کویر و بیابان بخش قابل‌ملاحظه‌ای از طبیعت ایران را به خود اختصاص داده است. نواحی کویری و بیابانی که روزی به عنوان تهدیدی برای کشورهایی با جغرافیای شبیه ایران مطرح می‌شدند، در دهه‌های اخیر به فرصتی مهم برای توسعه توریسم تبدیل شده‌اند. صنعت اكوتوريسم در كوير امروزه به شكل فزاينده‌اي در ابعاد جهاني در حال توسعه است زيرا از يكسو خود را با نيازهاي در حال رشد گردشگران مبني بر ارزش‌هاي نمادين از قبيل تازگي، خطرپذيري، راحتي كمتر، خلأ و فضا، آرامش و سكون، احساس، نياز به تجربه، بدويت و بازگشت به اصل وفق داده است و از سوي ديگر، به عنوان مناسب‌ترين مکانیزم توسعه پايدار براي مناطق كويري و بياباني قلمداد مي‌شود.
در ايران از ميان تمام منابع طبيعي موجود، اصلی‌ترین نمونه‌اي كه به علت بكر بودن و كميابي قابليت رقابت در سطح جهاني با بازارهاي معتبر را دارد، كويرها و بيابان‌ها هستند. از طرفي از آنجا كه هرگز نمي‌توان اين مناطق را به كلي ازبين برد يا براي اهداف كشاورزي به‌طور كامل آنها را بارور ساخت، مي‌توان گفت توسعه اكوتوريسم در اين نواحي مي‌تواند راهي براي مقابله با تخريب اراضي مناسب و احياي فعاليت‌ها و استفاده از طبيعت به جاي زدودن و حذف آنها است.
امتیازات ایران
در پژوهشی تطبیقی میان اکوتوریسم کویری ایران و امارات متحده عربی که توسط دكتر حيدر ابراهيم‌باي‌سلامی و منا غلامي انجام شده است، داده‌ها گوياي آن است كه ميزان توجه به توسعه اكوتوريسم بياباني در سياست‌ها و برنامه‌هاي امارات مشهودتر از ايران است.
این تحقیق از این رو امارات را براي مقايسه با ايران در زمينه برنامه‌ها و فعاليت‌هاي توسعه گردشگري بياباني انتخاب کرده است که این كشور يكي از كشورهاي فعال در اكوتوريسم بياباني است و در گزارش‌های موجود از عمده‌ترين مقاصد گردشگري كوير و بهترين تورهاي جهان در این زمینه، از مقاصدي همچون هند، امارات، استراليا، آمريكا، مصر، آفريقاي جنوبي، عربستان، قطر، عمان و چين نام برده و در اين ميان از تورهاي كويرگردي و سافاري‌هاي دبي و ابوظبي در امارات به عنوان يكي از بهترين و جذاب‌ترين تورهاي گردشگري كويري و بياباني در جهان ياد شده است.
حوزه مورد مطالعه این پژوهش پنج منطقه عمده كويري و بياباني ايران شامل كوير مركزي، كوير كوچك (مسيله)، كوير ريگ جن، كويرها و بيابان‌هاي اطراف طبس و يزد و كوير لوت هستند كه با دو حوزه كويري و بياباني عمده در كشور امارات متحده عربي، شامل نواحي كويري و بياباني حومه شيخ‌نشين دبي و مناطق كويري و بياباني حومه شيخ‌نشين ابوظبي مقايسه شده‌اند. نتایج مطالعات ژئومورفولوژيك نواحي كويري و بياباني امارات نشان مي‌دهد در این نواحي در امارات تنوع عوارض طبيعي كمتر است (جزئیات آن در جدول آمده) و همچنین آثار تاریخی بسیار کمتری در نواحی کویری کشور امارات وجود دارد. در بخش زيرساخت‌ها بررسي نواحي كويري و بياباني ايران نشان مي‌دهد كه علاوه‌بر اقامتگاه‌هاي روستايي كه به صورت شخصي اداره مي‌شود (به‌عنوان مثال در روستاهاي فرحزاد، مصر و گرمه در كوير مركزي)، دو اقامتگاه كاروانسرايي (مرنجاب و قصر بهرام در كوير مسيله) و يك كمپ كويري (شهداد در كوير لوت) بارزترين امكانات اقامتگاهي هستند. در حالي كه بررسي نواحي كويري و بياباني امارات متحده عربي گوياي اين است كه در اين نواحي علاوه‌بر اقامتگاه‌هاي موجود در واحه‌ها، دو هتل مجهز در مناطق ليوا و المها و يك مهمانسراي مجهز در ليوا موجود است. علاوه‌بر اين امارات متحده عربي در مناطق حوزه مطالعه سه ريزورت مجهز كويري المها و باب الشمس در نواحي كويري و بياباني دبي و قصرالعرب در نواحي كويري و بياباني ابوظبي دارد.
بازاریابی اینترنتی
در بخش بازاريابي گردشگري براساس نتایج این پژوهش در نواحي كويري با بررسي فعاليت‌هاي ايران در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي و نيز تبليغاتي كه در راستاي توسعه اكوتوريسم در نواحي بياباني و كويري انجام شده است از يكسو و اهم فعاليت‌هاي بازاريابي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌طور عام و كميته ملي طبيعت‌گردي به‌طور خاص بر اساس سياست‌هاي سند ملي طبيعت‌گردي ايران مي‌توان دريافت كه با پتانسيل‌هاي موجود در مناطق كويري ايران، هنوز هم فعاليت‌هاي كافي براى شناسايى دقيق بيابان‌ها و كويرهاي ايران و معرفى جاذبه‌هاى گردشگري آنها به عمل نيامده است؛
مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طی یک سال اخیر، رونق بخشیدن به اکوتوریسم کویری را در دستور کار خود قرار داده است و برای بوم‌گردی در این نواحی با بخش خصوصی همکاری می‌کند.اما كشور امارات در بازاريابي و تبليغات اكوتوريسم كوير در سال‌هاي اخير فعال عمل كرده است. راه‌اندازي وب‌سايت‌هاي مختلف و ارائه پكيج‌هاي متنوع تورهاي كوير و از همه مهم‌تر فعاليت‌هاي گسترده تبليغاتي، تاثير زيادي بر جذب اكوتوريست‌ها داشته است. تبليغات مجازي يكي از روش‌هاي اصلي ترويج اكوتوريسم بياباني در امارات است. شاهد اين موضوع وجود وب‌سايت‌هاي متعددي است كه جاذبه‌ها و برنامه‌هاي تورهاي كويرگردي و سافاري‌هاي كوير در اين كشور را تبليغ مي‌كنند.
اين وب‌سايت‌ها اكثرا به زبان انگليسي هستند و در سطحي وسيع به تبليغ جاذبه‌هاي اكوتوريستي كويرها و بيابان‌هاي اين كشور مي‌پردازند. توجه به ظرفیت تحمل محیط نکته مهم دیگری است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
براي اينكه اكوتوريسم پايدار باشد، كشورها بايد به دنبال تدوين استراتژي‌هايي براي كنترل تعداد گردشگران در مقاصد و مناطق اكوتوريستي باشند. اين مساله در مورد كويرها و نواحي بياباني به علت حساسيت و شكنندگي اكوسيستم‌هاي موجود در اين مناطق اهميت بيشتري پيدا مي‌كند. از آنجا که ايران هنوز بخش‌هاي داراي پتانسيل گردشگري بياباني را به صورت سازماندهي‌شده به سايت اكوتوريستي تبديل نکرده است، مديريت اصولي نيز براي ورود و شناسايي ظرفيت اين مناطق صورت نگرفته است.
تاكنون ظرفيت تحمل مناطق كويري ايران براي ورود گردشگر شناسايي نشده است تا بتوان بر اساس تاثير احتمالي آنها بر اكوسيستم قانون خاصي براي تعداد گردشگران وضع كرد. اما در امارات متحده طبق برآورد كارشناسان رشد سالانه بازديدكنندگان كوير و سافاري‌هاي كوير كه از 100هزار نفر در سال 2000 به 800هزار نفر در سال 2010 رسید، آنها متوجه شدند كه نواحي كويري ظرفيت تحمل اين تراكم جمعيت را ندارد؛ بنابراين، نواحي مورد پيشنهاد براي حفاظت، سريعا در قانون اساسي امارات مورد توجه قرار گرفتند. در نهایت این پژوهش نتیجه می‌گیرد در برنامه‌هاي مبارزه با بيابان‌زايي در كشور امارات به توسعه اكوتوريسم در اين نواحي توجه ويژه شده است؛ در حالي كه در سياست‌هاي بيابان‌زدايي ايران به اكوتوريسم توجه زیادی نشده است.
