضا شده توسط قدرت‌های جهانی خارج نمی‌شود. علی باقری گفت: در مذاکرات وین میان ایران و دیگر امضا کنندگان طرفین توافق نتوانستند بر سر وسیله‌ای برای راستی آزمایی این که تحریم های آمریکا لغو شده‌اند و تاثیری عمل گرایانه روی تجارت با ایران داشته‌اند، به توافق برسند. وی افزود: ما به راستی آزمایی احتیاج داریم و این موضوع هنوز حل نشده است. یکی از موضوعاتی است که هنوز نهایی نشده، کافی نیست که فقط در توافق ذکر شود.
وی با دفاع از خواسته‌اش مبنی بر اینکه آمریکا تضمین بدهد به توافق پایبند خواهد بود، بیان کرد: قرار نیست قوانین داخلی آمریکا بر یک توافق بین المللی غالب شود. چنین چیزی خلاف قوانین بین‌المللی است. باقری ادامه داد: قدرت‌های اروپایی هم از طرف خودشان تضمین بدهند، فارغ از این که موضع آمریکا چه باشد، با ایران تجارت خواهند کرد؛ احتمالا از طریق به کارگیری قانونی بازدارنده که تاثیر تحریم‌های آمریکا روی شرکت‌های اروپایی تجارت کننده با ایران را خنثی کند.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه هرگونه مذاکره درباره برنامه موشکی و امنیتی ایران و گنجانده شدن آن ها در توافق هسته ای را رد کرد و گفت: برجام چارچوب شفافی دارد و موضوعات دیگر مرتبط نیستند. ما قصد نداریم درباره توان دفاعی یا امنیتمان مذاکره کنیم. معاون سیاسی وزیر امور خارجه درباره اصرار طرف‌های غربی برای ادامه مذاکرات وین از نقطه‌ای که در دور ششم به پایان رسید بیان داشت: نقطه شروع دور بعدی مذاکرات لغو تحریم‌های غیرقانونی آمریکاست. مساله اصلی لغو تحریم‌های غیر قانونی است و بازگشت آمریکا به برجام مساله بعدی است.