همه نگاهها امروز به وين دوخته شده و دوربينها روي هياتهاي مذاكرهكننده زوم شده است، تا نخستين گزارشها را از انجام توافق يا ناكامي در آن منتشر كنند، ضمن اينكه يك عضو تيم مذاكرهكننده هستهيي ايران در وين به ايسنا گفته است، ايران و گروه 1+5 در مذاكرات به «توافق كلي و سياسي» و نه «توافق جامع» رسيدهاند.
اين عضو مذاكرهكننده كه نامش فاش نشده، گفته است: «با توجه به محدوديت زمان و حجم زياد جزييات و ضمايم توافق احتمالي، امكان دست يافتن به توافق جامع و كامل تا سوم آذر غيرممكن است. از اين رو تلاش داريم روي كليات توافق كه اصول توافق را شامل ميشود؛ از جمله ابعاد غنيسازي، تعداد سانتريفيوژها و چارچوب زماني فعاليتها، چگونگي لغو تحريمها، فعاليت فردو، اراك و غيره به تفاهم برسيم.»
او تصريح كرد: «توافق سياسي بهمعناي تمديد مذاكرات نيست، بلكه به اين معناست كه تفاهمي سياسي بر سر اصول توافق جامع بهدست ميآيد. اما باتوجه به محدوديت زمان و پيچيده و فني بودن مسايل، بعد از يك فاصله كوتاه مجددا بازميگرديم و متن تفاهمشده را بههمراه جزييات و ضمايم آن، كه بسيار زياد هم هستند، مكتوب و نهايي ميكنيم.»در عين حال برخي منابع غربي هم گزارش دادهاند كه ايران و گروه 1+5 امروز دوشنبه سوم آذر موافقتنامه شفاهي را تحت عنوان توافق سياسي اعلام كرده و سپس زماني دو ماهه براي تعيين جزييات توافق جامع، اختصاص ميدهند.
از سويي، وزراي خارجه 6 قدرت جهاني در چند روز گذشته به وين رفتوآمد كردهاند تا بتوانند شرايط را براي توافق فراهم كنند و اين نشان از وزن ايران در نظام بينالملل دارد. براي نخستينبار در سيستم نظام بينالمللي پرونده مشمول فصل 7 منشور شوراي امنيت با مذاكره حل ميشود و اين ميتواند نويدي باشد براي جهانيان كه ميتوان با گفتوگو اختلافات را براي ايجاد جهاني امن برطرف كرد. مطمئنا محور مذاكرات موفق احترام به حقوق طرفين خواهد بود و برهمين اساس بايد گفت كه مذاكرات هستهيي ايران از آغاز كار دولت يازدهم رنگ و بويي كارشناسي به خود گرفت، كمااينكه بارها ديپلماتها و مقامات غربي بر اين امر اذعان داشتهاند كه تيم ايراني به معناي واقعي مذاكره ميكنند و سرسختانه بهدنبال مواضع خود هستند، اما چه اتفاقي رخ داد كه 6 قدرت جهاني بهخصوص امريكا حاضر شدند عزم خود را براي حل اين موضوع جزم كنند.
ويژگي منحصربهفرد مذاكره با ايران
تركيب تيم مذاكره ايراني بهويژه نفرات ارشد، دانشآموخته غرب و بهخصوص امريكا هستند و بهخوبي با ديپلماسي غربي آشنا بوده و ميدانند كه چگونه با طرف مقابل چانهزني داشته باشند. از سويي، دولت باراك اوباما در زمان باقيمانده تا پايان دوره حكومت دموكراتها نياز دارد تا كارنامه خود را براساس استراتژي تعريفشده در سياست خارجي اين حزب بهشكلي موفق ببندد و يكي از اين فرصتها موضوع پرونده هستهيي ايران است كه 11 سال پيش روي ميز مذاكره باز شد. براساس اصلي بهنام گفتوگو (دموكراتها بر اين باورند كه امور بايد بهسلامت و در پرتو منطق بشري پيش برده شود، نه از طرق غيرانساني همچون جنگهاي خانمانسوز و ضدبشري) كه يكي از ديدگاههاي حزب دموكراتها است، دولت اوباما بايد تلاش كند اين موضوع را حل كند.
مذاكرات تا توافق ادامه دارد
حسن بهشتيپور كارشناس مسايل بينالملل معتقد است شرايط براي توافق موقت فراهم است تا در ادامه توافقنامه جامع هستهيي نهايي شده و به امضا برسد. وي در گفتوگو با «تعادل» افزود: وزراي خارجه 6 قدرت جهاني در چند روز گذشته به وين رفتوآمد كردهاند تا بتوانند شرايط را براي توافق فراهم كنند و اين نشان از وزن ايران در نظام بينالملل دارد. بهشتيپور عنوان كرد: مذاكرات حتما بر سر نهايي شدن توافقنامه ادامه پيدا خواهد كرد تا به امضاي طرفين برسد. هرچند همچنان موضوع اختلافها كه همان تحريمها و تعداد سانتريفيوژها است، محل مذاكره است، اما مطمئنا توافق وين كاملتر از توافقنامه ژنو خواهد بود. وي درخصوص ضمانت اين توافقنامه عنوان كرد: شوراي امنيت بهترين مرجع براي ضمانت اين توافقنامه خواهد بود، اما بهنظر من بايد حتما در توافقنامه، حكمي براي حل اختلافات آينده مشخص شود. اين كارشناس مسايل بينالملل درباره تبعات مثبت اين توافق براي ايران و منطقه و جهان گفت: براي ايران در بخش سياسي و اقتصادي منافع زيادي خواهد داشت، چراكه در بخش اقتصادي ثبات و نگاه به آينده براي سرمايهگذاران داخلي و خارجي ايجاد ميشود و اين يعني رونق اقتصاد در درازمدت، بهعلاوه در عرصه بينالمللي نيز ايجاد اعتماد بينالمللي (براي ايران و طرفين) بزرگترين دستاورد خواهد بود. اما در مورد ايران و امريكا بايد گفت ديوار بياعتمادي بسيار بلند است و با توافق صورتگرفته شايد بتوان گفت 2 يا 3 رديف از اين ديوار برداشته ميشود.
امريكا مقصر هر نتيجهاي جز توافق
پيروز مجتهدزاده نيز در پاسخ به اين سوال «تعادل» كه در صورت به توافق نرسيدن احتمالي مذاكرات تا روز سوم آذر (امروز) مسوولان ايراني بايد چه راهبردي را اتخاذ كنند، ميگويد: «من فكر ميكنم اگر امروز توافق جامع هستهيي حاصل نشود و مذاكرات تمديد شود، مسوولان تصميمساز ايراني در عاليترين سطوح نظام بايد اصل مذاكرات را در روندي پژوهشي و مطالعاتي مورد بازنگري جدي قرار دهند. چراكه تا جايي كه من روند مذاكرات را طي يكسال گذشته دنبال كردهام و در رسانهها نيز بازتاب پيدا كرده، ايرانيها حداكثر انعطاف و امكان را براي رسيدن به مصالحه انجام دادهاند و امكان ندارد ايران بتواند بالاتر از اين انعطافي كه در مذاكرات نشان داده، كار ديگري را صورت دهد. بنابراين فكر ميكنم در صورت رسيدن پالسهاي تمديد مذاكرات، اساس اين مذاكرات بايد مورد بازنگري قرار بگيرد.» استاد ژئوپليتيك دانشگاه جرج واشنگتن، در ادامه صحبتهايش درباره فرايند متناقض تصميمگيري در ايالات متحده گفت: «دراين بازنگري، بايد مطالعه شود كه آيا ايالات متحده توانايي توافق با ايران را دارد يا اينكه بازيگران پشتپردهيي وجود دارند كه بر روند تصميمگيريهاي امريكا تاثيرگذار هستند. براساس اخباري كه از وين به بيرون مخابره ميشود، ظاهرا جان كري وزير خارجه ايالات متحده تا به امروز 2بار با بنيامين نتانياهو تماس گرفته تا از نخستوزير اسراييل درباره مذاكرات تاييديه را بگيرد. خب شما ببينيد وقتي چنين اخباري منتشر ميشود، معناي آن اين است كه امريكا به تنهايي قادر به اتخاذ تصميم نيست و نميتواند وعدههايش را عملي كند.» مجتهدزاده با اشاره به واكنش دولت ايران به اخباري كه درباره تمديد مذاكرات مطرح ميشود، ميگويد: «البته اين صحبتها فقط تحليل است و همگي اميدواريم نتيجه مذاكرات بر اساس منافع ملي ايران جلو برود. اما بايد براي تمام پلانهاي احتمالي برنامه داشت؛ يكي از اين پلانها، آمادگي براي بهسرانجام نرسيدن بحث توافق جامع است. بنيه مطالعاتي و پژوهشي كشور درباره پرونده هستهيي بلافاصله پس از سوم آذر (بدون توجه به نتيجه مذاكرات) بايد در دستور كار دولت قرار بگيرد. شخصا معتقدم دولت آقاي روحاني، كاملا در راستاي اصول و معاهدههاي بينالمللي حركت كرده و حتي در برخي موارد فراتر از اين اصول حركت كرده است. بنابراين چنانچه نتيجه مذاكرات چيزي جز توافق جامع باشد، مسووليت آن بهعهده دولت ايالات متحده است.»
رويترز خبر داد كه جان كري، وزير امور خارجه امريكا با سعودالفيصل، همتاي عربستاني خود درباره پرونده هستهيي ايران ديدار وگفتوگو كرده است. از جزييات اين مذاكره خبري منتشر نشده است.
يك منبع در هيات مذاكرهكننده روس در وين گفت: سرگئي لاوروف عصر روز يكشنبه براي شركت در مذاكرات هستهيي ايران و گروه 1+5 وارد وين ميشود.
شبكه امريكايي «سيانان» در گزارشي به مذاكرات جامع هستهيي ايران و 1+5 در وين اشاره كرد و نوشت كه مذاكرهكنندگان بينالمللي در تكاپو هستند تا در مهلت تعيين شده به توافق نهايي برسند كه به گفته رسانههاي ايران رسيدن به توافق جامع تا مهلت 24نوامبر (3 آذر) «غيرممكن» است.
خبرگزاري تاس روسيه به نقل از يك منبع آگاه اعلام كرد وزير خارجه چين درصورت دريافت پيام سياسي مناسب از وين، راهي اتريش ميشود.
يك مقام آگاه در گفتوگو با اينترفكس روسيه گفته كه طرفين همچنان بر حصول توافق تا دوشنبه متمركز هستند، اما احتمال تمديد 6 تا 12 ماهه مذاكرات افزايش يافته است.
يك مقام ايراني حاضر در مذاكرات به خبرگزاري فرانسه گفته كه تهران آماده است درصورت عدم پيشرفت واقعي در مذاكرات تا ۲۴نوامبر، مذاكرات را به مدت يك سال ديگر تمديد كند.
يك خبرگزاري روسي خبر داد فرانسه مواضعي سخت در مذاكرات ميان ايران و 1+5 در وين اتخاذ كرده است.
سخنگوي وزارت خارجه امريكا در گفتوگو با شبكه سيانان گفته است كه تمركز طرفين همچنان بر رسيدن به توافق جامع تا روز سوم آذر است.
شينهوا خبرگزاري رسمي چين در تحليلي از مذاكرات هستهيي ايران و 1+5 در وين نوشت: هنوز وقوع توافق تاريخي هستهيي امكانپذير است.
اوباما در گفتوگو با ايبيسي: اگر با ايران به توافق برسيم نهتنها كنگره، رضايت تمام مردم امريكا را جلب ميكنم.