آغاز جریمه پرمصرف های آب از اول مردادماه

از اول مرداد پرمصرف‌های آب کشور 16 درصد جریمه می‌شوند. جریمه‌ای که هدفش فقط تغییر رفتار مشترکان پرمصرف است تا حق دیگر مشترکان ضایع نشود. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران این خبر را در گفت‌و‌گو با ما اعلام کرد. محمدرضا بختیاری می‌گوید که تهران در رشد مصرف پیشتاز شده است و 40 درصد مشترکان مقصر کاهش فشار شبکه یا قطعی آب هستند. او در این گفت‌و‌گو از مشترکان می‌خواهد که فقط آب را بهینه استفاده کنند؛ نه اینکه کم مصرف کنند.
٭٭٭

اینکه گفته می‌شود تهران رکورد مصرف آب را زده است، صحت دارد؟ علت چه بود؟

از هفته قبل که درجه حرارت هوا بالا رفت، مصرف روزانه آب تهران به 3 میلیون و 700 هزار متر مکعب نزدیک شد. این در تاریخ مصرف آب تهران بی سابقه بود. علت آن دو عامل بود. نخست، تفکر اشتباه میان مردم که امسال بارندگی خوب بوده و سدها پر است و هر چه مصرف کنیم، مشکلی نیست. دوم، افزایش ماندگاری گرما که در برخی از مناطق مانند ورامین و قرچک دمای هوا به 47 درجه هم رسید. این مصرف درحالی صورت گرفت که در سال‌های قبل این رقم حداکثر 3 میلیون و 450 هزار مترمکعب بود و تصور نمی‌کردیم که امسال به این میزان مصرف برسیم.

مگر امسال وضع مخازن آب تهران بهتر از سال‌های قبل نبود؟

امسال وضع مخازن آبی بهتر بود اما باید مردم بدانند که دراستان تهران 50 درصد تأمین آب شرب از چاه‌هاست و به این منظور تا 750 میلیون مترمکعب در سال از چاه‌ها آب برداشت می‌کنیم. در حالی که وضعیت چاه‌ها خوب نیست و با یک بارش هم این شرایط بهبود پیدا نمی‌کند. 50 سال است که ما از این چاه‌ها استفاده می‌کنیم و ارتفاع سفره‌های آب زیرزمینی تهران بشدت افت پیدا کرده است و با یک بارش به وضعیت مطلوب باز نمی‌گردند. حال وقتی مصرف بالا می‌رود، فشار به چاه‌ها افزایش می‌یابد و مجبوریم از سفره‌های زیرزمینی آب بیشتری برداشت کنیم.

یعنی امسال وضعیت منابع آبی چاه‌های تهران چگونه است؟

بارندگی بیشتر روی منابع آب سطحی اثر گذاشت و در وضع  منابع آب زیرزمینی تأثیر چندانی نداشت. امسال ذخیره مخازن سدها در تهران به حدود 1 میلیارد و 200 میلیون متر مکعب رسید که 40 تا 50 درصد افزایش نسبت به سال قبل داشت اما در مورد چاه‌های زیرزمینی وضعیت هیچ فرقی نکرده است. در حالی که سال‌هاست روان آب‌های کشور بشدت کاهش پیدا کرده و در نتیجه سفره‌های آب زیرزمینی تخلیه شده‌اند. در شرایط کنونی استان تهران سالانه بیلان منفی 150 میلیون متر مکعبی دارد. یعنی هر سال 150 میلیون متر مکعب برداشت ما بیش از مقدار مجاز است. از این‌رو باید در تمام بخش‌ها صرفه‌جویی کرد.

طرح جایگزینی پساب با آب کشاورزی و فضای سبز به کجا رسید؟

در حال انجام است. ما باید بخشی از مصرف را با پساب جایگزین کنیم. پساب تصفیه خانه‌ها را برای مصارف کشاورزی و فضای سبز شهرداری تهران استفاده کنیم. در این راستا با شهرداری وارد بحث شده‌ایم که تا 5 سال آینده برای آبیاری تمامی فضاهای سبز تهران، غیر از چمن از این پساب تصفیه شده استفاده شود. برای کشاورزی هم همین برنامه را داریم.

این موضوع چقدر به کاهش برداشت آب از آبخوان‌ها کمک می‌کند؟

برداشت آب‌های زیرزمینی را 200 میلیون متر مکعب کاهش می‌دهد و وضعیت سالانه بهتر می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد ما 20 سال آینده به نقطه سر به سری در بیلان خواهیم رسید.
در بخش کشاورزی هم به همین شکل است. در این راستا ما باید وزارت جهاد کشاورزی را متقاعد کنیم که با همکاری کشاورزان چاه‌های غیر مجاز را مسدود و پساب تصفیه شده را جایگزین چاه‌های مجاز کنند. البته در تهران بالای 30 هزار حلقه چاه داریم که به واسطه بخشی از آنها حدود 35 درصد از منابع زیرزمینی به مصرف شرب می‌رسد. در حالی که این درصد در سایر مناطق کشور 6 تا 8 درصد است. علت آن تراکم جمعیت زیاد و گستره کم تهران است.

گفته می‌شود که یک عامل افزایش برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی در تهران، کمبود مخزن و تصفیه خانه است. صحت دارد؟

 در تهران 7 تصفیه خانه داریم. 6 تصفیه خانه درشهر تهران و یکی در پردیس. به‌دلیل اینکه میزان ظرفیت تصفیه محدود است، امکان تصفیه این میزان آب خامی که در پشت سدهاست، وجود ندارد. اما برای بهره‌برداری از 2 تصفیه خانه برنامه‌ریزی کرده‌ایم و بزودی به مدار می‌آیند.

به طوری که تصفیه خانه ششم تهران و فاز دوم تصفیه خانه هفتم، ظرف 2 ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد. این دو، میزان آب بیشتری را وارد چرخه توزیع می‌کنند.
به‌زبان آماری، اکنون حدود 2 میلیون و 600 هزار مترمکعب ظرفیت تصفیه آب داریم و با آمدن این دو واحد در مدار، ظرفیت موجود به 2 میلیون و 800 هزار متر مکعب افزایش پیدا می‌کند.

یعنی سال دیگر مشکلی در تأمین نخواهید داشت؟

با آمدن تصفیه خانه‌ها وضعیت بهتر می‌شود اما بارندگی هم مهم است و اگر میزان بارندگی به اندازه سال‌جاری باشد می‌توانیم مصرف معقول را بدون دغدغه تأمین کنیم اما در حالی که ما برای افزایش تولید آب در تلاش هستیم، مشترکان نیز باید به مدیریت صحیح مصرف روی بیاورند تا پایداری شبکه تضمین شود.
برای سال‌جاری نیز اکنون در پیک گرما هستیم و هواشناسی اعلام کرده که 10 روز دیگر هم این وضعیت ادامه دارد. از مردم خواهش می‌کنیم رعایت کنند. اگر 10 درصد مصرف خود را مدیریت کنند، نه تنها قطعی نخواهیم داشت بلکه افت فشار هم اعمال نخواهد شد.

منظور از 10 درصد کاهش مصرف چیست؟

یعنی 360 هزار متر مکعب کاهش مصرف. هر فرد تهرانی روزانه 250 لیتر آب مصرف می‌کند که باید این رقم حداقل به 225 لیتر برسد. سرانه مصرف آب در تهران 40 درصد بالاتر از استاندارد است. با اندکی مدیریت می‌توان این مصرف را اصلاح کرد. نه اینکه تهرانی‌ها کم مصرف کنند؛ بلکه فقط باید درست مصرف کرد. جلوی اسراف را گرفت و حیاط شستن و باز گذاشتن شیر آب درحالی که در کشوری کم آب زندگی می‌کنیم، مخرب و تهدید‌کننده است.

افت فشار شبکه تهران اکنون چقدر است؟

روزانه 0.1 تا 0.2 درصد افت فشار داریم که ناچیز است اما با اندکی مصرف صحیح می‌توان از آن جلوگیری کرد. در این میان پرمصرف‌ها باید تلاش بیشتری کنند.
جریمه پرمصرف‌ها به کجا رسید؟
از اول مردادماه این جریمه 16 درصدی اعمال خواهد شد و قبوض آب پرمصرف‌ها با 16 درصد افزایش به دستشان خواهد رسید. تا زمانی که مصرفشان را اصلاح نکنند این جریمه شامل حالشان خواهد شد. بر اساس قانون بودجه، تعرفه‌ها برای تمام مشترکان 7 درصد افزایش خواهد داشت. مصوبه آن ابلاغ شده و در مرحله اجرا قرار دارد.

مصرف متعارف چقدر است؟

این قانون در کل ایران در حال اجراست و مصرف نرمال در شهرهای مختلف متفاوت در نظر گرفته شده است. اما در تهران سرانه مصرف ماهانه آب برای هر مشترک تهرانی 18 متر مکعب در نظر گرفته شده است. البته 60 درصد مردم تهران خوش مصرف هستند. 20 تا 25 درصد در وضعیت نرمال مصرف می‌کنند؛ یعنی تا 22 متر مکعب و 15 درصد مردم پر مصرف هستند. از این 15 درصد، حدود 5 درصد بسیار پرمصرف هستند و ماهانه نزدیک به 50 متر مکعب آب مصرف می‌کنند. عمدتاً این خانوارهای پرمصرف بالاشهر نشین و در مناطق یک و دو و سه ساکن هستند. اگر آن 40 درصد پرمصرف درست مصرف کنند، مشکل حل می‌شود و افت فشاری هم بر شبکه اعمال نخواهد شد.

به نظرتان 16 درصد تأثیری بر مصرف شمال شهر نشین‌ها خواهد داشت؟

به هر حال دولت و نظام تصمیم گرفته‌اند که برای حمایت از مردم قیمت آب را بالا نبرند و جریمه را هم خیلی بزرگ در نظر نگیرند. اما امیدواریم  بار روانی در جامعه داشته باشد. اکنون متوسط هزینه قبض آب در شهرری ماهانه 7 هزار تومان و در شهر تهران 14 هزارتومان است. ما ارزان‌ترین آب و با کیفیت‌ترین را عرضه می‌کنیم، درحالی که یکی از کم آب‌ترین کشورهای دنیا هستیم. برای مثال قیمت هر مترمکعب آب در کانادا 70 برابر ایران است اما فاصله قدرت خرید دو کشور به این میزان نیست.

پروژه رینگ آب تهران مطابق وعده‌ای که دادید، در مهرماه تکمیل می‌شود؟

بله. بخش جنوبی رینگ تهران 70 کیلومتر است و در مهرماه تمام می‌شود. یعنی مسیر انتقال آب از سد ماملو تا یافت آباد و سپس پرند به پایان می‌رسد.
در این راستا فاز دوم تصفیه خانه هفتم نیز مهرماه آماده بهره‌برداری است و مقامات کشور آن را افتتاح خواهند کرد. این یک خبر مسرت بخش برای مردم جنوب تهران و جنوب شرق استان یعنی ورامین، قرچک، پاکدشت و پیشواست که همواره نسبت به کیفیت آب مصرفی خود نگران بودند. ما برای بهبود وضعیت کمی و کیفی آب تهران هر کاری که لازم باشد انجام می‌دهیم اما از مردم هم می‌خواهیم مصرف خود را مدیریت کنند. نه اینکه مصرف نداشته باشند و کم مصرف کنند. بلکه فقط باید درست مصرف کرد./ روزنامه ایران