نحوه «عزل» رئیس بانک مرکزی تصویب شد

پس از آنكه مجمع تشخيص مصلحت نظام در جريان جلسه دو هفته گذشته خود، برخي از جزئيات طرح «نحوه اداره بانک مرکزی» درباره «انتصاب» رئيس‌كل بانك مركزي را به تصويب رساند، در جلسه ديروز نيز شرايط «عزل» اين مقام در بانك مركزي را تصويب كرد؛ بر اين اساس، عزل رئیس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد «رئیس‌جمهوري»، با رای دوسوم اعضای هیات دولت و با تایید و حکم رئیس‌جمهور صورت مي‌گيرد. در اين ميان و پيش از راي‌گيري در هيات دولت، رئيس‌كل بانك مركزي مي‌تواند در صورت تمایل در هیات دولت به دفاع از خود بپردازد.

اين تصميم‌گيري را مي‌توان بر مبناي رهنمود مقام معظم رهبري خواند؛ چه آنكه در نامه مقام معظم رهبری به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص رفع معضل عزل و نصب رئیس‌کل بانک مرکزی، بر لزوم یافتن راه‌حل معضل مذکور به‌گونه‌ای که نصب و عزل و پذیرش استعفای رئیس‌کل بانک مرکزی در اختیار رئیس قوه‌مجریه باشد تاكيد شده بود.  جزئيات اين طرح در شرايطي توسط اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام به تصويب رسيد كه نحوه عزل و نصب رئيس‌كل بانك مركزي به‌دليل سكوت قانون يكي از معضل‌هاي نظام تصميم‌گيري بود. ریشه اين موضوع را بايد در قانون برنامه پنجم توسعه جست‌وجو کرد؛ آن هنگام که برنامه پنجم توسعه در دی ماه 89 در مجلس در حال بررسی بود و بر اساس مشكلاتي كه درباره نحوه اداره بانك مركزي وجود داشت، اين موضوع به‌عنوان يك معضل از سوي رهبر معظم انقلاب به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد و در دستور جلسه قرار گرفت.اگرچه مساله به خلأ قانوني موجود در قانون برنامه پنجم توسعه برای صدور حکم رئیس‌کل بانک مرکزی باز‌مي‌گشت، اما در ميان اين سال‌ها، با وجود آنكه رسيدن به‌نظر مشترك در اين باره ميان دولت و مجلس شوراي اسلامي ميسر نشد، مجمع تشخیص مصلحت نظام نيز كه اين موضوع را در دستور كار داشت نتوانست به نظری قطعی در این باره دست يابد.

باور نمايندگان مجلس شوراي اسلامي وقت مبني بر انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی توسط روسای سه قوه، نقطه اختلاف دولت و مجلس در اين باره بود. اين موضوع، اما به‌رغم موافقت مجمع با نظر مطرح شده از سوي مجلس، با مخالفت دولت روبه‌رو شد كه در نهایت رهبر معظم انقلاب، تبصره یک ماده 80 و موضوعات مرتبط با نحوه استقلال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان معضل مطرح و به مجمع تشخیص مصلحت واگذار کردند؛ اين موضوع تا آنجا ادامه يافت كه ديروز جزئيات طرح «نحوه اداره بانک مرکزی» با تصويب مجمع تشخيص مصلحت نظام نهایی شد.بر اساس تصويب جزئيات اين طرح، انتصاب رئیس‌کل بانک مرکزی به پیشنهاد وزیر اقتصاد، تایید هیات‌وزیران و صدور حکم توسط رئیس‌جمهور، به مدت پنج سال انجام مي‌شود. از ديگر سو عزل رئیس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد «رئیس‌جمهوري»، با رای دوسوم اعضای هیات دولت و با تایید و حکم رئیس‌جمهور صورت مي‌گيرد. در اين ميان و پيش از راي‌گيري در هيات دولت، رئيس‌كل بانك مركزي مي‌تواند در صورت تمایل در هیات دولت به دفاع از خود بپردازد.

همچنين در ضوابط عزل نیز مقرر شد كه در صورت تحقق یک یا چند بند از شرایط ذیل، عزل و جایگزینی رئیس بانک مرکزی محقق خواهد شد: از دست دادن یک یا چند شرط از شرایط مذکور یا احراز فقدان یک یا چند شرط احراز منصب و عدم توانایی یا کوتاهی در انجام وظایف قانونی و در تحقق اهداف بانک مرکزی. همچنين پذیرش استعفای رئیس‌کل بانك مركزي نيز، توسط رئیس‌جمهور انجام می‌شود.
بر اين اساس و به موجب تبصره‌اي، در صورت عزل، استعفا یا فوت رئیس‌کل بانک مرکزی، حداکثر ظرف مدت یک ماه با رعایت فرآیند مذکور در این قانون، نسبت به تعیین رئیس‌کل بانک مرکزی جدید اقدام خواهد شد. در این مدت قائم مقام بانک مرکزی دارای کلیه اختیارات رئیس‌کل می‌باشد.