وضعیت آشفته بازار سرمایه و ریزش پیدرپی شاخص بورس طی ماه‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین بحث‌های اقتصادی تبدیل شده است. البته باید اشاره کرد حواشی به وجود آمده پیرامون این بازار بیش از وضعیت شاخص بورس مورد بحث و بررسی تحلیلگران و فعالان بازار قرار گرفته است. از گلایه‌های مکرر سهامداران گرفته تا واکنش صریح نمایندگان مجلس و سرانجام انتصاب رئیس جدید سازمان بورس از جمله این حواشی به حساب می‌آید.
بورس واژه آشنایی است که این‌روزها تبدیل به دغدغه بسیاری از افراد جامعه شده است. یک روز شاخص با افت شدید نظر رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند و روز دیگر با رشد کم‌جانی تلاش برای جبران ریزش‌های پیدرپی گذشته را دارد. اما مقصر اوضاع آشفته بازار سرمایه چه کسی است؟ هر نهاد و صاحب‌نظری انگشت اتهام را به سوی اشخاص مختلفی نشانه می‌گیرند. مثلا همین چند وقت پیش بود که بسیاری از کارشناسان دولت و تیم اقتصادی آن را مسبب شرایط پیش آمده می‌دانستند، از سوی دیگر عده‌ای از فعالان بر این باور بودند که تصمیمات بی پایه و اساس بورس را به این حال و روز انداخته است.
در میان اماواگر به وجود آمده حسن قالیباف‌اصل، (رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار ) از گزند اتهامات در امان نماند و 30 دی‌ماه در میان حواشی به وجود‌آمده پیرامون بازار سرمایه خبرگزاری‌ها از استعفای رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خبر دادند. خبرها حاکی از آن بود که حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، استعفای دوباره خود را به دلیل فراهم نشدن شرایط اعلامی، به وزیر امور اقتصادی و دارایی ارائه کرده است.
البته چند ساعت پس از انتشار این خبر در یک پیام غیرمنتظره‌ای که بر خروجی صداوسیما آمد، قالیباف‌اصل این استعفا را تکذیب کرد. حسن قالیباف‌اصل در حاشیه جلسه با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری صداوسیما با تکذیب خبر استعفای خود از ریاست این سازمان، افزود: «شاید مرا برکنار کنند، اما استعفا نداده‌ام. اطلاع ندارم که چه کسی این خبر را و با چه هدفی منتشر کرده است.»
منتقدان به رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار چه می‌گویند؟
خبرهای ضد و نقیض بالاخره با استعفای قالیباف‌اصل به پایان رسید. اگرچه سهامداران بورس از استعفای قالیباف‌اصل استقبال کردند اما امید چندانی به تغییرات بنیادی در بازار ندارند. پس از استعفای قالیباف‌اصل هفتم بهمن‌ماه با تصمیم شورای عالی بورس، علی دهقان‌دهنوی به عنوان رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار تهران منصوب شد. انتخابی که واکنش‌های متفاوتی را به دنبال داشت، برخی از کارشناسان معتقدند که ریاست سازمان بورس در نهایت به گزینه‌ای رسید که پیش از این حضوری در بورس نداشته است. به گفته آنها انتصاب دهقان‌دهنوی کمی عجولانه بوده و ایشان شناخت کافی از بورس نداشته و همین مسئله می‌تواند چالش‌های تازه‌ای را به وجود بیاورد.
سهراب بختیار، کارشناس اقتصادی در یادداشتی اشاره کرده است: «با شناختی که از معاون اقتصادی وزیر اقتصاد و دارایی و ریاست جدید سازمان بورس دارم،آقای دهقان‌دهنوی تجربه موثری در زمینه بانکداری دارند و انتصاب عجولانه ایشان به عنوان ریاست بازار سرمایه با توجه به شناخت ناکافی از بورس و توجه به زمان کوتاه باقی‌مانده از عمر دولت فعلی، مسیر این بازار را از اجرای اصولی راهکارهای نجات دهنده بورس دور و به سمت راهکارهای سیاسی با رویکرد دستوری و فرمایشی دولت پیش می‌برد.»
این در حالی است که برخی دیگر از فعالان بازار نیز معقتدند استعفا رئیس قبلی و انتصاب رئیس جدید نه تنها دردی را از بازار سرمایه دوا نمی‌کند بلکه این بخش را با دستورات تازه، عملکردهای متفاوت و روش‌های مدیریتی جدید روبه‌رو کرده و به بی‌نظمی‌های موجود در بازار دامن می‌زند. به گفته آنها سازمان بورس در یک سال اخیر، شوک‌های زیادی را تجربه کرده است؛ از چند برابر شدن و رشد انفجاری ارزش سهام شرکت‌ها گرفته تا سقوط چند صد هزار واحدی شاخص‌ها در چند ماه اخیر. در چنین وضعیتی بازار تحمل شوک‌های تازه‌تر را ندارد، بنابراین تعویض رئیس سازمان بورس راهکار اصلاح مشکلات بازار سرمایه نیست و این بخش نیاز به وضع سیاست‌های ریشه‌ای‌تر دارد.
احمدی: انتقادی به تغییر رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار وارد نیست
در کنار تمام مخالف‌ها برخی از فعالان و کارشناسان بازار نسبت به تغییر رئیس سازمان بورس خوش‌بین بوده و انتقادی را به این مسئله وارد نمی‌دانند. شاهین احمدی، تحلیلگر بازار سرمایه در این در خصوص به «ابتکار» گفت: هنگامی که یک مسئول از پست‌ومقام خود استعفا می‌دهد چاره‌ای به‌جز انتصاب فرد دیگر باقی نمی‌ماند. دوستانی که منتقد جابه‌جایی در شرایط فعلی هستند گمان می‌کنم مسئله را جور دیگری می‌بینند.
وی اظهار کرد: همانطور که گفتم وقتی رئیس قبلی استعفا می‌دهد باید یک رئیس جدید انتخاب شود، بنابراین نمی‌توان نسبت به تغییرات چنین واکنش‌هایی نشان داد.
این کارشناس بازار سرمایه در واکنش به صحبت‌هایی مبنی بر آشنا نبودن رئیس جدید سازمان به فضای بورس گفت: تا کنون کدام یک از روسا به طور دقیق با مسائل آشنا بوده‌اند و سابقه‌های چندین‌وچند ساله فعالیت در بورس را داشته‌اند؟ این مسئله تنها درخصوص بازار بورس نبوده و ما در بخش‌های دیگر نیز با آن مواجه هستیم. رئیس جدید در وزارت اقتصاد سابقه داشته و بی‌آشنا با مسائل بازار سرمایه نیست.
وی با تاکید بر این مسئله که رئیس سازمان بورس باید توان رهبری و هدایت نیروهای بازار سرمایه را داشته باشد، افزود: رئیس سازمان بورس بحثی نظارتی بوده که دارای هیئت‌مدیره، مدیر، کارشناس و ... است و رئیس تنها مسائل را راه‌بری می‌کند. من معتقدم رئیس سازمان باید توان رهبری و هدایت نیروهای بازار را داشته باشد.
فضای بهبود بازار سرمایه مهیا است
این تحلیلگر بازار سرمایه در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به توانایی رئیس جدید سازمان بورس برای مدیریت بازار ادامه داد: بازار سرمایه این‌روزها نیازمند عزم و اراده کلی و جدی دولت، مجلس و قوه‌قضاییه است. الان مسئولان باید اختلافات را کنار بگذارند هرچند که به نظر می‌رسد کنار گذاشته شده است. به هرحال من گمان می‌کنم رئیس جدید سازمان هم توانایی کافی برای مدیریت و هم ارتباطات خوبی دارد و می‌تواند بازار سرمایه را از شرایط آشفته فعلی نجات دهد.
احمدی با بررسی وضعیت بازار گفت: از لحاظ تکنیکال و بنیادی نیز سهم‌ها افت قابل توجهی را تجربه کرده‌اند و بازار دیگر شرایطی برای ریزش‌های بیشتر نخواهد داشت. بنابراین اکنون زمینه برای بهبود وضعیت مساعد است و با تصمیمات مثبتی که می‌توان بر بازار سوار کرد رئیس جدید می‌تواند بازار را در مسیر درستی قرار دهد./ ابتکار