دولت سالانه 11 هزار میلیارد تومان بابت گندم، آرد و نان یارانه پرداخت می‌کند؛ حدود 4 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی که به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌کند و 7 هزار میلیارد تومان که مابه‌التفاوت قیمت خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به کارخانجات آردسازی است. بهطور قطع این رقم 7 هزار میلیارد تومان به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد چراکه نحوه پرداخت این یارانه به‌گونه‌ای است که تولید رانت می‌کند و همیشه تعدادی مافیا به چریدن این مبلغ هنگفت مشغولند.
حسین یزدجردی، قائم‌مقام رئیس کانون صنایع آرد ایران در این‌باره می‌گوید: دولت هم‌اکنون گندم را به قیمت تضمینی کیلویی 1050 تومان خریداری می‌کند و به نرخ 665 تومان به کارخانجات آردسازی می‌فروشد. با این افزایش قیمت، کارخانجات آردسازی نیز هرکیلوگرم آرد 18 درصد سبوسگیری را کیلویی 830 تومان به نانوایان میفروشند. به گفته یزدجردی تا قبل از افزایش قیمت، کارخانجات آردسازی گندم را کیلویی 465 تومان از دولت می‌خریدند و آرد را کیلویی 590 تومان به نانواها می‌فروختند. وی معتقد است اختلاف قیمت میان گندم خریداری‌شده توسط دولت و فروش آن به کارخانجات آردسازی، رانت عجیب و غریبی را ایجاد می‌کند که در پی این رانت، رقم‌های مالی هنگفتی جابه‌جا می‌شود.
یزدجردی تأکید می‌کند که در پی این افزایش قیمت، چیزی به نانوا نمی‌رسد چراکه در این میان قیمت آرد و نان افزایش پیدا کرده و نانوا همچنان که آرد را گرانتر می‌خرد از آن سو هم نان را گران می‌فروشد. قائم‌مقام رئیس کانون صنایع آرد ایران با تأکید دوباره بر اینکه اختلاف قیمت میان گندم و آرد، باعث به وجود آمدن رانت و مافیا در این محصول شده است، پیشنهاد می‌کند که دولت به یکباره به آزادسازی قیمت گندم، آرد و نان دست بزند که با این کار قیمت هر کیلوگرم آرد به 1200 تا 1300 تومان می‌رسد و از آن طرف نیز قیمت نان در همین حد افزایش پیدا می‌کند. یزدجردی در ادامه پیشنهاد خود عنوان می‌کند که دولت در پی این آزادسازی باید رقم 11 هزار میلیارد تومان یارانه پرداختی مستقیم و غیرمستقیم به گندم، آرد و نان را به حساب سرپرستان خانوار واریز کند که با حذف یارانه دهک‌های غیرنیازمند به هر ایرانی ماهانه 20 هزار تومان یارانه نان می‌رسد که هر ایرانی بیش از این مقدار نیز در ماه نان نمی‌خورد.
این تولیدکننده آرد با تکذیب اینکه سهم آرد نانوایی‌ها کاهش پیدا کرده است، ادامه می‌دهد که همه نانوایان به مانند گذشته سهمیه آرد خود را دریافت می‌کنند اما موضوعی که در این میان روی داده، این است که نان‌ها دیگر وزن مصوب خود را ندارند چراکه نانوایان همچنان به نشانه اعتراض از وزن چانه‌ها کم کرده‌اند و مردم نان را گرانتر از همیشه خرید می‌کنند. یزدجردی به نکته ظریف دیگری اشاره می‌کند و می‌گوید در حالی‌که تهران سالانه با 100 هزار تن گندم و آرد می‌چرخد اما هم‌اکنون سالی 145 هزار تن گندم و آرد در این شهر جابه‌جا می‌شود، آن هم به این دلیل که مافیای آرد و گندم در پایتخت، با جابه‌جایی گندم‌ها و آردهای کارخانجات آردسازی و فروش آن با نرخ آزاد به مصرف‌کنندگان از جمله شیرینی‌پزی‌ها، نان فانتزی‌ها و دیگر مصرف‌کنندگان این نوع فرآورده، رقم‌های مالی بالایی را به جیب می‌زنند. وی با اشاره به این شیوه خرید و فروش گندم و آرد در تهران بار دیگر بر آزادسازی قیمت گندم و آرد تأکید می‌کند.
نانواها عامل اجرا هستند
در همین حال رئیس اتحادیه نان‌های سنتی تهران در گفت‌‌‌وگو با «وطن امروز» درباره تأثیر افزایش 30 درصدی قیمت نان بر جبران هزینه‌های نانوایان، می‌گوید به‌دلیل ثابت ماندن قیمت نان از سال 1391 تاکنون و از آن سو افزایش هزینه‌های نانوایان در چند سال گذشته، وزن چانه‌ها از استاندارد خارج شده بود و لازم بود افزایش قیمت صورت گیرد. قاسم زراعت‌کار با تصریح اینکه البته چنین افزایش قیمتی صرفه‌ای برای نانوایی‌ها نداشته است، ادامه می‌دهد: اگرچه نانوایی‌ها از این افزایش قیمت، بهره‌ای نمی‌برند اما چاره‌ای جز قبول آن نداشته و باید اجرا کنند و اجرا می‌کنند. زراعت‌کار با بیان اینکه هم‌اکنون قیمت آرد 42 درصد افزایش پیدا کرده است، خاطرنشان می‌کند که با تغییر قیمت‌ها، کارخانجات آردسازی بهای هر کیلوگرم آرد با 12 درصد سبوسگیری را از 575 تومان به 800 تومان، آرد 15 درصد سبوسگیری را از 585 به 815 تومان و هر کیلوگرم آرد 18 درصد سبوسگیری را از 590 تومان به 830 تومان بدون هزینه حمل، افزایش داده‌اند. رئیس اتحادیه نان‌های سنتی تهران با تأکید بر اینکه نانوایان، عامل هستند و باید دستورالعمل دولت درباره افزایش قیمت نان را در سراسر کشور اجرا کنند درباره احتمال افزایش قیمت نان در سال 1394 به «وطن امروز» می‌گوید: چنانچه دولت در سال آینده تصمیم به اجرای فاز نهایی قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بگیرد بهطور قطع قیمت آرد و نان بار دیگر افزایش پیدا خواهد کرد.
نوبخت درباره قیمت نان چه گفت؟
از سوی دیگر تأمل دوباره در گفته‌‌های محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی و سرپرست معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری درباره اصلاح قیمت نان، نشان از این دارد که چنین افزایشی به هیچ روی بهره و صرفه‌ای برای نانوایان نداشته، آنچنانکه نوبخت درباره آن سخن می‌گوید. نوبخت در شامگاه 9 آذر درباره اصلاح قیمت نان با اشاره به موضوع افزایش قیمت نان در کشور گفت: «دولت هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت نان ندارد و یارانه خرید گندم را همانند سابق پرداخت خواهد کرد.» وی در پایان جلسه هیات دولت با اشاره به تلاش دولت برای حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نان تصریح کرد: «دولت برای اینکه نان با کیفیت و قیمت مناسب در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرد هر سال به این محصول یارانه اختصاص می‌دهد به طوری‌که امسال بالغ بر 7 هزار میلیارد تومان برای خرید نان یارانه اختصاص یافته است». وی اضافه کرد: «در حالی‌که قیمت گندم و آرد چند سالی است ثابت مانده، گزارش‌هایی از استان‌های مختلف به دولت رسیده است که برخی نانواها باتوجه به افزایش هزینه‌های جانبی نظیر افزایش قیمت سوخت و دستمزد کارگر، نان را بی‌کیفیت یا کمتر از وزن مقرر تحویل شهروندان می‌دهند. همچنین در 3 سال اخیر قیمت بسیاری از کالاها و خدمات متناسب با نرخ تورم افزایش یافته، این در حالی است که قیمت نان ثابت مانده و این موضوع موجب بروز مشکلاتی برای کارخانه‌های آردسازی و نانوایی‌ها شده است». نوبخت تصریح کرد:«دولت همچنان گندم را به قیمت هر کیلو 665 تومان در اختیار کارخانه‌های آردسازی قرار خواهد داد اما این اجازه را به نانواهایی‌ها در استان‌های مختلف خواهد داد تا براساس اقتضائات هر استان به منظور جبران مابه‌التفاوت افزایش هزینه‌های جانبی، قیمت نان را تا حداکثر 30 درصد افزایش دهند».
اگرچه معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی و سرپرست معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری در جای جای اظهارات خود درباره افزایش قیمت نان، سنگ نانوایان را به سینه زده اما همان‌گونه که رئیس اتحادیه نان‌های سنتی تهران و قائم‌مقام رئیس کانون صنایع آرد ایران به «وطن امروز» می‌گویند چنین افزایشی برای نانوایان کارآیی نداشته است. حال این پرسش مطرح است که باتوجه به اظهارت نوبخت، این افزایش با چه هدفی صورت گرفته است؟ در حالی که نانوایان همچنان با خرید نان گرانتر، نان را هم گرانتر میفروشند و بازهم از وزن چانه‌ها کم می‌کنند و آرد را در بازار آزاد میفروشند، پس نتیجه این افزایش قیمت در راستای بهبود چه فرآیند معیوب و جبران هزینه‌های کدام عاملان گندم، آرد و نان صورت گرفته است؟