بررسی روند صادرات نفت خام ایران و عراق و عربستان به عنوان رقبای اصلی، نشان از آن دارد که رتبه عراق در سال 2012، در زمینه صادرات نفت بالاتر از ایران بوده است و پیش از شروع روند کاهشی تولید نفت درایران، در سال 2012 میزان صادرات نفت خام عراق از صادرات نفت خام ایران پیشی گرفته است.
این در حالی است که ایران طی سال‌های 2000 تا 2010 همواره جزو 5 صادرکننده بزرگ نفت بوده است و رتبه کشور عراق، یا کشورهایی چون امارات و کویت که هم اکنون بیش از ایران صادرات دارند، پایین‌تر از ایران بود.
نمودار تولید و صادرات نفت رقبای ایران
بر اساس این گزارش،با توجه به تداوم روند کاهشی تولید نفت ایران و روند افزایشی تولید نفت عراق با توجه به این که میزان مصرف و رشد مصرف نفت در عراق به مراتب کمتر از ایران است، می‌توان انتظار داشت که فاصله صادرات عراق از ایران در سال‌های 2013 و 2014 بیش از سال 2012 باشد .
به طوری که آخرین آمار منتشر شده نشان می‌دهد که با گذشت حدود 4 ماه از پیشرویهای گروه تروریستی داعش در شمال عراق ، این ناآرامیها روی صادرات نفت این کشور از پایانه‌های جنوبی تاثیری نداشته است. بنا به آمار موجود ، عراق در سه هفته ابتدایی ماه اکتبر، روز گذشته از ماه اکتبر ، از بنادر جنوبی به طور متوسط روزانه دو میلیون و 550 هزار بشکه نفت صادر کرده است که نسبت به متوسط روزانه صادرات این کشور در ماه سپتامبر(دو میلیون و 540 هزار بشکه در روز) کمی افزایش یافته است.
بنابراین ایران به تدریج در حال به چالش افتادن مزیت‌ها و امتیازات طبیعی خود در مقایسه با کشورهای اطراف مانند عراق، قطر و عربستان است و در صورتی که این روند در سال‌های آتی هم تداوم یابد، هزینه‌های آن برای اقتصاد ایران بسیار بالا خواهد بود از طرفی با توجه به این که سال‌های پیش رو مصادف با زمانی است که اقتصاد ایران بیش از هر مقطع زمانی دیگری نیازمند رشد و ایجاد شغل است دشواری های موجود در بخش انرژی برای توسعه اقتصادی کشور بسیار پر هزینه خواهد بود بنابراین لازم است هر چه سریع‌تر برای جلوگیری از تداوم روند از دست رفتن مزیت‌ها و امتیازات بالقوه اقتصاد ایران در بازار بین المللی انرژی برنامه ریزی کرد.
بر اساس این گزارش اگرچه با روی کار آمدن دولت یازدهم، روند کاهشی صادرات نفت کشور متوقف شده و حتی تا حدودی افزایش یافته است اما در چنین شرایطی توجه هر چه بیشتر به سرمایه‌گذاری قابل توجه در بخش‌های بالادستی صنعت نفت ضروری به نظر می‌رسد و در کنار آن باید سازوکار مالی بخش انرژی و قیمت گذاری فرآورده‌های نفتی اصلاح شود تا بتوان روندهای کنونی در بازار جهانی نفت را به نفع کشور تغییر داد.
