تغییر در ترکیب شرکای تجاری ایران پس از توافق هسته‌ای

نگاهی به کارنامه تجارت خارجی ایران با کشورهای مختلف نشان دهنده یک تغییر اساسی است. در حالی که اعمال تحریم‌های اقتصادی در ابتدا خرید نفت را نشانه گرفت در ادامه تجارت کالاهای غیر نفتی را نیز تحت‌الشعاع قرار داد و در نهایت حجم تجارت ایران با شرکای سنتی به حداقل رسید.

اما پس از توافقات اولیه ایران با گروه 1+5 و لغو بخشی از تحریم‌ها رونق به تجارت متقابل ایران با کشورهای اروپایی و امریکایی بازگشته است. بطوری که براساس آمار تجارت خارجی ایران در دو ماهه نخست سال‌جاری که از سوی گمرک ایران منتشر شده است صادرات ایران به کشورهای اروپایی در وزن 8/42 درصد و در ارزش 3/26درصد افزایش یافته است. در ماه‌های فروردین و اردیبهشت امسال 386هزار تن کالا به ارزش 251میلیون دلار به کشورهای اروپایی صادر شده که رشد چشمگیری نسبت به مدت مشابه سال قبلداشته است.

این در حالی است که در دو ماهه اول سال گذشته میزان صادرات به قاره سبز با 6 درصد کاهش در وزن و نزدیک به 15 درصد افت در ارزش روبه‌رو بوده است. با مقایسه میزان صادرات به قاره‌های مختلف در دو ماهه اول امسال با سال قبل شاهد یک چرخش معنادار هستیم. در ماه‌های فروردین و اردیبهشت سال گذشته با افت شدید حجم کالاهای صادراتی ایران به اروپا، اقیانوسیه و امریکا توجه ایران به قاره‌های آسیا و افریقا جلب شده بود، به گونه‌ای که در مقابل افت صادرات به سایر قاره‌ها در این دوره صادرات ایران به قاره سیاه از نظر وزنی 2/17 درصد و از لحاظ ارزشی 9/62 درصد افزایش یافته است.در دوماهه نخست امسال علاوه بر اروپا قاره‌های اقیانوسیه و آسیا نیز پذیرای کالای بیشتری از سوی ایران بوده‌اند. در این دوره صادرات به اقیانوسیه هرچند از نظر وزنی 46 درصد افت داشته ولی ارزش کالاهای صادراتی به این قاره 8/18 درصد بیشتر شده است.

 ایتالیا بزرگترین شریک تجاری

در دوماه اول امسال در مجموع 386 هزار تن کالا به ارزش 251 میلیون دلار به اروپا صادر شده  که در میان کشورهای اروپایی بزرگترین وارد‌کننده کالا از ایران ایتالیا بوده است. این کشور با واردات 90 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 62 میلیون دلار 7/24 درصد از کل صادرات به اروپا را از آن خود کرده است.در کنار ایتالیا کشورهای بسیاری از قاره سبز وارد‌کننده کالا از ایران بوده‌اند که اسپانیا با واردات 44 میلیون دلار کالا از ایران در رتبه دوم شرکای تجاری ایران در اروپا قرار گرفته است. انگلیس نیز با واردات 34 میلیون دلار و آلمان با 33 میلیون دلار در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در دو ماهه نخست امسال پرتغال، اتریش، بلژیک، دانمارک، سوئد، سوئیس، فرانسه، نروژ، یونان و جمهوری چک از جمله کشورهای اروپایی وارد‌کننده کالا از ایران بوده‌اند. پروپان مایع، متانول، سنگ آهن، پسته، فرش و گازهای نفتی از مهمترین کالاهای صادراتی ایران بوده است.

در بخش واردات ایران از کشورهای اروپایی نیز بزرگترین شریک تجاری ما آلمان بوده است که در این دوره 352 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است. اما کشورهای دیگری نیز در این قاره کالاهای مورد نیاز ایران را تأمین کرده‌اند که از میان آن‌ها سوئیس با صادرات 200 میلیون دلار کالا و ایتالیا با 146 میلیون دلار در جایگاه بعدی قرار گرفته‌اند. در بخش واردات وسایل موتوری، گندم، کنجاله، محصولاتی از آهن، ماشین‌های صنعتی و قطعات خودرو مهمترین کالاهاهستند.  در مجموع در دو ماه اول امسال بیش از 2/1میلیون تن کالا به ارزش 1.3 میلیارد دلار از کشورهای اروپایی وارد کشور شده است که البته نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت 6.2 درصدی مواجه شده است.

 کانادا شریک امریکایی ایران

در حالی که صادرات به قاره امریکا در این دوره با کاهش 87 درصدی همراه بوده ولی میزان واردات از کشورهای امریکایی با رشد چشمگیر 184 درصدی روبه‌رو بوده است.در قاره امریکا بیشترین کالای ایرانی به کانادا صادر شده است که به 2 میلیون دلار می‌رسد. این رقم سهم این کشور از کل قاره امریکا را به 63درصد رسانده است. همچنین ایالات متحده امریکا با 177هزار دلار، برزیل با 254، شیلی با 37 و کوبا با 114 هزار دلار سایر کشورهای امریکایی وارد‌کننده کالا از ایران هستند.  در میان کشورهای امریکایی بالاترین حجم واردات از کشور آرژانتین انجام شده است. در این دوره 73 هزار تن کالا به ارزش 86میلیون دلار از این کشور خریداری شده است. البته به غیر از آرژانتین کشورهایی مانند پاناما، ایالات متحده، برزیل، شیلی و کوبا نیز بخشی از کالاهای مورد نیاز ایران را تأمین کرده‌اند.

 پیش‌بینی افزایش 40 درصدی صادراتبه اروپا

در حالی که در دو ماه اول سال صادرات به اروپا 26 درصد رشد داشته است مقامات سازمان توسعه تجارت پیش‌بینی می‌کنند تا پایان سال میزان افزایش صادرات به این قاره به 40 درصد برسد. برهمین اساس ایران در سال‌جاری صادرات 47 میلیارد دلاری را هدف‌گذاری کرده است که کشورهای اروپایی سهم بزرگی از این رقم خواهند داشت.  در سال‌های گذشته و پیش از تشدید تحریم‌ها، تجارت ایران و اروپا از رقم مناسبی برخوردار بود، متأسفانه این رقم با شدت تحریم‌ها رو به کاهش گذاشت، اما اکنون براساس شاخص‌ها پیش‌بینی می‌شود در صورت نهایی شدن توافقات میان ایران و گروه 1+5 صادرات توسعه یافته و تجارت میان ایران و اروپا به روزهایاوج برگردد.