کمتر کسی در ژوئیه 2020 (تیر 99) یعنی همین چند ماه قبل و در پنجمین سالگرد توافق هسته‌ای ایران و 5+1 از احتمال ادامه حیات برجام سخن می‌گفت، اما حالا در پنجمین سالگرد اجرایی شدن این توافق، امیدها برای بازگشت به برجام تا حدودی افزایش یافته است.
به گزارش ایران جیب از یورونیوز، ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ و چند ماه پس از حصول توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای ۵+۱ در پایتخت اتریش، طرفین رسما اجرایی شدن این توافق را اعلام کردند. توافقی که در چند سال اخیر فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده و سیاستمداران زیادی از به کما رفتن آن سخن به میان آوردند.
حالا در پنجمین سالگرد اجرایی شدن توافق هسته‌ای ایران، کسی که این توافق را پاره کرده بود تنها چند قدم تا اخراج از کاج سفید دارد.
دونالد ترامپ از روز ۲۰ ژانویه (چهارشنبه 1 بهمن) دیگر در کاخ سفید حضور نخواهد داشت و مردی جانشین او می‌شود که تقریبا تمام آمریکایی‌هایی که در حصول توافق هسته‌ای با ایران نقش داشته‌اند را به سر کار باز گردانده است.
جو بایدن روز شنبه ۱۶ ژانویه (27 دی) رسما اعلام کرد، وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران به عنوان قائم مقام وزیر امور خارجه منصوب شده و معاون آنتونی بلینکنی خواهد بود که از او به عنوان یکی از معماران آمریکایی توافق با ایران یاد می‌کنند.
جو بایدن همچنین ویلیام برنز را برای ریاست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا معرفی کرده است. کسی که مسئولیت هدایت مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در عمان را بر عهده داشت.
افزایش قدرت چانه‌زنی در آستانه مذاکرات احتمالی
ناظران سیاسی در ایران بر این باورند پس از تجربیات سال های اخیر به ویژه پس از خروج ترامپ از برجام، این ایالات متحده آمریکا است که طرف اصلی ایران خواهد بود، نه اتحادیه اروپا.
در همین زمینه با توجه به وعده‌های جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران، (البته به شرط بازگشت ایران به تعهدات خود در برجام)، به نظر می‌رسد ایران تلاش دارد کارت‌های بازی خود را برای فردای احتمالی مذاکرات افزایش دهد. از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد و شدت بخشیدن یکباره کاهش محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران در همین چارچوب تحلیل و ارزیابی می‌شود.
به عبارت دیگر ایران این تصویر را در ذهن دارد با توجه به حجم گسترده‌ای از تحریم‌هایی که در چهار سال اخیر از سوی دونالد ترامپ علیه ایران فعال شده، اگر بخواهد پای میز مذاکره با دولت بایدن جایگاه نسبتا برابرتری داشته باشد، باید فضای مانور بیشتری در اختیار داشته باشد و قدرت چانه‌زنی خود را افزایش دهد. این فضای مانور و قدرت چانه‌زنی از دید مقامات ایرانی احتمالا می‌تواند با سرعت بخشیدن یکباره به روند پیشرفت برنامه هسته‌ای حاصل شود.
از سوی دیگر مقامات ایرانی در هفته‌های اخیر هشدار داده‌اند تا زمانی که تحریم‌های اصلی آمریکا علیه تهران لغو نشود، ایران هم به تعهدات برجامی خود باز نخواهد گشت. برخی از شخصیت‌های سیاسی اصولگرا در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند که دولت جو بایدن تلاش خواهد کرد با کنار گذاشتن تحریم‌های کم اهمیت‌تر ایران را به اجرای دوباره تعهداتش در برجام تشویق کند و از این طریق تحریم‌های اساسی‌تر همچون نفتی و بانکی را فعال نگه دارد.
مجموعه این شرایط و البته تقویت عنصر «بی‌اعتمادی» که در چهار سال اخیر بیش از همیشه بر نگاه ایران به ایالات متحده سایه افکنده، چشم‌انداز پیش‌رو برای احیای توافقی که چند سالی است با تنفس مصنوعی ادامه حیات می‌دهد را دشوارتر کرده است.
با این وجود احتمالا کمتر ناظر سیاسی با این نظریه مخالف باشد که در پنجمین سالگرد اجرایی شدن برجام، امیدها برای باقی ماندن توافقی جهانی بر سر برنامه هسته‌ای ایران بسیار بیشتر از چهارمین سالگرد آن است و جو بایدن با این مهره‌چینی سیاسی خود بعید است که به برجام بازنگردد.