برای محاسبه اقساط وام بانکی به‌عنوان مثال فرض کنید می‌خواهید یک خودرو 50 میلیون تومانی را به‌صورت اقساطی بخرید. فروشنده به شما می‌گوید که بهره این وام ۱۰ درصد است، که عددی فوق‌العاده به نظر می‌رسد. از او می‌خواهید که مبلغ هر قسط را برای بازپرداخت ۱۲ ماهه به شما بگوید. او می‌گوید به خاطر این نرخ بهره، شما باید در مجموع ۵۵ میلیون تومان پرداخت کنید، این عدد تقسیم بر ۱۲ می‌شود ماهیانه ۴ میلیون و ۵۸۳ هزار تومان.
اما یک مشکل جدی وجود دارد. شما ماه‌به‌ماه مبلغی را پرداخت می‌کنید و مقدار بدهی شما رفته‌رفته کاهش می‌یابد، اما بهره ده درصد، برای تمام پول محاسبه شده است. مثلا وقتی نصف پول را پس داده‌اید، باید بهره ۲۵ میلیون تومان برای شش ماه را پرداخت کنید، نه بهره تمام پنجاه میلیون را. در واقع با روش محاسبه فروشنده، شما بهره‌ای در حدود ۲۰ درصد پرداخت کرده‌اید، که زیاد است.
معمولا رسم است که در مبادلات معمولی، نصف بهره (در اینجا ۵ درصد) را حساب می‌کنند. با این روش و با تقسیم ۵۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به ۱۲ ماه، باید هر ماه ۴ میلیون و ۳۷۵ هزار تومان پرداخت کنید. یعنی هر ماه ۲۰۸ هزار تومان کمتر از چیزی که فروشنده می‌گوید.
اما برای محاسبه دقیق مقدار اقساط وام بانکی می‌توانید از این فرمول استفاده کنید:
برای نمونه اگر بخواهیم مبلغ قسط خودروی ۵۰ میلیون تومانی را با بهره ۱۰ درصد حساب کنیم، به مبلغ ۴،۳۹۶،۳۴۲ تومان می‌رسیم. وام‌های بانکی با این فرمول حساب می‌شوند. با این مبلغِ قسط شما در نهایت ۲٫۷۵۶٫۱۰۴ تومان بهره می‌پردازید. (کافی است مبلغ هر قسط را ضربدر ۱۲ کنید و از اصل وام کم کنید.) این بهره برابر ۵٫۵ درصد از کل مبلغ وام شما است، یعنی فقط نیم درصد بیشتر از نصف نرخ بهره تعیین‌شده. به همین دلیل استفاده از این رابطه ساده برای محاسبات ساده و غیر بانکی معقول است.
شاید استفاده از فرمول اصلی برای شما ساده نباشد و اختلاف نیم درصدی در مبلغی بزرگ‌تر عددی قابل‌توجه باشد. فرمول دیگری وجود دارد که در گذشته از آن برای محاسبه اقساط وام بانکی استفاده می‌شد. این رابطه دیگر اعتبار ندارد، اما از مبلغ اقساط تقریب خوبی به دست می‌دهد.
با استفاده از این فرمول به مبلغ ۴،۳۹۲،۳۶۱ برای هر قسط می‌رسیم. همان طور که می‌بینید این مبلغ تنها ۴ هزار تومان در ماه با فرمول اصلی اختلاف دارد. اما محاسبات آن بسیار ساده‌تر است.
تاثیر کارمزد در وام
بعد از آن‌که تمام این محاسبات را به فروشنده خودرو توضیح می‌دهید، او می‌پذیرد که از محاسبات شما پیروی کند، اما در موقع عقد قرارداد متوجه می‌شوید که او مبلغ دو میلیون و چهارصد تومان به عنوان کارمزد طلب می‌کند که به شکل ماهانه ۲۰۰ هزار تومان به اقساط شما اضافه می‌شود. با این کارمزد عملا نرخ بهره بار دیگر به حدود ۲۰ درصد می‌رسد.
توجه کنید که در هنگام محاسبات باید مبلغ کارمزد را به اصل وام اضافه کنید. برای آن‌که بتوانید در مورد مقدار بهره تصمیم بگیرید، اول مبلغ کل سودی که می‌پردازید را حساب کنید، بعد آن را با مبلغ کارمزد مقایسه کنید. آیا بعد از مقایسه هنوز هم مقدار بهره برایتان منصفانه است؟
اگر این محاسبات برای شما دشوار است، می‌توانید از محاسبه‌کننده‌های آنلاین یا نرم‌افزارهایی مثل مایکروسافت اکسل استفاده کنید. در این صورت فقط با وارد کردن مبلغ وام، نرخ بهره و تعداد اقساط می‌توانید مقدار قسط در هر ماه را به دست بیاورید. تجارت نیوز