مسقط از روز گذشته ميزبان طرف‌هاي اصلي مذاكرات هسته‌يي است تا شايد در آخرين فرصت تا پيش از سوم آذر اختلافات اصلي كم و راه براي رسيدن به توافق جامع هسته‌يي هموار شود.
كمتر از دو هفته مانده به پايان ضرب‌الاجل تعيين شده براي رسيدن ايران و گروه 1+5 به توافق نهايي هسته‌يي، وزراي خارجه ايران (ظريف) و امريكا (كري) و نماينده اتحاديه اروپا (اشتون)، روز گذشته در مسقط گفت‌وگوهاي جديدي را روي اختلافات باقي‌مانده آغاز كرده‌اند. به‌نظر مي‌رسد تمركز و محور اصلي گفت‌وگوهاي ديروز و امروز مسقط روي مسايل حل نشده در مذاكرات براساس توافقنامه ژنو، كه شامل ميزان ظرفيت غني‌سازي اورانيوم در ايران، چگونگي، روند و مدت زمان برداشتن تحريم‌ها و مدت زمان توافقنامه جامع است، باشد.
ايران و امريكا بارها عنوان كرده‌اند كه به‌دنبال تمديد بازه زماني مذاكرات هسته‌يي نيستند با اين حال اين احتمال را نيز مقامات دو طرف درنظر گرفته‌اند كه درصورت حاصل شدن توافق روي مسايل اساسي و اصلي براي ادامه مذاكره درخصوص جزييات باقي‌مانده گفتوگوها پس از سوم آذر هم دنبال شود.
ميزباني مسقط در اين مرحله از گفتوگوها براي ديدار وزراي خارجه ايران و امريكا با حضور نماينده اتحاديه اروپا اين ذهنيت را ايجاد كرده كه به احتمال زياد دو طرف تمام تلاش خود را براي رسيدن به توافق و حل اختلافات به كار بسته‌اند. شهري كه بارها شاهد نشست‌هاي مقامات و ديپلمات‌هاي ايران و امريكا بوده كه مهم‌ترين آن به سال گذشته و قبل از توافقنامه ژنو بازمي‌گردد.
بر اين اساس اين انتظار مي‌رود كه اين نشست زمينه نهايي براي رسيدن به توافق 24 نوامبر را فراهم كند تا پرونده 10ساله هسته‌يي بسته شده و به آژانس بين‌المللي اتمي بازگردد كه اين مهم در شرايط فعلي بين‌المللي و منطقه‌يي خود فاكتوري براي ايجاد يا برهم زدن بيشتر ثبات و امنيت در خاورميانه و ازسوي ديگر موفقيتي براي سياست خارجي دولت دموكرات‌ها در امريكا خواهد بود.
از اين رهگذر، ايران به‌عنوان قدرت مهم در منطقه مي‌تواند فارغ از موضوع هسته‌يي در ايجاد ثبات در منطقه و حل مشكل داعش و بحران سوريه نقشي اساسي ايفا كند، به‌علاوه حضور كشوري قدرتمند به لحاظ سياسي، نظامي و اقتصادي در منطقه مي‌تواند توازن قدرت را باز گرداند.
توافق بدون اغراض سياسي
محمدجواد ظريف وزير امور خارجه، همزمان با ورود به پايتخت عمان ضمن اشاره به اينكه تحريم‌هاي وضع شده ازسوي غرب عليه ايران هيچ نتيجه‌يي نداشته، افزود: «ما بايد به راه‌حلي مبتني بر احترام و همكاري متقابل دست پيدا كنيم. اگر غرب براي رسيدن به چنين توافقي به راه‌حلي علاقه‌مند باشد، امكان اينكه تا پيش از 24 نوامبر راه‌حلي يافته و به تفاهم دست يابيم، وجود دارد.»
در همين باره خبرگزاري فرانسه در گزارشي نوشت: امريكا و ايران در حالي مذاكرات خود در عمان را آغاز كرده‌اند كه هر دو طرف تنها دو هفته فرصت دارند تا به راه‌حل نهايي درباره برنامه هسته‌يي تهران دست پيدا كنند.
باوجود اين هر دو طرف مذاكره‌كننده در خانه‌هاي خود تحت‌فشار قرار دارند.
جان كري، وزير امور خارجه امريكا و محمدجواد ظريف، همتاي ايراني‌اش تلاش مي‌كنند تا اختلافات را براي رسيدن به راه‌حل نهايي و تبديل توافق اوليه ژنو به يك توافق جامع بلندمدت كم كنند.
يكي از اختلافات اصلي در اين مذاكرات تعداد سانتريفيوژهاي ايران است كه اين كشور مي‌تواند در ازاي كاهش تحريم‌هاي بين‌المللي و نظارت بر فعاليت‌هاي هسته‌يي‌اش دراختيار داشته باشد. ايران خواستار برخورداري از غني‌سازي در سطح صنعتي است اما قدرت‌هاي جهاني خواهان كاهش اين ظرفيت هستند.
خبرگزاري فرانسه همچنين نوشت: دستيابي به توافق جامع يك پيروزي براي اوباما در حوزه سياست خارجي به ارمغان مي‌آورد كه به سختي به‌دست آمده است. علاوه بر اين ايران پس از لغو تحريم‌ها از فرصت‌هاي تجاري جديد و روابط اقتصادي با جامعه جهاني بهره خواهد برد.
واكنش مسقط به نگراني‌هاي اعراب
همزمان با آغار مذاكرات سه جانبه در مسقط براي حل اختلافات اصلي، وزير امور خارجه عمان گفت: اين به مصلحت نيست كه كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس به دشمني با دولتي مثل ايران بپردازند چون اين دشمني خسارت‌هاي سنگيني را براي ما به‌همراه دارد.
يوسف بن علوي بن عبدالله در گفت‌وگو با روزنامه الشرق‌الاوسط درخصوص ميزباني كشورش در مذاكرات هسته‌يي ايران و گروه 1+5 و اينكه آيا اين ميزباني به درخواست امريكايي‌ها انجام شده يا ايران يا آنكه خواسته عماني‌ها بوده است؟ بيان كرد: توافقي بين همه صورت گرفت مبني بر اينكه اين ديدار با نظارت عماني‌ها باشد و ما هم استقبال كرديم.
وزير امور خارجه عمان در پاسخ به سوالي درباره نگراني‌هاي كشورهاي حوزه خليج‌فارس و اينكه آيا اين توافق تضمين مي‌كند كه ايران هسته‌يي نباشد؟ بيان كرد: اين همان اصل مساله است. همه اين مسايل هدفش اين است كه ايران هسته‌يي نباشد كه البته غرب نسبت به اين مساله حريص‌تر است. ما در منطقه هستيم و اين خطرات وجود دارد.
ايران، توافق ژنو را نقض نكرد
ازسويي انجمن كنترل تسليحات واشنگتن معتقد است كه ايران توافق هسته‌يي ژنو را نقض نكرده است باوجود اذعان همه طرف‌هاي گفت‌وگو در گروه 1+5 بر پايبندي ايران به مفاد توافقنامه ژنو و تلاش همه‌جانبه ايران براي برداشتن گام‌هاي مثبت و اعتمادساز همچنان هستند مراكز و سازمان‌هايي كه به‌دنبال نقض اين مهم‌اند.
انديشكده علوم و امنيت بين‌الملل امريكا (ISIS) بعد از انتشار گزارش روز جمعه هفته گذشته آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره برنامه هسته‌يي ايران مدعي شد كه ايران احتمالا از طريق افزايش تلاش‌ها براي توليد دستگاهي كه بتواند اورانيوم را سريع‌تر غني‌سازي كند، توافق موقت ژنو را نقض كرده است. اين انديشكده امريكايي مدعي شده بود كه ايران از زمان گزارش قبلي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در ماه سپتامبر به‌طور مداوم در تاسيسات تحقيقاتي، سانتريفيوژهاي IR-5 را با گاز اورانيوم طبيعي تغذيه مي‌كند.
با اين حال انجمن كنترل تسليحات واشنگتن ضمن رد اين ادعاها گفت كه هيچ نقضي مشاهده نمي‌كند و ادامه داد: هيچ اورانيوم غني شده‌يي از اين دستگاه خارج نشده است.
تزريق گاز به سانتريفيوژ
در همين رابطه بهروز كمالوندي سخنگوي سازمان انرژي اتمي ادعاي مطرح شده ازسوي اين انديشكده امريكايي مبني بر نقض توافق ژنو ازسوي ايران را رد كرد و گفت: ايران هيچ تعهدي براي متوقف كردن فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه خود نداده است.وي درمورد اين ادعا كه تزريق گاز به دستگاه سانتريفيوژ IR-5 نقض توافق بوده، گفت: ايران با اين كار نه تعهدات پادماني و نه برنامه مشترك اقدام كه سال گذشته در ژنو به‌دست آمد را نقض نكرده چراكه ايران مي‌تواند نه فقط در يك دستگاه بلكه در يك آبشار هم به كرات گاز تزريق كرده و فعاليت تحقيق و توسعه را ادامه دهد.