گسل مشا- فشم، گسل شمال تهران، نياوران، تلو پايين، محموديه، شيان- كوثر، شمال ري، جنوب ري، گسل كهريزك، گرمسار، پيشوا و پارچين 12گسل اصلي شهر تهران هستند و البته گسلهاي فرعي ديگري هم مانند نارمك، شادآباد، داووديه، عباس‌آباد، باغ فيض و... وجود دارند. باتوجه به تعداد زياد اين گسل‌ها، احتمال وقوع زلزله‌يي بزرگ در پايتخت قوت مي‌گيرد و بر همين اساس است كه تهراني‌ها شايد هر روز و هر شب، انتظار وقوع زلزله را دارند.توجه به موضوع زلزله در تهران البته مساله تازه‌يي نيست و سال‌هاست به هر نحو و به هر بهانه‌يي درمورد آن صحبت مي‌شود، اما شايد تا به حال هيچ‌وقت اقدام جدي و موثري درراستاي پيشگيري و به حداقل رساندن آسيب‌هاي اين زلزله احتمالي، صورت نگرفته است.
اهميت دو مرحله پيشگيري و آمادگي
دررابطه با رعايت كيفيت و كميت ساخت‌وساز و نوع كاربري روي گسلهاي تهران و مشخص كردن محدوده حريم آن، اواسط شهريور امسال، رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران، در اظهارنظري تاكيد كرد كه گسلهاي تهران، كه بخشي از آن از داخل بافت مسكوني شمال و جنوب شهر مي‌گذرد، به لحاظ زمين‌شناسي در زمره گسلهاي فعال و لرزه‌خيز به‌شمار مي‌آيند و از توان لرزه‌خيزي
6 تا 7ريشتري برخوردارند و در گذشته زلزله‌هايي را سبب شده‌اند، به‌همين دليل بايد ساخت‌وساز روي گسل‌ها و اطراف آن، تابع ضوابط خاص
به لحاظ كيفيت مصالح، ارتفاع سازه و نوع كاربري باشد. احمد صادقي، همان وقت بااشاره به اينكه موضوع زلزله صرفا به مرحله مقابله بعد از وقوع و حين زلزله خلاصه نمي‌شود، گفته بود: دو مرحله پيشگيري و آمادگي از اهميت زيادي در كاستن از ميزان ريسك و مخاطره زلزله برخوردار است.در عين حال اين تصور اشتباهي است كه در برابر زلزله نمي‌توان كاري كرد يا زلزله باعث ويرانگري كامل مي‌شود، بلكه با مقاوم‌سازي، تغيير بافت فرسوده، آموزش مردم و پيش‌بيني و ايجاد آمادگي‌هاي لازم، مي‌توان بر پيامدهاي زلزله غلبه كرد.
كيفيت ساخت‌وساز و تعيين كاربري‌ها روي گسل
ساخت وساز روي گسلهاي اصلي شهر تهران قاعده‌مند مي‌شود. بر اين اساس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران پيش‌نويسي از ضوابط ساخت‌وساز در پهنه‌هاي گسلي پايتخت را تهيه و تدوين كرده و به شوراي شهر تهران ارسال كرده است. به گفته مسوولان سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران، آيين‌نامه مقررات ساخت‌وساز روي گسلهاي تهران با درنظر گرفتن استانداردهاي لازم تهيه شده و بعد از طي مراحل قانوني در طرح تفصيلي تهران لحاظ مي‌شود و براساس آن، كيفيت و كميت ساخت‌وساز و نوع كاربري روي گسل‌ها و محدوده حريم آن مشخص و اصلاح خواهد شد. به گزارش معماري نيوز، بر مبناي اين ضوابط، احداث ساختمان‌هاي بااهميت بسيار زياد در محدوده 12گسل اصلي شهر با جابهجايي عمده ممنوع مي‌شود و ساخت‌وساز ساير كاربري‌ها با رعايت تعداد طبقات مجاز و تا حد امكان استفاده از مصالح مقاوم امكان‌پذير خواهد بود.
اين در حالي است كه تاكنون محدوده گسلهاي اصلي شهر پر از ساختمان‌هاي بلندمرتبه و بدون رعايت ضوابط ايمني در برابر زلزله بنا شده است.
به گفته كارشناسان زمين‌شناسي، ناديده گرفتن حريم گسل‌ها در فرآيند ساخت‌وساز، باعث مي‌شود در زمان زلزله، خسارات جاني و مالي بي‌شماري به‌بار آيد. همچنين اگر به تدوين نقشه دقيق گسل‌ها اقدام شود و الزاماتي وجود داشته باشد تا در ساخت‌وسازهاي شهري، به آن استناد شود، مي‌توان از بروز اين اتفاقات جلوگيري كرد.
گسلهاي اصلي شهر تهران كه طبق نقشه‌هاي موجود، بخشي از آنها از داخل بافت مسكوني شمال و جنوب شهر مي‌گذرند، به لحاظ زمين‌شناسي در زمره گسلهاي فعال و لرزه‌خيز به‌شمار مي‌آيند و از توان لرزه‌خيزي 6 تا 7ريشتري برخوردارند.
طبق تعريف اين پيش‌نويس، گسلهاي اصلي گسل‌هايي هستند كه طول آنها بيش از 10كيلومتر است كه تعداد اين گسل‌ها در محدوده شهر تهران به عدد 12 مي‌رسد. اين گسل‌ها در گذشته زلزله‌هايي را سبب شده‌اند، به‌همين دليل بايد ساخت‌وساز روي گسل‌ها و اطراف آن، تابع ضوابط خاص به لحاظ كيفيت مصالح، ارتفاع سازه و نوع كاربري باشد. اين ضوابط در دو بخش توصيه و ضوابط تدوين شده است. بر مبناي اين ضوابط، توصيه‌هاي كلي در پهنه‌هاي گسلي به‌ويژه گسلهاي اصلي اجتناب از ساخت ساختمان به‌ويژه ساختمان‌هاي بااهميت زياد است.
از اين رو در اين ضوابط پيشنهاد شده كه تمام سازندگان در اين پهنه‌ها قبل از ساخت اقدام به شناسايي محدوده گسلهاي اصلي شهر كنند و درصورت قرارگيري در اين محدوده‌ها مطابق با ضوابط به ساخت‌وساز اقدام كنند. علاوه بر اين به طراحان طرح جامع و تفصيلي در تعيين كاربري‌هاي شهري براي محدوده گسلهاي اصلي بايد كاربري‌هاي كم‌خطر و كم‌تراكم نظير فضاي سبز، فضاهاي ورزشي و تفريحي پيش‌بيني كنند.
درصورتي كه محدوده‌يي به‌عنوان گسل اصلي شهر تشخيص داده شد، بر مبناي اين ضوابط حداكثر تعداد طبقات ساختمان براي پهنه گسلهاي اصلي با جابهجايي عمده دو طبقه روي زمين و حداكثر يك طبقه زيرزمين و براي مابقي گسلهاي اصلي، پنج طبقه روي زمين و حداكثر يك طبقه زير زمين مجاز شناخته شده است.
همچنين در اين محدوده حداقل فاصله جدايي ساختمان‌ها (در هر امتداد) بايد يك متر درنظر گرفته شود و بر جداسازي ساختمان‌ها از خاك اطراف توصيه شده است. اين ضوابط ساخت‌وسازهاي بااهميت زياد را در محدوده گسلهاي اصلي شهر با جابهجايي عمده ممنوع دانسته، مگر آنكه صرفا با انجام مطالعات و اعمال تمهيدات ويژه انجام شود. براساس اطلاعات مندرج در اين ضوابط، براي ساخت‌وساز در محدوده گسلهاي اصلي شهر با جابهجايي عمده از مصالح سازه‌يي با مقاومت زياد و شكل‌پذيري مناسب و مصالح غيرسازه‌يي سبك استفاده شود.
طبق اين گزارش، گسلهاي اصلي شهر تهران شامل: گسل مشا - فشم (400 كيلومتر)، گسل شمال تهران (75 كيلومتر)، گسل جنوب ري (20 كيلومتر)، گسل شمال ري (16/5 كيلومتر)، گسل معكوس آهار، گسل معكوس امامزاده داوود، گسل راندگي پوركان، گسل كهريزك، گسل راندگي نياوران، گسل محموديه، گسل شيان - كوثر، گسل شرق و گسل ملاصدرا هستند.