با همه اثراتی که افزایش ناگهانی نرخ ارز بر پیکره اقتصاد ایران گذاشت اما شاید تنها نعمت آن را بتوان کاهش واردات کالاهای قاچاق ارزیابی کرد؛ امری که اگر تولیدات ملی اوضاع خوبی داشتند، میتوانست به یک فرصت دائمی تبدیل شود.
به گزارش ایرانجیب از ایسنا، با همه اثرات منفی که افزایش ناگهانی نرخ ارز بر پیکره اقتصاد ایران گذاشت اما شاید بتوان گفت که تنها نعمت آن را بتوان کاهش واردات کالاهای قاچاق ارزیابی کرد. اگر تا پیش از این یک کالای خارجی مشابه آن چیزی که در داخل تولید میشد، با قیمت دلار ۳۵۰۰ تومانی وارد و با قیمتی معقول به رقیبی برای کالاهای داخلی تبدیل میشد اما حالا آن کالای خارجی باید با قیمت ۱۰ هزار تومان وارد شود و با قیمتی چند برابر وارد بازار شود. در چنین شرایطی و بر اساس اصل "کاهش تقاضا در صورت افزایش قیمت"، کالاهای خارجی دیگر از دور رقابت با کالاهای داخلی خارج میشوند.
زمانی که ازسوی مصرف کنندگان، تقاضایی برای کالاهای خارجی نباشد، طبیعتا تقاضا برای خرید دلار از سوی قاچاقچیان در بازار ارز هم کم میشود. تا اینجای کار شاید بتوان به شعار بازارگرایانی که موافق افزایش نرخ ارز بودند، احترام گذاشت، اما مساله دقیقا از همین جا شروع میشود که آیا تولیدات ما ظرفیت افزایش تولید در این بازه زمانی خیلی کوتاه را دارند؟
مطمئنا جواب پرسش بالا منفی است. تولیدات داخلی کشور در شرایطی که در طول سالهای گذشته و مخصوصا دو دوره دولتهای نهم و دهم به خاطر ورود سیل کالاهای چینی فشل شده بودند، مدت زمان بیشتری را نیاز دارند تا احیا شوند. تولیدات داخلی ما در شرایط فعلی حتی خودکفا هم نیستند، به این معنا که برای تامین مواد اولیه و مخصوصا قطعات یدکی صنعتی نیازمند بازارهای بینالمللی و در نتیجه دلار هستند. پس بنابراین آنها نیز از شرایط افزایش نرخ ارز متضرر خواهند شد.
از دوران جهش نرخ ارز مدت زمان زیادی نمیگذرد، در بهار و تابستان امسال نرخ ارز از حدود ۴۰۰۰ تومان شروع شد و تا نزدیک به ۲۰ هزار تومان هم پرواز کرد. علل مختلفی از تاثیر تحریمها تا دخالت دولت برای افزایش نرخ ارز در اوج گیری نرخ ارز توسط کارشناسان مطرح شد. اما اکنون نرخ ارز فاصله زیادی با روزهای اوج خود گرفته و روندی کاهشی داشته است؛ امری که علل زیادی میتوان برای آن برشمرد.
سیدکمال سیدعلی - معاون اسبق ارزی بانک مرکزی - در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به روند کاهشی نرخ ارز در هفتههای گذشته به عوامل این مساله اشاره کرد و گفت: یکی از اصلیترین عوامل کاهش قیمت ارز در بازار خروج سفتهبازها (یعنی آنهایی که ارز را به قیمت پایینتر خریداری و به قیمتی بالاتر به فروش میرسانند) از بازار ارز است. علت دیگر تمهیداتی است که بانک مرکزی درباره خروج سرمایه از کشور مخصوصا از حوزههای خارج از کشور مانند سلیمانیه یا اربیل در عراق اندیشیده است.
وی علت دیگر کاهش قیمت ارز را در کاهش قاچاق ارزیابی و اظهار کرد: در یک دوره زمانی قیمت ارز آنقدر بالا رفت تا دیگر ورود کالاهای خارجی به کشور به صرفه نباشد. از این جهت قاچاقچیان کالا دیگر به این فعالیت پرسود مانند گذشته مبادرت نمیکنند. در نتیجه در هفتههای اخیر تقاضای آنها برای خرید ارز از بازار (به منظور واردات کالای قاچاق) بسیار کمتر شده است؛ به طوری که شاید بتوان گفت حجم واردات کالای قاچاق از ۱۵ میلیارد دلار در سالهای گذشته به هفت تا هشت میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است.