بانک مرکزی در اطلاعیه گسترده‌ای که به صورت پیامک برای عموم مردم منتشر شد، بر غیرمجاز بودن نهادهای پولی که در فهرست این بانک نیستند، تاکید کرد اما این نهاد نظارتی اعلام نکرده تکلیف مردمی که به اعتبار بانک مرکزی در همین موسسات سرمایه‌گذاری کرده‌اند چه خواهد شد! در این پیامک آمده است: «برای اطلاع از اسامی بانک‌ها و موسسات اعتباری دارای مجوز فعالیت به وب‌سایت این بانک به نشانی www.cbi.ir مراجعه فرمایید».
بر این اساس، هم اکنون در بخش بانک‌های سایت بانک مرکزی، به جز بانک «آینده» نام بقیه بانک‌ها به چشم می‌خورد. در بخش موسسات اعتباری نیز فقط نام 3 موسسه توسعه، کوثر و عسکریه وجود دارد و اثری از مؤسسه‌های مالی و اعتباری ثامن‌الحجج، ثامن‌الائمه، آرمان، فرشتگان، نور، میزان، فردوسی و مولی‌الموحدین نیست. نکته قابل تامل در این اطلاعیه این بود که نامی از موسسات غیرمجاز وجود نداشت. پیش از این بانک مرکزی یک بار در اطلاعیه‌ای موسسه مالی و اعتباری فرشتگان را غیرمجاز اعلام کرد اما تنها چند روز بعد مهلت جدیدی را برای تطبیق فعالیت‌های این موسسه با قوانین بانک اعلام کرد.
این در حالی است که در خیابان‌های اصلی شهر دست‌کم یک شعبه از موسسات اعتباری وجود دارد که مشخص نیست با مجوز کدام سازمان فعالیت می‌کنند. به گفته دبیرکل بانک مرکزی، این موسسات بیش از 25 درصد نقدینگی نظام بانکی را در اختیار دارند، بدون اینکه سپرده قانونی نزد بانک مرکزی داشته باشند. سپرده قانونی وجه تضمین فعالیت نهادهای پولی و بانکی است، به طوری که اگر روزی به هر دلیلی این موسسات نتوانند از پس تعهدات خود به سپرده‌گذاران برآیند، بانک مرکزی خسارت وارده به مردم را از محل سپرده قانونی جبران خواهد کرد.
انفعال بانک مرکزی
این در حالی است که این موسسات بدون طی مراحل قانونی نقدینگی قابل توجهی را از دست مردم خارج کرده‌اند و به فعالیت‌هایی که ظاهرا چندان هم قانونی نیست، هدایت می‌کنند. سود سپرده در این موسسات چند درصدی بالاتر از سود نظام بانکی است و این در حالی است که موسسات اعتباری خدمات مشابه بانکی مانند صدور دسته چک با نام حواله و نیز نصب دستگاه خودپرداز را نیز ارائه می‌کنند. در دوره ریاست محمود بهمنی بر بانک مرکزی، اقداماتی برای ساماندهی موسسات غیرمتشکل پولی انجام شد و شخص رئیس کل حتی اعلام کرد در صورت تن ندادن این موسسات به قوانین، تابلوی آنها پایین کشیده خواهد شد اما در عمل نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه تعداد شعب این موسسات بیشتر هم شد.
انفعال بانک مرکزی در برابر موسسات اعتباری غیرمجاز در حالی است که این موسسات حتی با وجود تاکید بانک مرکزی برای حذف عبارت «تحت نظارت بانک مرکزی» از تابلوهای خود، فقط در تهران چنین ابلاغی را رعایت کرده‌اند و در شهرستان‌ها بشدت در حال توسعه فعالیت خود هستند. بی‌پروایی این موسسات حتی به جایی رسید که در نمایشگاه سالانه بورس، بانک و بیمه امسال نیز 2 غرفه بزرگ به این موسسات اختصاص داشت و این در حالی بود که بانک مرکزی خود یکی از برگزارکنندگان این نمایشگاه بود. عملکرد بانک مرکزی نشان می‌دهد این نهاد نظارتی در قبال این موسسات روشی انفعالی اتخاذ کرده و به دادن اطلاعیه‌های ناکارآمد در این باره اکتفا می‌کند، چون ابراز نگرانی مقامات نظام بانکی از ادامه فعالیت آنها نشان از افزایش اقبال مردم به موسسات اعتباری دارد؛ موسساتی که هم سود بیشتری به سپرده‌ها می‌دهند و هم خیلی راحت‌تر از نظام بانکی، تسهیلات پرداخت می‌کنند.
مؤسسات مالی را معرفی کنید
انفعال بانک مرکزی در قبال موسسات مالی و اعتباری در حالی است که چندی قبل این بانک از مردم خواسته بود موسسات مالی غیرمجاز را معرفی کنند! بانک مرکزی برای اجرای این برنامه خواستار اعلام مشخصات این موسسات از طریق مردم با مراجعه به سایت بانک مرکزی شده است، بدین صورت که مردم اسامی این موسسات را روی بخشی که در این زمینه توسط بانک مرکزی روی سایت تعبیه شده است، وارد کنند. این در حالی است که مسؤولان نظارتی بانک مرکزی از برنامه‌های جدی این بانک برای ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی خبر داده و اعلام کرده‌اند امسال اجازه نمی‌دهیم موسسات اعتباری غیرمجاز در سایه بی‌نظمی به ادامه فعالیت بپردازند. این بانک مطرح کرده بود امسال برای ادامه ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی و موسسات اعتباری، بانک مرکزی برنامه‌های بسیار و متعددی را در دستور کار دارد که به نظر می‌رسد شناسایی موسسات غیرمجاز توسط مردم در این راستا اجرایی می‌شود.
همچنین حمید تهرانفر، معاون نظارتی بانک مرکزی درباره غیرمجاز بودن 9 موسسه اعتباری و یک بانک خصوصی اظهار داشت: تعداد موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز بسیار بیشتر از اسامی این 9 موسسه است، ضمن اینکه تعدادی از این موسسات در حال اخذ مجوز نهایی هستند. وی با تاکید بر اینکه بانک مرکزی هیچگونه اسمی منتشر نکرده است، اظهار داشت: یک تا 2 ماه آینده تعدادی از این موسسات مجوز نهایی خود را از بانک مرکزی دریافت خواهند کرد. موسسات مالی دیگری در نقاط مختلف کشور هستند که تحت نظارت بانک مرکزی نیستند و آنچه مورد نظر بوده، هشدار به چنین موسساتی است. در عین حال ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی اخیرا نسبت به همکاری برخی بانک‌ها با موسسات فاقد مجوز انتقاد کرد و گفت: مقرر شده بود بانک‌ها به موسسات، خدماتی ارائه نکنند ولی بازرسی‌های ما از همکاری برخی بانک‌ها با این موسسات پرده برداشت! این کارها به نظام بانکی لطمات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. اخیرا بانک مرکزی به ارائه برخی خدمات به موسسات اعتباری بدون مجوز از بانک مرکزی هم هشدار داده و اعلام کرده است شورای نظارت بر صدا و سیما در پی نامه‌نگاری‌هایی با بانک مرکزی اعلام کرد پخش آگهی تبلیغاتی از صداوسیما در زمینه انتشار اوراق مشارکت، فروش سهام، جوایز بانک‌ها، اعلام پیش‌فروش و موارد مشابه توسط برخی موسسات مالی و اعتباری فاقد مجوز نیازمند ارائه مجوز‌های لازم از مراجع ذی‌صلاح است.
اقدامی بدون تدبیر
با توجه به اصرار بانک مرکزی مبنی بر غیرمجاز بودن موسسات مالی و اعتباری و بانک آینده سوال اساسی اینجاست که اگر اینها مجاز نیستند، چرا در حال فعالیت هستند؟ اگر اینها مجاز نیستند تکلیف پول مردم که در آنجا سرمایه‌گذاری کرده‌اند چه می‌شود؟ اگر اینها غیرمجاز هستند چرا قبلا مجاز بوده‌اند و با صدها شعبه مشغول به کار بودند؟ مگر می‌توان به راحتی یک موسسه مالی و اعتباری را که چندین سال فعالیت می‌کرده و مردم در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، غیرمجاز اعلام کرد؟ قبلا بانک مرکزی موسسات مالی و اعتباری‌ای را که صلاحیت اتخاذ مجوز نداشتند ادغام می‌کرد یا آنکه تحت نظارت یک موسسه بزرگ‌تر یا بانک قرار می‌داد اما بانک مرکزی با مدیریت جدید گویا فقط قصد دارد مجازها را غیرمجاز اعلام کند و قطعا این اقدام می‌تواند التهاب ایجاد کند. از یک سو بانک مرکزی در قبال موسسات مالی و اعتباری انفعال دارد و از سوی دیگر اقدامی بدون تدبیر انجام می‌دهد. امیدواریم عملکرد آینده بانک مرکزی، التهاب در حوزه بانکداری ایجاد نکند و نگرانی مردم در این زمینه کاهش یابد.