آرمان‌ملی: در هفته‌های گذشته بارهاوبارها درباره افزایش استخراج رمزارزها و ارتباط آن با خاموشی‌های اخیر گفته شد درحالیکه برخی از کارشناسان حوزه انرژی بر این باورند که سهم ماینینگ‌ها از برق مصرفی به اندازه‌ای نیست که بتواند همه تقصیر کمبود برق را به گردن آن انداخت. از طرفی دولت‌ها وظایف قانونی زیادی برای توسعه تولید برق دارند ولی هر سال از انجام آن به بهانه‌های واهی شانه خالی می‌کنند و این موضوع سبب شده تا امروز کشور با کمبود برق ناشی از فرسودگی تاسیسات برق و نیروگاهی شود. کمبودی که می‌توانست از طریق تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و هسته‌ای تامین شود و کشور را در منگنه بی‌برقی نگذارد. متاسفانه امروز تنها تدبیر مدیران برق کشور قطع برق است نه افزایش تولید و توسعه شبکه و تاسیسات.
فارغ از نقش دولت در توسعه تولید انرژی که باعث می‌شود ایران به بهشتی برای تولید ارزهای دیجیتال تبدیل شود دسترسی به انرژی ارزان است، البته باید توجه داشت که تاکید بر دسترسی به انرژی ارزان به مفهوم اعلام آمادگی جامعه برای افزایش قیمت برق خانوارها و صنایع نیست؛ اما نگاهی به کشورهای توسعه‌یافته و یا حتی کشورهای همسایه که نرخ انرژی در آنها چندان تفاوتی با قیمت‌های ایران ندارد نشان می‌دهد بهره‌گیری از نظام‌های مصرفی و تعرفه‌ای گزینه‌ای است که عملا دروازه این بهشت را برای سودجویان می‌بندد. بنابراین به‌نظر می‌رسد به‌جای دادن آدرس اشتباه، وزارت نیرو باید نسبت به اقدامات پیشگیرانه به‌همراه برنامه‌های توسعه‌ای اقدام کند.
قطعی‌های مکرر برق از مباحث داغ این روزهاست و برای این اتفاق از دلایلی چون کمبود سوخت، کم‌آبی تا مصرف بالای برق مزرعه‌های استخراج رمزارز نام برده می‌شود، اما در میان همه عوامل، متهم ردیف اول خاموشی‌ها مزرعه‌های استخراج رمزارز در سراسر کشور هستند چراکه استخراج صنعتی رمزارزها نیاز به دستگاه‌های ماینینگ صنعتی دارد که مستلزم مصرف بالای برق است. قابل‌تامل است که در یکی دو سال گذشته علاوه بر انعقاد قراردادهایی با دیگر کشورها در زمینه استخراج رمزارز در ایران، بسیاری از بنگاه‌ها و مراکز تولیدی هم بنا بر دلایل اقتصادی فعالیت خود را رهاکرده و با هدف کسب درآمد بیشتر به عرصه استخراج رمزارزها روی آورده‌اند و گفته می‌شود این اقدام با مصرف شدید برق همراه بوده و به قطعی‌های اخیر منجر شده است.
البته در طرف دیگر این جریان هم افرادی قرار دارند که معتقدند مصرف ماینرها در حدی نیست که به خاموشی برق منتهی شود و برای این اتفاق دلایلی دیگر را مطرح می‌کنند که آنها نیز قابلیت توجه و رسیدگی دارند. بنابر گفته برخی فعالان اقتصادی، ایجاد مزرعه‌های استخراج رمزارز با مصرف برق زیاد همراه بوده و باعث قطعی برق شده در واقع پردازنده‌ای که قرار است رمزدیجیتال را مورد استفاده قرار دهد و از سیستم‌های کامپیوتری، پردازش شکل بگیرد، نیازمند فعالیت ۲۴ ساعته است و طبیعتا این پدیده با تولید گرما و مصرف برق بسیاری مواجه می‌شود. علاوه بر مصرف برق دستگاه مذکور، برای خنک‌کردن و تهویه محیط ماینرها معمولا به‌صورت شبانه‌روزی از کولرگازی استفاده می‌شود که این مساله نیز در روند افزایش مصرف برق تاثیر به‌سزایی خواهد داشت همان‌گونه که اشاره شد در برابر چنین توجیهاتی که برای مصرف بالای برق استخراج رمزارزها از سوی عده‌ای مطرح می‌شود مسئولان و کارشناسانی هم خلاف آن سخن می‌گویند.
اقتصادی بودن رمز ارزها
سیدحمید صالحــی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود برخورد و جریمه همچنان شاهد استفاده از ماینرها چه از سوی شهروندان ایرانی و چه خارجی‌ها در کشور هستیم؛ به «آرمان‌ملی» توضیح داد: «به‌نظرمی‌رسد اقتصادی‌بودن استخراج رمزارزها موجب شده که ماینینگ در محل‌هایی انجام شود که از لحاظ اقتصادی مناسب هستند. در کشور ما و برخی از کشورها که مانند ایران انرژی ارزان‌قیمت دارند این موضوعات بیشتر دیده می‌شود.» او ادامه داد: «به‌هرحال اینکه چهار تا پنج درصد ماینینگ جهان در کشور ما اتفاق می‌افتد و این می‌تواند با همین دلایل قابل توجیح باشد.
نکته‌ای که می‌توان بر روی آن تامل کرد این است عدد ماینینگ‌های غیررسمی در ایران کم نیست و اگر بگوییم 300 تا 400 مگاوات به‌صورت رسمی انجام می‌شود سه تا چهار برابر آن به‌صورت غیررسمی فعالیت دارند.» صالحی افزود: «اینکه آیا در کشورهای دیگر هم چنین پدیده‌ای در نوع مصرف غیررسمی برق و ماینینگ وجود دارد یا نه، باید گفت در کشورهای دیگر به این راحتی نمی‌توانند از برق غیرمجاز با قیمت پایین استفاده کنند. در ایران است که می‌بینیم خود وزارت نیرو اعلام می‌کند چند برابر مصرف رسمی مصرف غیرمجاز در استفاده ماینینگ‌ها داریم نشان می‌دهد جذابیت زیادی برای این موضوع وجود دارد.»
برق غیرمجاز و دسترسی آسان
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران اضافه کرد: «اقتصاد ناکارآمدی، ضعیف و رکودی که در کشور وجود دارد، بسیاری از فعالان اقتصادی را به‌سمت استفاده از ماینر می‌کشاند تا بتوانند خسارت کسب‌وکارهای دیگرشان را جبران کنند و معمولا هم اولویت استفاده از برق غیرمجاز است؛ بخش کمی هستند که حاضرند با همین قیمت‌ها از برق مجاز برای اینکار استفاده کنند.» او افزود: «برخی موافق حاشیه سودکمتر هستند و هزینه برق را هم پرداخت و ماینینگ می‌کنند و برخی هم حاضرند هزینه بیشتری پرداخت کنند تا برق‌شان قطع نشود و این شرایط امروز است.»
صالحی در واکنش به اینکه گفته می‌شود خاموشی‌های اخیر به‌دلیل افزایش ماینینگ‌هاست؛ توضیح داد: «در حال حاضر اعلام شده که 9 هزار مگاوات کسری برق وجود دارد که از این میزان براساس آمار وزارت نیرو دو هزار مگاوات را ماینرها مصرف می‌کنند؛ همه این میزان که به‌دلیل ماینینگ نیست پس دلیل اصلی هم نیست. دلیل اصلی عدم سرمایه‌گذاری در حوزه برق طی سا‌ل‌های گذشته است.» او در پاسخ به این سوال که آیا حضور چین در ایران برای راه‌اندازی مزرعه استخراج ارزدیجیتال هم به‌دلیل ارزان‌بودن برق است؛ ادامه داد: «اینکه چین برای ماینینگ وارد ایران شده نه، عربستان یا ترکیه شاید به این دلیل است که استخراج اینجا جاذبه‌های بیشتری دارد و برق غیرمجاز هم خیلی راحت‌تر از جاهای دیگر در دسترس است ولی با این حال انرژی ارزان‌تر است این اتفاق می‌افتد و نمی‌توان جلوی آن را هم گرفت.» صالحی درباره اصلاح هزینه برق مصرفی برای واحدهایی که اقدام به ماینینگ می‌کنند نیز اظهارکرد: «اطلاع دقیقی در این باره ندارم ولی قطعا برنامه‌هایی برای اصلاح قیمت برق وجود دارد.»