با وجودی که همچنان دلاربا 45 درصد سهم غالب را در مبادلات جهانی در اختیار دارد، اما از سالها قبل بسیاری از کشورها برای رهایی از هژمونی دلار به سوی مبادله با ارزهای ملی خود حرکت کردهاند. برهمین اساس تاکنون بیش از 50 تفاهمنامه دو یا چند جانبه پولی میان کشورهای مختلف به امضا رسیده که بالاترین تعداد مربوط به کشور چین است. اکنون در اوج تنشهای سیاسی و تجاری میان چین و روسیه با امریکا این کشورها، موضوع کنار گذاشتن دلار از مبادلات تجاری قوت گرفته است. درهمین راستا در سفر رئیس جمهوری چین به روسیه موافقتنامهای میان رؤسای جمهوری دو کشور به امضا رسید که مبنای آن استفاده از ارزهای ملی برای مبادلات تجاری دو کشور است. نشستهای دو روزه میان شی جین پینگ و ولادیمیر پوتین رؤسای جمهوری چین و روسیه «بی سابقه» خوانده شد زیرا در شرایط تاریخی تنشهای کم سابقه این دو کشور با امریکا و برای اولین بار با هدف استقلال از دلار برگزار میشود.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که روز چهارشنبه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با شی جین پینگ رئیس جمهوری چین در کاخ کرملین، بیانیه مشترک سران دو کشور را قرائت میکرد، گفت: روسیه و چین با توجه به اهمیت بالا و بدون جایگزین برجام برای حل و فصل وضعیت پیرامون برنامه هستهای ایران، پایبندی خود را به اجرای پایدار و همه جانبه توافقها بویژه در چارچوب توافق بینالمللی مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، حفظ میکنند. این تأکید در مقدمه این بیانیه حاکی از آن است که کاسه صبر دو عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل از نقض عهدها و تهدیدهای مکرر امریکا لبریز شده است.
در بیانیه سران روسیه و چین همچنین بر حمایت دو کشور از همکاریهای بازرگانی سودمند با ایران و مخالفت با تحریمهای یکجانبه و فراملی که از سوی امریکا اعمال میشود، تأکید شده است. یک روی سکه تأکید بر تعامل تجاری با ایران، ناخرسندی سیاسی از یکجانبهگرایی امریکا در سایه سیاستهای ترامپ است اما روی دیگر سکه آن است که چین و روسیه دیگر حاضر نیستند مزایای تجارت با ایران را به سود واشنگتن در حالی از دست بدهند که امریکا دائماً به تحریم علیه روسیه و چین و نیز تحمیل تعرفههای سنگین علیه کالاهای چینی ادامه میدهد. به همن دلیل، جین پینگ به حمایتهای گسترده و بیرویه دولتها از اقتصادشان در عرصه جهانی انتقاد کرد و بدون ذکر نام کشوری تحریمهای یکجانبه علیه برخی کشورها را مورد انتقاد قرار داد.
استفاده از یوان و روبل به جای دلار
رئیس جمهوری روسیه در ادامه سخنان خود گفت که روسیه و چین مصمم به استفاده از ارزهای ملی در معاملات دوجانبه هستند. وی ادامه داد: موافقتنامهای که بین دو کشور امضا شد استفاده از ارزهای ملی در معاملات بازرگانی دو کشور را تسهیل میکند. وی در ادامه خطاب به رئیس جمهوری چین گفت: من و شما افزایش سطح مبادلات بازرگانی دو کشور به سطح ۱۰۰ میلیارد دلار را هدف قرار داده بودیم و سال گذشته به ۱۰۸ میلیارد دلار رسیدیم، امسال هم تاکنون نسبت به سال گذشته در این زمینه شاهد رشد هستیم.
«سرگیی لوزیانین» مدیر انجمن شرق دور در آکادمی علوم روسیه در گفتوگو با سایت «گازیتو» روسیه بر این باور است که هر دو کشور چین و روسیه مصمم به استقلال از امریکا هستند و بر این موضوع بیش از همیشه تأکید میکنند. به این ترتیب بعد از ساز و کار ایران و اروپا، چارچوبهای کار جدید جهانی و نظام اقتصادی دیگری به دور از تحریمهای یکجانبه امریکا با پرهیز از کاربرد دلار در تعاملات اقتصادی در حال شکلگیری است؛ تشکیلاتی که چین و روسیه را از مزایای تجارت با ایران نیز برخوردار و در واقع نسخه کاربردی جنبش عدم تعهد را اجرایی خواهد کرد. چند روز پیش از این نشست، کارشناسان روس از ضرورت ایجاد ارز آسیایی برای مقابله با تهدیدهای امریکا گفته بودند.
«اولگا ساموفالووا» در روزنامه «وزگلاد» نوشت: پیشنهاد ایجاد ارز واحد آسیایی را ماهاتیر محمد رئیس جمهوری مالزی در انجمن اقتصادی توکیو داد و اکنون زمان توجه جدی و عملی به این پیشنهاد رسیده است. از حیث نظری این ارز جدید میتواند قطبی تازه در نظام پولی جهانی به وجود آورد و دلار را شکست دهد.
دو روز پیش از نشست سن پترزبورگ «کرل دیمیتریف» رئیس صندوق سرمایهگذاری مستقیم روسیه اعلام کرد که صندوق سرمایهگذاری روسیه آمادگی دارد صندوق مشترک جدیدی را بر پایه یوان چین بسازد و دست از ارز امریکایی بشوید؛ این همان چیزی است که در بیانیه اخیر چین و روسیه دورنمای ارز جدید و نظام پولی تازه را ترسیم کرد.
دلار جایگاهش را از دست داده است
وزیر اقتصاد روسیه گفت که روند کاهش وابستگی به دلار توسط کشورهای مختلف آغاز شده است. به گزارش ایسنا به نقل از اسپوتنیک، ماکسیم اورشکین که در همایش اقتصادی شهر سنتپترزبورگ سخن میگفت با اعلام اینکه روند حذف دلار و اوراق قرضه دلاری در بین بسیاری از کشورهای جهان شدت گرفته است افزود: کشورها شروع به خرید طلا برای تقویت ذخایر بانک مرکزی خود کردهاند.
اورشکین در ادامه با اشاره به اینکه دلار بتدریج در حال از دست دادن جایگاه خود در بازار جهانی است گفت: چین، ترکیه و کشورهای اروپایی در حال تقویت سهم یورو از ذخایر ارزی خود هستند و دلار بتدریج و ناگزیر در حال از دست دادن سهم خود است. این مسأله نه تنها در روسیه که در همه جای جهان در حال اتفاق افتادن است.
روسیه در سالهای اخیر برای کاهش وابستگی اقتصاد خود به دلار اقدامات متعددی از جمله فروش اوراق قرضه وزارت خزانهداری امریکا، افزایش ذخایر طلا و مذاکرات با کشورهای دیگر برای استفاده از ارزهای ملی کرده است.ماه اوت سال گذشته، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه از تصمیم این کشور برای آغاز فرآیند کاهش وابستگی به دلار خبر داده بود. ونزوئلا نیز از دیگر کشورهایی است که در حال تبدیل دلارهای خود به ارزهای معتبر دیگر نظیر یورو و ین ژاپن برای مقابله با تحریمهای امریکا است./ روزنامه ایران