ازدسترفتن اهميت منطقه خليجفارس براي امريكا ميتواند چين را با معضلات تازهاي روبهرو كند. چراكه چين هنوز از قدرت نظامي كافي براي تضمين امنيت گذرگاهها و آبهاي بينالمللي برخوردار نيست و كاهش اهميت امنيت راههاي آبي براي امريكا، تامين انرژي مورد نياز چين را به مسالهاي مخاطرهآميز تبديل ميكند كه درنهايت امتيازي براي امريكا در رقابت با غول نوظهور خواهد بود
سهم سازمان كشورهاي توليدكننده نفت (اوپك) از واردات نفت ايالات متحده امريكا به پايينترين حد خود در 30 سال گذشته رسيده است.
به نوشته روزنامه فايننشالتايمز، ايالات متحده امريكا امروزه بهيُمن گسترش استفاده از عمليات شكست هيدروليك در صنعت انرژي كه توليد نفت را در اين كشور به 9 ميليون بشكه در روز رسانده است، وابستگي كمتري به سازمان اوپك دارد، كارتلي كه تقريبا يكسوم از نفت مورد نياز جهان را توليد ميكند. امريكا امروز با توليد 9 ميليون بشكه نفت در روز، بالاترين ميزان توليد نفت از اواسط دهه 1980 را تجربه ميكند.
به نوشته فايننشالتايمز، در ماه آگوست سهم اوپك از واردات نفتخام امريكا به 40 درصد كاهش يافته است. درحالحاضر اوپك روزانه دوميليون و900هزار بشكه نفت به امريكا صادر ميكند كه پايينترين ميزان از ماه مه 1985 ميلادي تاكنون است. بيشترين ميزان واردات نفت امريكا از اوپك مربوط به سال 1976 ميلادي است، زمانيكه امريكا 88 درصد از نفت مورد نياز خود را از كشورهاي عضو اوپك وارد ميكرد.
كاهش تمايل امريكا به واردات نفت در كنار افزايش تقاضا در ميان كشورهاي آسيايشرقي ازجمله چين و ژاپن به اين معني است كه توليدكنندگان نفت خاورميانه، غرب آفريقا و امريكايلاتين بهسوي آسيا گرايش يافتهاند. با اين حال با وجود شكوفايي صنعت نفت شيل و كاهش وابستگي امريكا به واردات نفت، اين كشور پس از چين همچنان دومين واردكننده بزرگ نفت در جهان است.
بنا بر اين گزارش، تاثير نفت شيل بر هريك از اعضاي سازمان اوپك متفاوت بوده است. ازجمله كشورهاي آفريقايي اوپك مانند الجزاير و ليبي بيشترين آسيب را از ناحيه شكوفايي نفت شيل متحمل شدهاند درحاليكه عربستان سعودي و ونزوئلا نسبتا قوي باقي ماندهاند. پل هورسنل، تحليلگر موسسه استاندارد چارترد، در اين باره ميگويد: «بيشترين آسيب متوجه كشورهاي آفريقايي شده كه از اقتصاد ضعيفتري برخوردار هستند.» با اين حال نيجريه كه نفتخام با كيفيت مشابه نفت ميادين داكوتايشمالي در امريكا توليد ميكند بزرگترين قرباني شكوفايي نفت شيل ايالات متحده امريكاست.
فايننشالتايمز مينويسد، واردات امريكا از عربستان سعودي، بزرگترين توليدكننده نفت اوپك، در ماه آگوست درمجموع، با 894 هزار بشكه نفت در روز، كمتر از 12 درصد باقي مانده است.
تحليلگران معتقدند كه اين بيشترين ميزان وارادت نفت از عربستان توسط امريكاست. همچنين در بالاترين حالت، كشورهاي حاشيه خليجفارس يكسوم مجموع واردات نفت امريكا را به خود اختصاص دادهاند.
بر اين اساس، واردات نفت امريكا از كويت و عراق شتاب گرفته است درحاليكه واردات نفت از امارات متحده عربي و قطر بدون هيچ تغييري در چند دهه گذشته در همان سطح باقي مانده است. واردات نفت از ايران هم به دليل تحريم ممنوع است. برخي تحليلگران معتقدند كه شكوفايي شيل هژموني را كه عربستان سعودي و ديگر توليدكنندگان نفت خاورميانه براي بيش از يك قرن گذشته از آن برخوردار بودند را تهديد كرده است. با اين حال بسام فتوح، مدير مطالعات انرژي موسسه آكسفورد، ميگويد اوپك هنوز نفوذ زيادي بر بازارهاي جهاني دارد و تاثير خود را حفظ كرده است. فتوح ميگويد: «تجسم اينكه چطور يك توليدكننده پرهزينه ميتواند يك توليدكننده كمهزينه را از بازار خارج كند، دشوار است.» اشاره اين تحليلگر به هزينههاي بالاي توليد نفت شيل در مقايسه با نفتي است كه عربستان سعودي توليد ميكند.
آژانس بينالمللي انرژي بهعنوان ديدهبان انرژي كشورهاي نفتخيز نيز اعلام كرده كه جهان هنوز براي پاسخ به تقاضاي انرژي در آينده به منابع نفتي خاورميانه وابسته است.
پيشيگرفتن از روسيه و عربستان
به گزارش دويچهوله، فعاليتهاي امريكا در حوزه استخراج نفت و گاز محبوس در سنگهاي رستي درحالحاضر در داكوتايشمالي و تگزاس متمركز است اما اين منابع تقريبا در تمام ايالتها شناسايي شدهاند. آژانس بينالمللي انرژي سال گذشته پيشبيني كرده كه ايالاتمتحده تا هفتسال ديگر روسيه و عربستان سعودي را بهعنوان بزرگترين توليدكنندگان كنوني نفت و گاز جهان پشتسر خواهد گذاشت. تحليلگران معتقدند موقعيت امريكا در سال ۲۰۲۰ پيامدهاي سنگيني در مناسبات سياسي، اقتصادي و ژئوپوليتيك بينالمللي، بهويژه در رقابت با قدرتهاي نوظهوري چون چين بهدنبال خواهد داشت. اگرچه برخي تحليلگران معتقدند كه شكوفايي شيل در سياست خارجي امريكا حداقل در حوزه خاورميانه تاثير چنداني نخواهد داشت اما نشريه اقتصادي فرمات چنديپيش گزارش داده بود كه يافتههاي جديد در امريكا در اوضاع كشورهاي كناره خليجفارس تاثير بسيار خواهد داشت. چراكه حضور سياسي و نظامي چشمگير امريكا در خاورنزديك و ميانه درحالحاضر از وابستگي اين كشور به واردات نفت ناشي شده است.
در گزارش يادشده پيشبيني شده بود كه امريكا بهزودي از واردات نفت بينياز خواهد بود و ازدسترفتن اهميت منطقه خليجفارس براي امريكا ميتواند چين را با معضلات تازهيي روبهرو كند. چين با رشد پرشتاب اقتصادي در آينده نزديك، واردكننده نيمي از نفت صادراتي كشورهاي عربي خواهد شد. اين درحالي است كه هنوز از قدرت نظامي كافي براي تضمين امنيت گذرگاهها و آبهاي بينالمللي برخوردار نيست. اين وظيفه را درحالحاضر بهطور عمده ناوگان دريايي ايالات متحده برعهده گرفته و چين نيز از آن بهرهمند ميشود. تحليلگران معتقدند كاهش اهميت امنيت راههاي آبي براي ايالات متحده تامين انرژي مورد نياز چين را به مسالهيي مخاطرهآميز تبديل ميكند كه درنهايت امتيازي براي امريكا در رقابت با غول نوظهور خواهد بود.