چند روز پیش، 3 کشور اروپایی از کانال جدید تعامل مالی با ایران، به نام اینستکس پرده‌برداری کردند. کانالی که قرار است جبران کننده برطرف نشدن تحریم‌ها از طریق برجام باشد. اما این کشورها تاکنون چه نوع تعاملی با ایران داشته‌اند؟
فارس‌پلاس: از 18 اردیبهشت‌ماه و پس از خروج آمریکا از برجام، این توافق عملا فروپاشید و اغلب وعده‌های مطرح شده با آن زیر سوال رفت. این در حالی بود که ایران تقریبا به تمامی تعهدات خود در برجام عمل کرده و بسیاری از صنایع و دستاوردهای خود در حوزه انرژی هسته‌ای را از بین برده بود. احتمال بازگشت ایران به روند علمی گذشته و بازیابی توان تکنولوژیک پیش از برجام، اروپایی‌ها را در نقش پلیس خوب وارد ماجرا کرد تا با وعده کانال مالی SPV ایران را به دست‌یابی به حداقل‌هایی از منافع مالی امیدوار کند. از وعده اروپا حدود 9 ماه گذشت تا اینکه چند روز پیش بالاخره کانال مالی جدید با نام اینستکس (INSTEX) رونمایی شد. کاالی که نه‌تنها با وعده‌های برجام، بلکه حتی با وعده SPV هم تفاوت فاحشی داشت.
کانال مالی جدید، در همان بدو مطرح شدن با نقدهای متعددی روبه‌رو شد. عده‌ای محدود بودن این کانال به غذا و دارو را مورد نقد قرار دادند و عده‌ای اشاره کردند که اساسا کالاهای ذکر شده در این کانال، پیش از این نیز تحریم نبوده. اما یکی از نکاتی که در این میان مطرح شد آن بود که این کانال تنها از سوی 3 کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان پیشنهاد شده و هنوز به تایید سایر کشورهای اروپایی نرسیده است، ضمن آنکه روند تعریف شده برای این کانال، احتمالا فقط به ورود شرکت‌های کوچک در آن منجر خواهد شد و شرکت‌های بزرگ و اصلی طرف حساب ایران تمایلی به فعالیت در این کانال نخواهند داشت.
اما این 3 کشور اروپایی تاکنون، و به‌ویژه پس از برجام چه تعاملی با ایران داشته اند و شرکت‌های بزرگ آنها چه سرمایه‌گذاری‌هایی در ایران کرده‌اند؟