مریم شکرانی| تهرانی‌ها تنها حدود 20 درصد واگن‌های مترو و نیمی از اتوبوس‌های مورد نیازشان را در اختیار دارند.
٥٠درصد از اتوبوس‌های شهری تهران از رده خارج و فرسوده هستند و بنا بر اعلام شورای شهر، روزانه ٣٠٠ مورد خرابی اتوبوس در تهران رخ می‌دهد و مسافران حمل‌ونقل عمومی را عاصی و درمانده می‌کند. این درحالی است که براساس گزارش بانک جهانی آلودگی هوا سالانه نزدیک به ٢٨هزار‌میلیارد تومان خسارت اقتصادی به تهران وارد می‌کند. با این حال، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده است که دولت سالانه ٢٠٠هزار‌میلیارد تومان یارانه سوخت به صاحبان خودروهای شخصی پرداخت می‌کند. خودروهایی که ترافیک تهران را قفل‌تر می‌کنند و آلودگی هوا را بیشتر.
جالب است بدانید تنها در حدود ٥ماه یارانه بنزین خودروهای شخصی می‌شود ازدحام جمعیت متروی تهران را به وضع استاندارد رساند و تنها با یارانه ٢٢روز خودروهای شخصی می‌توان اتوبوس مورد نیاز تهرانی‌ها را در اختیار آنها گذاشت تا افرادی که از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، تحت‌فشار کمتری باشند.
کاهش 30 درصدی استفاده از اتوبوس در تهران
«از خودروی شخصی کمتر استفاده کنید» این شعار را تهرانی‌ها بارها و بارها شنیده‌اند. تهرانی‌هایی که درست در آستانه فصل سرد با آلایندگی کشنده هوا مواجه می‌شوند و ناچارند روزهایی از سال را با عنوان روزهای پرخطر آلودگی در خانه بمانند اما جالب است بدانید سیاست‌گذاری‌های اقتصادی به سمتی بوده است که تهرانی‌ها بیشتر و بیشتر از خودروی شخصی استفاده کنند و قید وسایل حمل‌ونقل عمومی را بزنند.
حالا استفاده از اتوبوس در تهران ٣٠درصد کاهش داشته است. محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران با اعلام این موضوع گفته است که در یک‌دهه گذشته میزان استفاده تهرانی‌ها از اتوبوس از ۳.۲میلیون به ۲.۳میلیون سفر در روز رسیده است.
او همچنین گلایه کرده که در ٦سال، نه یک ریال یارانه بلیت مترو و نه یک دستگاه اتوبوس تحویل تهران نشده است.
جالب است بدانید شرکت اتوبوسرانی تهران اعلام کرده که بالای ٥٠درصد اتوبوس‌های شهری تهران فرسوده است. موضوعی که هاشمی هم به آن اشاره کرده و گفته است: «روزانه بیشتر از ٣٠٠ مورد توقف اتوبوس به دلیل خرابی داریم که این موضوع باعث افزایش ترافیک و نارضایتی مسافران حمل‌ونقل عمومی شده است.»
هاشمی توضیح داده است: «تعداد ناوگان اتوبوسرانی تهران، در ١٠سال گذشته از بیش از ۷هزار دستگاه، به جای ٣٠درصد افزایش مطابق برنامه، به کمتر از ٦هزار دستگاه رسیده و عمر آن هم از ۵سال به ۱۱سال رسیده است.»
صندلی اتوبوس تنها برای یک‌ششم مسافران تهرانی
شرکت اتوبوسرانی اعلام کرده است که تهران حداقل ٤هزار دستگاه اتوبوس کم دارد. درحال حاضر حدود ٦هزار و ٣٠٠ دستگاه اتوبوس در ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران فعالیت دارد که این اتوبوس‌ها به‌طور میانگین ٤٩ صندلی دارند. شرکت اتوبوسرانی اعلام کرده که تعداد صندلی اتوبوس‌های شهری به صورت فابریک ٣٢ صندلی است که این شرکت برای رفاه بیشتر حال مسافران تعداد صندلی‌ها را به ٤٩ صندلی افزایش داده است.
براساس اعلام شرکت اتوبوسرانی، روزانه ٢میلیون مسافر در اتوبوس‌های تهران جابه‌جا می‌شوند.
اگر تمام ٦هزار و ٣٠٠ دستگاه اتوبوس شهری ٤٩ صندلی داشته باشند، درمجموع تنها حدود ٣٠٨ هزار صندلی در اختیار مسافران تهرانی است. با این حساب صندلی‌های موجود تنها کفاف کمتر از یک‌ششم مسافران را می‌دهد و بقیه سرپا می‌ایستند.
مسافران مترو چند واگن کم دارند؟
وضعیت متروی تهران از اتوبوس‌های شهری بدتر است. گرچه شرکت اتوبوسرانی معتقد است که چیزی حدود نیمی از مسافران تهرانی اتوبوس مورد نیازشان را در اختیار دارند اما مسافران مترو تنها حدود ٢١درصد واگن‌های مورد نیازشان را در اختیار دارند.
درحال حاضر متروی تهران ١٤٠٠ واگن در اختیار دارد که البته گفته می‌شود بخشی از این واگن‌ها برای تعمیر و نوسازی درحالت استندبای قرار دارند. پیروز حناچی، شهردار تهران می‌گوید که متروی تهران حداقل ٢هزار واگن کم دارد. بنا به گفته حناچی، روزانه ٢میلیون مسافر با مترو جابه‌جا می‌شوند اما هدف‌گذاری برای جابه‌جایی ٧میلیون مسافر است.
بنا به اعلام شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه هر واگن مترو حدود ٣٠٠نفر ظرفیت دارد. اگر بخواهیم مسافران مترو را در حالت استاندارد ظرفیت واگن‌ها جابه‌جا کنیم، درحال حاضر به چیزی حدود ٦هزار و ٦٠٠ واگن مترو نیاز داریم. این درحالی است که تنها ١٤٠٠ واگن در اختیار مسافران است و در واقع تهرانی‌ها حدود ٥هزار و ٢٠٠ واگن کم دارند تا بتوانند درحالت رفاه از مترو استفاده کنند.
یارانه ٢٠٠ هزار‌میلیارد تومانی برای خودروهای شخصی
کمبود واگن مترو و اتوبوس شهری درشرایطی اتفاق می‌افتد که شرکت اتوبوسرانی اعلام کرده برای خرید هر دستگاه اتوبوس شهری دو کابین به ٣میلیارد تومان نیاز است و برای خرید هر واگن مترو نزدیک به ١٥میلیارد تومان نیاز داریم. این موضوع را محمد علیخانی، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تهران گفته و تأکید کرده که قبل از نوسانات ارزی خرید هر واگن مترو تنها ٥میلیارد تومان هزینه داشت که حالا این رقم سه‌برابر شده است.
درهمین شرایط دولت سالانه رقم کلانی بابت یارانه بنزین به صاحبان خودروهای شخصی پرداخت می‌کند. براساس آخرین گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده است، سالانه ٩٨٧هزار‌میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت می‌شود که از این میزان ٦٠٠هزار‌میلیارد تومان یارانه برای حوزه انرژی، نفت و مشتقات آن پرداخت می‌شود و از این بین ٢٠٠هزار‌میلیارد تومان در سال صرف پرداخت یارانه بنزین به خودروها می‌شود.
به عبارت دیگر، دولت روزانه رقمی نزدیک به ٥٤٨میلیارد تومان یارانه بنزین می‌دهد. اگر شهرداری تهران بخواهد درحالت استاندارد، واگن به مسافران مترو اختصاص بدهد، درحدود ٦هزار و ٦٠٠ واگن نیاز دارد که درحال حاضر تنها ١٤٠٠ واگن آن موجود است. به عبارتی، متروی تهران ٥هزار و ٢٠٠ واگن کمبود دارد. اگر هزینه خرید هر واگن مترو را ١٥میلیارد تومان درنظر بگیریم، به ٧٨هزار‌میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا واگن‌های مورد نیاز متروی تهران تأمین شود. این رقم تنها معادل یارانه بنزین حدود ٥ماه کشور است.
هزینه خرید هر دستگاه اتوبوس دوکابین شهری بنا به اعلام اتوبوسرانی تهران حدود ٣میلیارد تومان است. شرکت اتوبوسرانی تهران معتقد است که تهران حداقل ٤هزار اتوبوس شهری کم دارد. با این حساب برای تأمین این میزان کمبود اتوبوس به ١٢هزار‌میلیارد تومان اعتبار نیاز است. این میزان اعتبار تنها یارانه حدود ٢٢روز بنزین است.
چیزی نزدیک به ٢٠میلیون دستگاه خودرو در ایران شماره‌گذاری شده است که یک‌پنجم آن، یعنی حدود ٤میلیون دستگاه خودرو در تهران تردد می‌کند. این آماری است که راهنمایی و رانندگی منتشر کرده است و البته به این میزان خودروی تهران ٣میلیون دستگاه موتورسیکلت هم اضافه کنید.
٣,٥ میلیون تومان سهم هر تهرانی از خسارت آلودگی هوا
از این گذشته، آلودگی هوا سالانه ٢,٦میلیارد دلار خسارت اقتصادی برای تهران به بار می‌آورد. این گزارشی است که بانک جهانی اعلام کرده است. اگر قیمت دلار را ١١هزار تومان درنظر بگیریم، آلودگی هوا تقریبا ٢٨هزار‌میلیارد تومان در سال به تهرانی‌ها خسارت می‌زند. اگر جمعیت تهران را نزدیک به ٨میلیون نفر درنظر بگیریم، سرانه هر تهرانی از خسارت آلودگی هوا نزدیک به ٣میلیون و ٥٧٠هزار تومان است که دولت با پرداخت یارانه بنزین به خودروهای شخصی نه‌تنها این خسارت را تشدید می‌کند بلکه یارانه سوخت به اقشار ضعیف که از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، نرسیده و بیشتر به جیب خانواده‌های مرفهی می‌رود که صاحب چند خودرو هستند. چنانکه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس هم به این موضوع تأکید دارد. براساس این گزارش، درحال حاضر دهک دهم یعنی ثروتمندترین ایرانی‌ها ٢٣برابر دهک فقیر از یارانه سوخت استفاده می‌کند.