ریحانه یاسینی/ «باید ذره‌ای هم برای دنیا عقل و تدبیر را بپذیریم. همه کشورهای دنیا در یک نهاد و گروهی شرکت دارند. یعنی اگر همه کشورهای دنیا در یک گروه و نهادی شرکت دارند، هیچ‌کدام تدبیر و عقل ندارند؟ و اگر دولت در این زمینه لایحه داده و مجلس آن را تصویب کرده و شورای نگهبان آن را امضا کرده است، هیچ‌کدام تدبیر نداشته‌اند؟» حسن روحانی هفته گذشته چنین درباره پیوستن به FATF صحبت کرد. او در مجمع عمومی سالانه بانک مرکزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیانی ساده و صریح اثرات رد لایحه‌های پالرمو و سی اف تی و نپیوستن به کنوانسیون FATF را چنین شرح داد:«بدون ارتباط بانکی و مالی با دنیا نمی‌توان نفت و کالای خود را بفروشیم و پول آن را وارد کشور کنیم.
این موضوع که پول حاصل از صادرات را به صورت چمدانی منتقل کنیم، امکانپذیر نیست و بانک‌ها باید در این زمینه فعال باشند. اگر رابطه کشورمان با گروه اقدام مالی قطع شود، فعالیت بانکی‌مان در سطح دنیا با مشکل مواجه می‌شود.» بیش از 2 سال است که فعالان اقتصادی بارها همین حرف‌های رئیس جمهوری را به تفصیل شرح داده‌اند. حتی پیش از آنکه امریکا از برجام خارج و تحریم‌های جدیدی بر کشور اعمال شود، بارها گفته شده بود که در صورت نپیوستن به اف ای تی اف، نمی‌توان از فرصت برجام استفاده کرد. حالا نیز در شرایط تحریم، اهمیت پذیرفتن قوانین گروه ویژه اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بیشتر از همیشه شده است. گروهی که بیش از 190 قلمرو حکومتی تحت 37 کشورعضو و 9 گروه منطقه‌ای عضو آن هستند و صندوق بین‌المللی پول، سازمان ملل متحد و شش گروه تخصصی و بانک جهانی نیز بر آن نظارت می‌کنند.
میری: بدون FATF روزنه کوچک فعالیت اقتصادی بسته خواهد شد
بسیاری از فعالان اقتصادی در حوزه‌های مختلف صادراتی و وارداتی اعلام کرده‌اند که کار برای آنها بسیار سخت شده است. حتی با وجود این که دارو تحریم نیست، ناصر ریاحی رئیس انجمن واردکنندگان دارو هفته گذشته به «ایران» گفته بود:«واردات دارو در حال حاضر خیلی مشکل شده است. سیستم‌های بانکی همه قفل هستند و بسیار سخت کار صورت می‌گیرد. حتی بانک‌های چین و هند هم با ما کار نمی‌کنند. برای سال 98 هم، تا فروردین و اردیبهشت دارو داریم، ولی وضعیتمان برای بعد از آن قابل اطمینان صد درصد نیست.»
حالا نیز با مهلت 4 ماهه‌ای که FATF به ایران داده است، فعالان اقتصادی امیدوار هستند که بعد از تعطیلات لایحه پالرمو به سلامت از سدهای نظارتی عبور کند تا شرایط برای فعالیت آنها سخت‌تر از حال حاضر نشود. رضی حاجی آقامیری، تاجر موسپیدی که در حوزه فرش فعالیت می‌کند و در کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران عضویت دارد، به «ایران» می‌گوید: «در شرایط تحریم، پیوستن به FATF معنا و مفهومی مهم‌تر از همیشه پیدا کرده است. در حال حاضر عمده مشکلات ما نه تنها برای صادرات بلکه برای واردات و حتی برای تولید، تبادلات بانکی است. با توجه به اینکه ما فعالیت اقتصادی انجام می‌دهیم، به یقین می‌توانیم بگوییم که مشکل در تبادلات بانکی بزرگترین چیزی است که باعث تشدید مشکلات کشور شده است.»
او ادامه می‌دهد: «در چنین شرایطی، FATF و پالرمو دقیقاً در همین حوزه اثرگذار هستند. اگر FATF تصویب نشود، روزنه کوچکی که در حال حاضر برای ادامه فعالیت اقتصادی وجود دارد، بسته خواهد شد و این واقعاً فاجعه است.»
این عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی معتقد است که مخالفت با این لوایح منطق اقتصادی ندارد و می‌گوید:«از آنجایی که ما در بخش خصوصی هستیم و فکرمان در محور اقتصاد است، اصلاً دلیل مخالفت با این لوایح را نمی‌توانیم بفهمیم. شاید کسانی که در حوزه سیاست فعال هستند و برنامه‌های کشور را تعیین می‌کنند، چیزهایی می‌دانند که ما نمی‌دانیم.»
انصاری: اقتصاد کشور به FATF گره خورده است
«اتاق بازرگانی ایران، بارها مواضع خود نسبت به FATF را اعلام کرده و از سیاستگذاران خواسته است که ایران با فوریت به این مهم بپیوندد. اگر ما حامی قاچاق، پولشویی و حرکت در جهت فعالیت‌های خلافکارانه نیستیم، چرا نباید به FATF بپیوندیم؟» محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران چنین صریح صحبت می‌کند. او با تأکید بر پذیرش لوایحی که در راستای پیوستن به FATF هستند، به «ایران» می‌گوید: «اکثر کشورهایی که به FATF پیوسته‌اند می‌دانند الحاق به آن باعث شفاف‌سازی نظام مالی می‌شود. اگر FATF مشکلی داشت به‌طور قطع سایر کشورها وارد آن نمی‌شدند. این کشورها با پیوستن به FATF خود را از هرگونه اتهام مبرا کردند. اگر ما وارد آن نشویم یعنی تمام اتهامات را پذیرفته‌ایم.»
به باور انصاری اقتصاد کشور با گروه ویژه اقدام مالی گره خورده است. او می‌گوید:«نکته مثبتی که FATF برای فعالان اقتصادی دارد، کار با بانک‌های دنیاست. اگر نمی‌خواهیم کشوری منزوی شویم باید به قوانین بین‌المللی آری بگوییم. نمی‌توان به FATF وصل نشد و در مقابل فعالیت‌های بین‌المللی انجام داد. در حال حاضر شرایط کشور به گونه‌ای است که اقتصاد کشور به FATF گره خورده است.»
انصاری با تأیید وجود ابهامات در روند کاری این گروه می‌گوید:«البته ابهاماتی درباره اقدام مالی مشترک وجود دارد که قابل رفع است. از این‌رو اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام برای آنکه از دغدغه‌هایشان کم شود می‌توانند بندهایی از آن را اصلاح کنند و در نهایت به دولت در اجرای آن کمک کنند. ما باید به همه کشورها نشان دهیم که سیستم پولی سالمی داریم و نمی‌خواهیم در جهت‌هایی گام برداریم که از آن بارها صدمه دیدیم. نمونه بارز آن تروریسم است. مبارزه با تروریسم را سال‌های متمادی است که دنبال می‌کنیم لذا ما کشورها در مبارزه با پولشویی و تروریسم هم صدا هستیم.»
این فعال اقتصادی که در حوزه خدمات فنی و مهندسی سرآمد است، تأکید می‌کند که اگر غیر از این روند اتفاق بیفتد کشورهای دوست ما هم دیگر حاضر نیستند که تحریم‌ها را دور بزنند. او می‌گوید:«FATF نیاز مردم و اقتصاد کشور است چرا که با پیوستن به آن می‌توان فعالیت‌های حداقلی با کشورهای دیگر را داشت. زمانی که بانک‌ها به خاطر نپیوستن به FATF ایران را تحریم کنند و اجازه ندهند هیچ مبادله‌ای صورت گیرد، اقتصاد کشور با چه شرایطی روبه‌رو می‌شود؟تبعات عدم الحاق به FATF بسیار سنگین است، بنابراین جامعه سیاسی کشور با اشراف به مضرات آن بایستی تصمیم‌گیری کند.»
نایب رئیس اتاق ایران صحبت‌هایش را با تأکید روی اهمیت همراهی سیاستگذاران با فعالان اقتصادی به پایان می‌رساند: «بخش خصوصی کشور با چالش‌های متعددی سرکار دارد. تحریم داخلی و خارجی آن چیزی نیست که بخش خصوصی با وجود آن راحت کار کند. به همین خاطر هم برای عبور از آن نیازمند همراهی سیاستگذاران هستیم. اگر سیاستگذاران به لوایح تنها نگاه سیاسی داشته باشند مشکلی حل نخواهد شد و از سویی بخش خصوصی تضعیف می‌شود. بدین جهت با اصلاح لوایح می‌توان به سمت تصویب آن حرکت کرد.»
چه نگاهی درباره FATF راست می‌گوید؟
حیدر مستخدمین حسینی
اقتصاددان
تبعیت از کنوانسیون‌ها، مقررات و عضویت در نهادهایی که بر اساس اجماع جهانی شکل می‌گیرد، بحث جدید و تازه‌ای نیست. بعد از جنگ جهانی دوم شاهد بسیاری از این کنوانسیون‌ها بودیم و کشورهای مختلف برای پیوستن به آنها تلاش می‌کردند. تا کنون هم هیچ نتیجه منفی از پیوستن کشورها به این کنوانسیون‌ها دیده نشده است. کنوانسیون‌ها قالبی است که هر چه باشد، باعث تبعیت کشورها از قوانین مشخصی می‌شود و از خودسری‌ها برخی کشورها جلوگیری می‌کند. اجماع‌های اینچنینی مثل پیوستن به صندوق بین‌المللی پول برای بهره‌گیری از خدمات یا پیوستن به بانک جهانی برای بهره‌گیری از وام‌های ارزان قیمت زیاد داریم. این اواخر هم بحث مربوط به FATF، پالرمو و چارچوب‌های آن مطرح بوده است. اما بحث آن در کشور ما بسیار طولانی شده و بیش از آنکه به حوزه‌های اقتصادی مربوط باشد، به سمت و سوی مسائل سیاسی رفته است. قوانین اقتصادی هم هیچ وقت با کشیده شدن به مسائل سیاسی، بازتاب‌های مثبتی نداشته و در وضعیت فعلی هم نخواهد داشت. دو دسته تفکر در موضوع FATF در کشور ما شکل گرفته است. برخی چنان صحبت می‌کنند که انگار این کنوانسیون دریچه بهشت و رفع مشکلات است. گروهی دیگر هم چنین می‌گویند که پیوستن به آن به معنای قرارگرفتن منابع کشور و اطلاعات مالی در اختیار نهادهایی است که سرنخ‌شان به امریکا می‌رسد و این قدرت‌ها می‌توانند از اطلاعات کشور به نفع خودشان بهره‌برداری کنند.
اما واقعیت این است که قبل و بعد از انقلاب هم به بیش از 100 کنوانسیون بین‌المللی پیوسته‌ایم، دولت و مجلس هم بودجه آن را فراهم کرده‌اند و در امر تحول جهان هیچ وقت عقب نبوده‌ایم. اگر آن موارد تا کنون باعث زیان مردم کشور شده، باید ایراد گرفت که قواعد بین‌المللی کارساز نیستند و مشکلات زیادی می‌سازند. دیدگاه‌هایی که درباره این ماجرا در ایران وجود دارد، چه مثبت و چه منفی، هیچ کدام واقعی نیست.
این دیدگاه‌ها را با تعدیلاتی باید به میانه میدان کشاند و با میانه روی برای اجرای FATF سوق داد. در این شرایط نه نگرانی آنهایی که می‌گویند بودجه کشور غارت خواهد شد و اطلاعات در اختیار دشمنان قرار خواهد گرفت، و نه آنهایی که معتقدند با پیوستن ایران به FATF زمینه همکاری با جهان به‌طور کامل فراهم خواهد شد، صحیح نیست. تمام مشکل اینکه ما در حوزه بانکداری عقب ماندگی جدی داریم، با FATF مرتبط نیست بلکه طی سال‌های طولانی ساختار نظام بانکی ما فاصله زیادی با نظام بین‌المللی گرفته است. دیدگاه دیگر هم که تمام اطلاعات کشور را دیگران در اختیار خواهند گرفت، صحیح نیست اما چون سیاسی شده و نگرانی‌ها را افزایش داده، به نفع آن رفتار می‌کنیم. مجمع تشخیص مصلحت نظام هم حتماً می‌خواهد که اشراف کاملتری در این موضوع پیدا کند و از نتایج حاصل از پیوستن به FATF و تصویب پالرمو مطمئن شود. عزیزان مجمع با این دیدگاه، با حوصله و صبوری کارشناسان و بررسی تجربه کشورهایی که به FATF پیوسته‌اند، می‌توانند به تصمیم صحیح برسند. پیوستن به FATF حتماً برای اقتصاد کشور یک حسن است و قطع به یقین می‌تواند مزایای دیگری را هم به همراه بیاورد. فکر می‌کنم که این فرصت را مجمع تشخیص با توجه به مهلتی که کشور دارد، ایجاد کرده است تا بدون تعجیل و نگرش سیاسی بتواند به نفع مصالح کشور عمل کند./ روزنامه ایران