در بیشتر سال‌های دهه گذشته، از سرعت رشد اقتصادی چین کاسته شده، ولی داده‌های اخیر موجب نگرانی‌های تازه‌ای شده است. چه چیزی سرمایه گذاران رانگران کرده و واکنش چین چه بوده؟
پس از بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸، در حالی که کشورهای پیشرفته سرگرم مقابله با ضررهای ناشی از این بحران بودند، چین به صورت یک موتور کلیدی برای رشد اقتصاد جهان درآمد.
ولی از اوایل دهه ۱۹۹۰، سرعت رشد دومین اقتصاد بزرگ جهان هرگز تا حد کنونی کُند نبوده است.
ماه اوت گذشته شاهد پایین ترین سرعت رشد تولیدات صنعتی چین از سال ۲۰۰۲ تا کنون بود.
لی که چیانگ، نخست وزیر چین چند هفته قبل گفت حفظ نرخ رشد اقتصادی در حد بیش از ۶ درصد، کار آسانی نیست.
مسائل داخلی، جنگ تجاری که آمریکا در رأس آن قرار دارد و تب خوکی، ترمزی برای سرعت رشد اقتصادی چین بوده است.
تامی وو، اقتصاد دادن ارشد آسیا در آکسفورد اکونومیکس، می گوید: "کاهش سرعت رشد اقتصادی چین کاملا قابل توجه است.
"تضعیف اقتصاد داخلی و نیز بدتر شدن اوضاع خارج، از جمله آهسته‌تر شدن رشد جهانی، و تنش‌های تجاری آمریکا و چین در آهسته‌تر شدن سرعت رشد اقتصاد این کشور تاثیر داشته."
با توجه به اهمیت چین در اقتصاد جهانی و تقاضای زیاد این کشور برای همه چیز از کالاها گرفته تا ماشین آلات، به احتمال زیاد هر گونه کاهش رشد اقتصادی این کشور پیآمدهای به مراتب گسترده‌تری خواهد داشت.
گری هافبوئر، از انستیتوی پیترسون برای اقتصاد بین المللی، تخمین زده که تنها یک درصد کاهش رشد اقتصادی چین، موجب دو درصد کاهش رشد اقتصادی جهان خواهد شد.
در چین چه اتفاقی می‌افتد؟
داده‌های رسمی، سبب نگرانی نسبت به چشم انداز آینده شده است.
تولیدات صنعتی در حال حاضر در پایین ترین سرعت رشد از سال ۲۰۰۲ قرار دارد و از سرعت رشد خرده فروشی‌ها هم کاسته شده است.
در ماه اوت صادرات چین در مقایسه با یک سال قبل یک درصد کاهش یافت. کاهش صادرات به آمریکا معادل ۱۶ درصد بود- نشانه روشنی از این که مناقشه چین با آمریکا به تجارت دو جانبه لطمه می‌زند.
ولی در حالی که نرخ رشد از میزان دو رقمی اواسط دهه ۲۰۰۰ پایین‌تر است، کاهش اخیر رشد اقتصادی نسبتا سرعت کمتری داشته.
رشد اقتصادی چین در دومین سه ماهه سال اخیر در مقایسه با یک سال قبل، ۶ ممیز ۲ درصد بوده، در حالی که این افزایش در سه ماهه اول، ۶ ممیز ۴درصد و در سال ۲۰۱۸، معادل ۶ ممیز ۶ درصد بود.
فردریک نیومان، رئیس مشترک بررسی‌های اقتصادی آسیایی در بانک اچ اس بی سی، می‌گوید: "نباید تصور کرد که رشد اقتصاد چین کاملا در مسیر سرازیری است. بالعکس، هنوز امکانات بسیاری برای رشد وجود دارد." در این مورد نیومان به خانه سازی و هزینه بخش‌های خدمات اشاره می‌کند.
مشوق‌های اقتصادی تا چه حد موثر بوده؟
دولت چین در سال جاری برای حمایت از اقتصاد سعی کرده مالیات را کاهش دهد و برای افزایش نقدینگی در سیستم مالی تدابیری اتخاذ کند.
ولی به عقیده آقای نیومان، وقتی نوبت دادن وام به شرکت‌ها و اشخاص و اجرای برنامه مشوق‌های اقتصادی می‌رسد، این بار دست چین تقریبا بسته است.
آقای نیومان می‌گوید دلیل این ناتوانی این است که دولت چین معتقد است باید ریسک نظام مالی خود را محدود کرده و سرعت فزاینده اعطای وام سال‌های اخیر را کاهش دهد.
او خاطر نشان می‌کند که تضعیف رشد اقتصادی چین تصادفی نیست بلکه برنامه‌ای است که از چندین لحاظ طراحی شده است.
تحلیلگران معتقدند چین طی سالیان دراز به منظور فعال کردن اقتصاد، هزینه‌های زیربنایی را افزایش داده و در نتیجه اکنون جای زیادی برای پیشبرد اقتصاد با استفاده از این اهرم ندارد.
به نظر تامی وو، به همین دلیل چین سیاست کاهش مالیات‌ها را انتخاب کرده؛ گر چه در مقایسه با هزینه‌های زیربنایی، کمتر در متحرک کردن رشد اقتصادی موثر بوده است.
تامی وو، می‌گوید انتظار داشته چین برای فعال کردن اقتصاد خود در زمینه سیاست های مالی و پولی کار بیشتری انجام دهد و نگران است که این اقدامات نیز کافی نباشد.
او اضافه می‌کند که انتظار این است تا سال آینده برای ثبات رشد اقدامات بیشتری صورت گیرد ولی هشدار می‌دهد در صورتی که مقامات حمایت لازم را برای ثبات رشد اقتصادی نکنند، ریسک مهم کسادی و کاهش رشد وجود خواهد داشت.
پیامدهای جنگ تجاری چه بوده؟
آمریکا و چین بیشتر از یک سال است که درگیر یک جنگ تجاری هستند و انتظار وضع تعرفه های بیشتری می‌رود.
جولین اونز-پریتچارد از کاپیتال اکونومیکس، می‌گوید تضعیف یوآن (واحد پول چین) تا حدودی تأثیر تعرفه های آمریکا را جبران کرده، همچنین چین با صدور کالا به آمریکا از مسیر سایر کشورهای آسیایی، مالیات‌ها را دور زده است.
به عقیده او سهم چین از صادرات جهانی در سال گذشته عملا بیشتر شده که نشان می‌دهد کاهش صادراتش کمتر از کاهش صادرات سایر کشورها بوده.
در همین حال معاملات کشورهای غربی به دلیل بی اطمینانی مشکل‌تر شده.
اونز- پریتچارد می‌گوید برخی تولیدات خود را به خارج چین منتقل می‌کنند؛ گر چه تعداد آنها آنقدر زیاد نیست که در داده‌های اقتصادی منعکس شود:
"هر قدر تعرفه‌ها مدت بیشتری ادامه یابد، این احتمال که شرکت های بیشتری از چین خارج شوند افزایش خواهد یافت، و همچنین جاذبه کمتری برای سرمایه گذاری وجود خواهد داشت."
در حالی که بسیاری از شرکت‌ها خواهند خواست برای مصرف بازار داخلی مهم چین بخشی از تولیدات خود را دراین کشور نگه دارند، بعضی شرکت‌ها هم اکنون گزینه‌های خود را مد نظر قرار داده‌اند.
بنا بر تحقیقات اتاق بازرگانی آمریکا در چین، ۶۵ درصد اعضاء گفته‌اند که تنش‌های تجاری در برنامه فعالیت‌های بازرگانی دراز مدت‌تر آنها تاثیر می‌گذارد. در این بررسی حدود یک چهارم کل پاسخ دهندگان گفته‌اند که سرمایه گذاری در چین را به تعویق می‌اندازند.
شیوع تب خوکی چه اثری داشته؟
شیوع بیماری مهلک تب خوکی نیز در سال گذشته عامل منفی دیگری برای اقتصاد چین بوده.
چین که بزرگترین تولید کننده گوشت خوک در جهان است برای کنترل این بیماری تلاش می‌کند و حتی به کشتن بیش از یک میلیون خوک دست زده است.
کمبود عرضه، سبب گران‌تر شدن گوشت خوک شده تا آنجا که در ماه اوت در مقایسه با یک سال قبل، قیمت گوشت خوک ۴۶ ممیز ۷ درصد افزایش یافت.
آقای هافبوئر، از انستیتوی پیترسون، می‌گوید قیمت گوشت خوک در چین تقریبا دو برابر شده و خانواده‌های کم درآمد را تحت فشار قرار داده است.
وشت خوک یکی از غذاهای اصلی روزمره چینی هاست تا آنجا که بیش از ۶۰ درصد کل مصرف گوشت این کشور، گوشت خوک است.
در حالی که در وضعیت فعلی پایین آمدن قیمت مواد غیر خوراکی، بالا رفتن قیمت گوشت خوک را جبران می‌کند، تحلیلگران معتقدند که شرایط ممکن است به سرعت تغییر کند.
آقای اونز-پریتچارد می گوید: "چیزی که مرا نگران می‌کند این است که به نظر نمی‌رسد آنها هنوز توانسته باشند این بیماری (تب خوکی) را کنترل کنند و تعداد خوک‌ها هنوز در حال کاهش است.
"در حال حاضر گوشت خوک همچنان گران‌تر می شود و ظرف ۶ ماه آینده در مقایسه با یک سال قبل از آن، قیمت آن بیش از ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت.