در حالیکه به تازگی وارد سال آبی 98-99 شده‌ایم، پیش‌بینی‌ها باز هم از بارش بیش از میزان نرمال و احتمال وقوع سیل در نقاط مختلف حکایت دارد.
کم‌تر کسی پیش‌بینی می‌کرد درحالی که ایران با خشکسالی با عمری بیش از ۱۰ ساله دست و پنجه نرم می‌کند، با کابوس سیلاب مواجه شود.
کابوسی که از اواخر سال گذشته آغاز شد و تقریبا همه فروردین‌ماه سال جاری را دربرگرفت و در حالی تبعات آن همچنان پابرجاست که زنگ خطر احتمال وقوع سیل باز هم به صدا در آمده است. در این راستا، شرکت مدیریت منابع آب ایران در نخستین روز هفته جاری اعلام کرد: مطابق اخطاریه شماره ۴۵ و ۴۶ سازمان هواشناسی مورخ ۱۹ و ۲۰ مهرماه و اعلام دفتر مطالعات پایه شرکت مدیریت منابع آب ایران بارندگی‌هایی در استان گیلان، مازندران و گلستان در تاریخ‌های ۲۰ و ۲۱ مهر ماه بوقوع خواهد پیوست.
این پیش‌بینی محقق شد و در تاریخ ۲۱ مهرماه (روز یکشنبه) شاهد وقوع سیل در استان گیلان (شهرستان‌های تالش، ماسال، شفت، صومعه سرا، لنگرود، املش) بودیم.
بارش بیش از میزان نرمال در پاییز
سیف‌الله آقابیگی - مدیرکل دفتر مدیریت بحران شرکت مدیریت منابع آب ایران با بیان این‌که هشدار و اخطار در بحث سیل، دو مقوله مختلف است، گفت: هشدار معمولا با یک فاصله زمانی بلندتری اعلام می‌شود، اخطار در فاصله زمانی ۲۴ و یا حداکثر ۷۲ ساعت صادر نمی‌شود. یعنی اخطار فقط در شرایطی صادر می‌شود که احتمال وقوع سیلاب قطعی شود و بر اساس پیش‌بینی‌هایی که توسط سازمان هواشناسی کشور انجام می‌شود، به محض این‌که اخطار صادر می‌شود، طبیعی است که باید همه مراقبت‌ها و اقدامات لازم در جهت رعایت مسائل ایمنی صورت بگیرد.
وی با تاکید بر این‌که نمی‌توان برای بلندمدت وقوع سیل را در استانی پیش‌بینی کرد، افزود: در این شرایط امکان قطعیت آن وجود ندارد، اما بر اساس پیش‌بینی‌هایی که صورت گرفته است، ماه‌های مهر، آبان و آذر از لحاظ احتمال بارندگی بیش‌تر از میزان نرمال-یعنی طبق آمار بلندمدت ۵۰ ساله- حتی برای پایتخت خواهد بود؛ بنابراین لازم است همه تمهیدات لازم برای مدیریت سیلاب، تخلیه ایمن سیلاب در مجاری انتقال آب، رودخانه‌ها و کانال‌ها فراهم شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: این اقدامات می‌تواند شامل همه موارد سازه‌ای و غیرسازه‌ای شود. منظور از سازه‌ای این است که باید لایروبی و پاک‌سازی مجاری انتقال آب صورت بگیرد. هرگونه مانعی که در بستر رودخانه‌ها در فوصل غیربارانی و غیرسیلابی در طول تابستان ایجاد شده است، باید حتما جمع‌آوری شود. ادوات و ماشین آلات باید خارج شوند، زیرا احتمال وقوع بارندگی بیش‌تر وجود دارد.
تهدید سیل در همه استان‌های کشور
آقابیگی با بیان این‌که پیش‌بینی‌ها برای مناطق مختلف کشور است، افزود: پیش‌بینی بارندگی قابل توجه در شمال کشور به وقوع پیوست و در برخی مناطق رودخانه‌ها طغیان کردند و اثرات تخریبی در برخی پل‌ها اتفاق افتاد. اگر همه اقدامات جمعی با همکاری دستگاه‌های اجرایی انجام شود، می‌توان مدیریت کرد. اما حتما باید مدیریت سیلاب انجام شود که در صورت وقوع بارش‌های جدی هم خسارت نداشته باشیم.
وی گفت: چنانچه در مناطقی که لایروبی‌ها، آزادسازی مسیرها، رفع تصرف‌ها انجام شده باشد، اگر سیلاب هم رخ دهد در بستر ایمن خود عبور می‌کند و عارضه‌ای نخواهد داشت.
وزارت نیرو در نیمه اول سال بیش از ۲۰۰ کیلومتر از مناطقی که پرخطر بودند را لایروبی کرده است و این موضوع همچنان در دستور کار است. اما متولیان باید در روستا‌ها و بافت شهر‌ها هم این موضوع را در دستور کار قرار دهند.
به گفته مدیرکل دفتر مدیریت بحران شرکت مدیریت منابع آب ایران بارش می‌تواند برای هر نقطه‌ای از کشور اتفاق بیفتد و نباید فقط روی پایتخت یا مناطق پر باران کشور تمرکز کرد.
پایش مستمر مخازن سد‌ها و رودخانه‌ها
درحالی پیش‌بینی‌ها از احتمال وقوع سیل می‌گویند که رضا اردکانیان وزیر نیرو روز یکشنبه از پایش مستمر مخازن سد‌ها و رودخانه‌ها از حیث آمادگی برای گذر از سیل در استان‌های مختلف خبر داد و گفت: باید بتوانیم با دسترسی مناسب‌تر به اطلاعاتی که از سازمان هواشناسی دریافت می‌کنیم، سطح آمادگی‌ها را بالا ببریم.
وی با اشاره به آغاز سال آبی ۱۳۹۸ – ۱۳۹۹ افزود: پیش‌بینی سازمان هواشناسی برای فصل پاییز این است که بارش‌ها شرایط نرمال خواهند داشت. با این حال ما به شکل منظمی در حال پایش وضعیت استان‌های مختلف هستیم. این پایش هم شامل وضعیت مخازن سد‌ها می‌شود و هم شامل رودخانه‌ها و شرایطی که از حیث آمادگی برای گذر از سیل و نیاز‌های پایین‌دست دارد. سعی وزارت نیرو بر این است که با دسترسی مناسب‌تر نسبت به اطلاعات و داده‌هایی که از سازمان هواشناسی دریافت می‌کند، بتواند سطح آمادگی‌ها را بالا ببرد. البته این موضوع یک کار بین‌بخشی بوده و دستگاه‌های مختلفی در این زمینه همکاری دارند.
وزیر نیرو از تشکیل ستاد‌های مدیریت بحران در استان‌های مختلف خبر داد و گفت: وزارت نیرو هم در شرکت مدیریت منابع آب، ستاد فرماندهی مدیریت سیلاب را فعال کرده که این ستاد مشغول کار بوده و در آینده نزدیک گزارش جامعی را در مورد این‌که در کدام نقاط ضعف وجود دارد و باید آمادگی‌ها بیش‌تر شود، ارائه خواهد کرد.
اردکانیان، درباره نقش مردم در زمان وقوع سیلاب افزود: دستگاه‌های مسئول در مواقع بارش‌های شدید و احتمال وقوع سیل هشدار‌های لازم را به مردم می‌دهند. در عرصه مدیریت سیلاب ۲ مقوله پیش‌بینی و هشدار وجود دارد.
پیش‌بینی‌ها در بازه زمانی طولانی مدت و حدودا سه ماهه صورت می‌گیرد و هشدار‌ها در بازه زمانی کوتاه سه یا چهار ساعت یا حداکثر ۷۲ خواهد بود. موضوعی که وجود دارد، این است که مردم باید هشدار دستگاه‌های ذیربط را جدی بگیرند.