هنوز اولین ماه تابستان به نیمه نرسیده اما وضعیت آب و برق در کشور بحرانی است. وزارت نیرو در اطلاعیه‌های مختلف خبر از مصرف شدید آب و برق و کمبود منابع می‌دهد و عاجزانه از مردم می‌خواهد در مصرف خود صرفه‌جویی کنند.
وضعیت به‌گونه‌ای است که توانیر اعلام کرده اگر مردم همکاری نکنند اختلالاتی در خدمت‌رسانی برق به وجود می‌آید. جالب اینکه خاموشی‌ها و موضوع برق موجب تشدید اختلافات بین وزارت نفت و نیرو شده است. بیژن زنگنه، وزیر نفت اردیبهشت ماه سال جاری با حضور در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت افزایش صادرات گاز طبیعی ایران، گفت: نباید کاری کنیم که با صادرات برق، رقیب خودمان شویم! وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر هر مترمکعب گاز با ۴۵ سنت صادر می‌شود، در حالی که هر مترمکعب گاز به ۵/۸ کیلووات ساعت برق تبدیل می‌شود، تصریح کرد: در این شرایط به جای درآمد ۴۵ سنت، این گاز به قیمت ۲۰ سنت به بخش برق داده می‌شود. این اظهارات وزیر نفت با واکنش مسؤولان وزارت نیرو مواجه شد به طوری‌که هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی تاکید کرد: صادرات برق ایران از محل نیروگاه‌های برقابی انجام می‌گیرد. همزمان با رد و بدل شدن این اظهارنظرها، وزارت نفت از ابتدای سال جاری تاکنون ارسال فرآورده‌های نفتی بویژه گازوئیل را به نیروگاه‌ها بشدت کاهش داده است. مصطفی کشکولی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی هم خرداد ماه سال‌جاری در جمع مدیران نفتی با بیان اینکه کاهش عرضه سوخت مایع به نیروگاه‌ها از اولویت‌های امسال شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است، گفت: کاهش عرضه سوخت مایع به بخش نیروگاهی کشور با هدف جایگزینی گازطبیعی، انجام می‌شود.
صادرات برق به نصف کاهش یافت
پس از انتقاد صریح وزارت نفت از قراردادهای صادرات برق و عرضه قطره‌چکانی سوخت مایع به نیروگاه‌ها و از سوی دیگر جهش بی‌سابقه مصرف برق در داخل کشور، وزارت نیرو حجم صادرات برق کشور را کاهش داد. در حالی که خرداد و اردیبهشت ماه سال جاری به طور متوسط روزانه حدود 2200 تا 2300 مگاوات برق به کشورهای مختلف همسایه صادر یا تبادل می‌شد در نخستین روزهای تیر ماه سال‌جاری حجم تبادل برق کشور به حدود یکهزار و 200 مگاوات کاهش یافت.
کاهش حجم صادرات برق رسما مورد تایید وزارت نفت و نیرو قرار گرفته به طوری که هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو رسما از کاهش 30 درصدی صادرات برق ایران در تیر ماه سال جاری خبر داده است. این مقام مسؤول با تاکید بر اینکه در حال حاضر با آغاز فصل تابستان میزان صادرات برق ایران حداقل 30 درصد کاهش یافته است تا بتوانیم پاسخگوی تقاضای داخل نیز باشیم، تاکید می‌کند: با این وجود واردات برق در فصل تابستان از کشورهای ارمنستان و ترکمنستان افزایش یافته است. در شرایط فعلی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای ارمنستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، عراق و افغانستان انرژی مبادله می‌کند و در طول چند سال اخیر مذاکراتی با ترکیه، عراق، پاکستان، هند و برخی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس برای افزایش حجم صادرات برق انجام گرفته است.
قرار نبود خاموشی داشته باشیم!
اما جالب‌ترین واکنش نفتی‌ها علیه وزارت‌نیرویی‌ها گزارش 4 تیر ماه پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت درباره خاموشی‌های متعدد در تهران بود. سایت رسمی وزارت نفت با انتشار گزارشی، اعلام کرده است: در حالی که تا پیش از آمدن روزهای گرم، مسؤولان وزارت نیرو بارها اعلام کردند تهرانی‌ها نگران قطع برق نباشند اما در همین روزهای ابتدای تابستان برق برخی نقاط تهران چندین ساعت قطع شده است. سایت وزارت نفت همچنین در این گزارش تاکید کرده است: حمید چیتچیان، وزیر نیرو که ١٤ اردیبهشت ماه امسال در نشست علنی مجلس شورای اسلامی حاضر شده بود به نمایندگان گفته بود: با اقدامات انجام شده در وزارت نیرو امسال مشکل آب و برق نداریم. قطعی برق در حالی اتفاق می‌افتد که بسیاری از شهروندان خود را برای جیره‌بندی آب آماده کرده بودند و آمادگی برای قطعی‌های گسترده برق آن هم در ابتدای روزهای تابستان نداشتند.
آغاز خاموشی‌های پراکنده در تهران
موضوع برق فقط به تولید و نیروگاه‌ها مربوط نمی‌شود بلکه با آغاز تابستان خاموشی‌های پراکنده‌ای در پایتخت رخ داد. برخی نقاط مختلف تهران مثل مناطق 19،8 و 12 شاهد خاموشی‌های نیم‌ساعته تا یک ساعته بودند. کامبیز ناظریان، معاون بهره‌برداری و دیسپاچینگ شرکت توزیع برق در پاسخ به این سوال که چرا خاموشی‌های پراکنده برق در تهران افزایش یافته به فارس گفت: با افزایش دمای هوا، بار خطوط برق‌رسانی و فیدرها ممکن است با مشکل مواجه شوند و سیستم‌های حفاظتی عمل کنند. عمل کردن سیستم‌های حفاظتی خطوط از آسیب تأسیسات و تجهیزات برق جلوگیری می‌کند. وی با بیان اینکه به هر حال تاسیسات مکانیکی و الکتریکی ممکن است دچار آسیب شوند، ادامه داد: تاکنون مشکلی از لحاظ کمبود تولید برق در تهران نداشتیم و امید است این روند ادامه یابد و فصل تابستان را سپری کنیم. به گفته وی، تاکنون بحثی مبنی بر خاموشی برنامه‌ریزی شده وجود نداشته است اما ضرورت مدیریت مصرف صحیح برق همواره از سوی مردم باید جدی گرفته شود. ناظریان گفت: شبکه توزیع برق حتی در سال جاری نسبت به سال گذشته در شرایط مطلوب‌تری است اما بزرگ‌ترین عاملی که در فصل تابستان بر افزایش مصرف برق تاثیر می‌گذارد سیستم‌های سرمایشی است بنابراین اگر مردم سیستم سرمایشی خود را روی درجه دمای مناسب 24 تا 26 درجه تنظیم کنند و ترجیحاً به جای کولر گازی از کولر آبی استفاده کنند، می‌توانند کمک بزرگی به شبکه برقی انجام دهند.
جهش بی‌سابقه مصرف برق
از سوی دیگر با جهش بی‌سابقه گرمای هوا در نخستین روزهای تابستان، متوسط مصرف برق کشور هم با افزایش قابل‌توجه‌ای روبه‌رو شده است. آمارهای رسمی منتشر شده از سوی وزارت نیرو نشان می‌دهد پیک مصرف برق کشور در مقایسه با روز مشابه پارسال بیش از 4600 مگاوات افزایش یافته و به مرز 47هزار مگاوات رسیده است. در همین حال ذخیره برق نیروگاه‌ها از حدود 7 تا 10 هزار مگاوات زمستان سال گذشته به حدود یکهزار مگاوات سقوط کرده است که در صورت تداوم مصرف فعلی احتمال خاموشی‌های تابستانی قوت می‌گیرد. علاوه بر این توانیر هم با انتشار گزارشی، اعلام کرد: دمای هوا روز گذشته از مرز 31 درجه سانتیگراد عبور کرده که نسبت به روز مشابه سال گذشته بیش از 3 درجه افزایش نشان می‌دهد این موضوع منجر به افزایش پیک مصرف برق به مرز 47 هزار مگاوات شده است.
احتمال دارد خاموشی داشته باشیم
معاون برق و انرژی وزیر نیرو از افزایش شدید مصرف برق نسبت به سال گذشته خبر داد و گفت: در صورتی که این روند ادامه پیدا کند به طور حتم قطعی برق در تابستان خواهیم داشت. هوشنگ فلاحتیان با اشاره به رشد ۱۳ درصدی مصرف برق نسبت به سال ۹۲، اظهار داشت: در صورتی که شهروندان حداقل ۱۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف برق داشته باشند، وزارت نیرو نیز قول خواهد داد خاموشی‌ها را در تابستان نداشته باشیم. وی با تاکید بر مدیریت مصرف انرژی، افزود: در تابستان سال گذشته پیک بار مصرف کشور ۴۶ هزار و ۷۰۰ مگاوات بود، اما هم‌اکنون پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که امسال پیک بار مصرف کشور به ۵۰ هزار مگاوات افزایش پیدا کند. معاون برق و انرژی وزیر نیرو یادآور شد: در جهت ممانعت از قطعی برق در تابستان، از برنامه‌ریزی‌های خوبی برخوردار بودیم تا بتوانیم پیک بار مصرف را مدیریت کنیم. فلاحتیان تاکید کرد: وزارت نیرو تمام توان خود را برای جلوگیری از خاموشی‌ها می‌گذارد اما با این حال همچنان نگرانی‌ها نسبت به تامین برق مناطق مختلف در کشور وجود دارد. وی با اشاره به راهکارهای مدیریت مصرف برق، ادامه داد: به‌هرحال هم‌اکنون هیچ‌گونه مشکلی در رابطه با تامین و تولید برق نداشته‌ایم. معاون برق و انرژی وزیر نیرو با بیان اینکه انتظار می‌رفت مردم نسبت به کاهش مصرف اقدام کنند و شهروندان در این زمینه با وزارت نیرو همراه شوند، تصریح کرد: در صورتی که روند افزایشی مصرف برق ادامه پیدا کند، احتمالا در برخی از نقاط کشور قطعی برق را داشته باشیم و این موضوع غیرقابل تصور نیست.