به نظر ميرسد، پلمب كردن باك كاميونها، راهحل رضايتبخش مسوولان حمل و نقل ايران براي خاتمه دادن به مناقشه با همتايانشان در دولت تركيه نيست. چرا كه تجربه موفقي از اجراي اين طرح در سالهاي 73 و 80 نداشتند. همچنين اجراي اين راهكار زمانبر و پرهزينه است. چرا كه از روز هجدهم مهر سال جاري كه تركيه به يكباره تعرفه ترانزيتي كاميونهاي ايراني را افزايش داد تاكنون تردد كاميونهاي ايراني به خاك تركيه 50 درصد كاهش يافته است.
تركيه در روز هجدهم مهر گذشته پس از اعتراض چندين باره به دريافت مابهالتفاوت نرخ سوخت از سوي ايران در اقدامي يكطرفه در عبور كاميونهاي ايراني از خاك خود عوارض وضع كرد كه اين مساله با واكنش متقابل ايرانيها همراه شد. در طول يكماه گذشته هر چند ايران پيشنهاد مذاكره براي حل اختلافات داده اما تركها هنوز اين مساله را نپذيرفتهاند و به اين ترتيب در حال حاضر تمامي كاميونهاي ايراني كه قصد عبور از خاك تركيه را دارند بايد در ازاي هر100كيلومتر 50 يورو به عنوان عوارض پرداخت كنند.
با اينحال، ايران طي نامهيي به مقامات تركيهيي، 20روز مهلت داد تا راهكار جديدي ارايه دهند. در غير اينصورت طرفين به توافق پلمبكردن باك كاميونها تمكين كنند. با وجود مشكلات پيش روي اجرايي كردن اين راهكار، مديركل ترانزيت سازمان راهداري ايران از فراهم كردن شرايط لازم براي اجرايي كردن آن خبر داد و خاطرنشان كرد كه با هر گونه مخدوش شدن پلمبهاي مخازن سوخت برخورد جدي و قانوني صورت ميگيرد. البته اين تنها راهحل تركيهييها براي اين مناقشه نبود، زيرا از آنجاييكه تركيه درصدد جلوگيري از اجراي طرح پلمب باكها و به دنبال آن بهرهمندي از سوخت ارزان ايران است، ادعا كرده است به دنبال مسير جايگزين براي دسترسي به آسياي مركزي از طريق جمهوري آذربايجان است كه بسيار گرانتر از مسير ايران است.اين در حالي است كه به گفته مديركل ترانزيت سازمان راهداري، ايران نيز به آذربايجان، ارمنستان، گرجستان و بلاروس به عنوان مسير جايگزين نگاه ميكند.با اينحال، رييس سازمان راهداري و حملونقل جادهيي در اظهارات اخيرش، از در دستور كار قرار داشتن چند راهكار براي حل مشكل به وجود آمده با تركيه در تردد كاميونهاي دو كشور خبر داد. تلاش ايران در حالي است كه به گفته داوود كشاورزيان، معاون وزير راه و شهرسازي، مذاكره با تركيه براي حل موضوع تعرفه ترانزيت، به همان شكل سابق ادامه دارد و اتفاق جديدي رخ نداده و تركيه پيشنهاد مذاكره را نپذيرفته است. باوجود برنامه ايران براي يافتن مسير جايگزين، رييس سازمان راهداري و حملونقل جادهيي خاطرنشان كرد قطعا نميتوان به قطع رابطه همكاري ترانزيتي با تركيه انديشيد.
ادامه بررسي مسيرهاي جايگزين تركيه
در اين راستا، داوود كشاورزيان در گفتوگو با ايسنا، اظهار كرد: پس از اينكه تركها در روزهاي پاياني ماه گذشته اقدام به وضع تعرفه عبوري براي كاميونهاي ايراني در خاك خود كردند، ايران نيز طبق حقي كه داشت اين مساله را تلافي كرد و پس از آن براي حل بحران پيش آمده به طرف ترك پيشنهاد مذاكره داد.
وي افزود: در طول سالهاي گذشته همواره عمليات ترانزيت بين ايران و تركيه طبق قرارداد وضع شده بين دو كشور كه در دهه 70 نهايي شده انجام ميشده و اين اقدام تركيه توجيهپذير نبوده است اما ايران بر مبناي حسن نيتي كه داشت و دارد پيشنهاد مذاكره را داده كه تركها هنوز آن را نپذيرفتهاند و شرايط به مانند گذشته ادامه دارد.
رييس سازمان راهداري كل كشور درباره بحثهاي مطرح شده مبني بر طراحي مسيرهاي جايگزين براي دور زدن تركيه نيز تصريح كرد: با توجه به وضعيت و موقعيت جغرافيايي ايران و تركيه ترانزيت زميني كالا از طريق خاك هر دو طرف مزيت نسبي بالايي دارد و قطعا نميتوان به قطع رابطه همكاري ترانزيتي با تركيه انديشيد. كشاورزيان اضافه كرد: اما در شرايطي كه تعرفه كاميونها بسيار بالا رفته و هزينه رفت و آمد را به اوج خود رسانده است ميتوان به طراحي مسيرهاي جايگزين و موازي با تركيه نيز فكر كرد.
وي با بيان اينكه بررسي مسيرهاي جايگزين تركيه همچنان ادامه دارد، اظهار كرد: قطعا عملياتي شدن عبور و مرورها از مسيرهاي جديد پس از نهايي شدن بررسيها انجام خواهد شد و در صورتي كه صرفه مالي و اقتصادي لازم در اين مسيرها به اثبات برسد ما از طراحي آنها استقبال ميكنيم.