عصراقتصاد: پس از اعلام تهاتر نفت در برابر کالا میان ایران و روسیه برخی از رسانه‌ها این باور را رقم زده‌اند که قرار است، نفت ایران در مقابل غذا به روسیه صادر شود و برنامه «نفت در برابر غذا» که در سال ۱۹۹۵ با صدور قطعنامه ۹۸۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد به دنبال تحریم عراق پس از حمله این کشور به کویت اجرا شد، برای ایران تکرار شود.
بر اساس این قطعنامه، عراق تنها می‌توانست محصولات نفتی خود را صادر کرده و از عواید آن برای بهره‌گیری در جهت نیازهای انسانی (مواد غذایی و دارویی) استفاده کند اما اتفاقی که اکنون برای ایران رخ داده هیچ شباهتی با شرایط آن زمان عراق ندارد. ایران اکنون تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار ندارد و تنها دولت ترامپ است که تمام تلاش خود را برای اعمال تحریم‌های نفتی بر ایران انجام می‌دهد و هیچ شباهتی میان وضعیت ایران و عراق در آن دوران وجود ندارد.
همچنین برخی بر این باور هستند که الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه از وجود قراردادی با ایران سخن گفته که بر اساس آن، روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت در ازای غذا به روسیه داده خواهد شد که جزییات اسناد قانونی این قرارداد در مرحله نهایی شدن است و تحت این برنامه ۴۵ میلیارد دلار در سال صادرات به ایران داشته باشد. در این خصوص نیز امیرحسین زمانی‌نیا معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت فروش نفت در برابر غذا به روسیه را تکذیب کرد و تاکید کرده که قرارداد فروش نفت با روسیه توسط شرکت ملی نفت(NIOC)، به یک شرکت دولتی روس انجام می‌شود که پول آن به صورت یورو به ایران داده خواهد شد و نیمی از پول هم خدمات و تجهیزات به کشور داده خواهد شد.
مسعود پزشکیان، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز چنین ادعایی را مردود دانسته و گفته است در شرایط کنونی تنها کشور آمریکا بوده که موضوع تحریم را بزرگ جلوه می‌دهد و کشورهایی همانند چین و روسیه و حتی کشورهای اروپایی زیربار حرف‌های ترامپ نرفته‌اند.
در تایید این راهکار پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران از مشخصات بسته پیشنهادی اقتصادی اروپا می‌گوید و معتقد است که اروپا می‌خواهد این تبادلات به‌صورت تهاتر انجام شود. یعنی به‌جای پرداخت مستقیم پول نفت، آن را در حسابی منظور کنند تا خرید ایران از اروپا از آن طریق انجام شود.
نایب‌رئیس اتاق ایران درباره ویژگی‌های بسته اقتصادی ارائه‌شده، معتقد است: از شواهد و قرائن چنین برمی‌آید که اتحادیه اروپا اولاً بتواند برای ادامه خرید نفت ایران مدلی را طراحی کند تا این امکان فراهم شود و ایران بتواند نفت خود را بفروشد. پس طبیعتاً آن اهدافی را که اتحادیه اروپا دنبال میکند بحث سازوکار خرید نفت و پرداخت وجوهات حاصل از آن است.
زمانی برای فشار بر ایران هیلاری کل‌ینتون وزیر اسبق امور خارجه آمریکا در کابینه اول باراک اوباما سعی کرد تا دست بر روی رگ حیاتی ایران یعنی نفت آن بگذارد که به گفته خودش بیش‌تر از هر کار دیگری، خود را موظف کرده بود که مصرف‌کنندگان اصلی نفت ایران را متقاعد کند تا منابع خود را متنوع کنند و نفت کم‌تری از تهران بخرند. در این راستا نیز به کشورهای مختلفی سفر کرد تا بتواند دولت ها را با پیشنهاد خود همراه سازد و موافق هر کشور جدید ضربه بزرگی بر خزانه ایران را به همراه داشت.
شاید تکرار این استراتژی از سوی ترامپ به نظر برخی، فشارهای مجددی بر ایران وارد میکند و شرایط را به آن زمان باز گرداند اما لازم به یادآوری است که تفاوت های میان دوره هیلاری کل‌ینتون در آن دوره و اکنون وجود دارد. بر اساس شرایط برجام، دنیا در جهت حفظ این دستاورد و همچنین برای حفظ جایگاه بین‌المللی خود با امریکا هم سو نیست و از منافع آمریکا حمایت نمی‌کند.
مسلما کشورهای اروپایی نیز با توجه به پیوستگی بازارهای مالی خود به نقطه ای رسیده اند که حمایتشان از برجام برای آنها هزینه بر خواهد بود این درحالی است که هیچ علاقه ای میان این کشورها برای اعمال نظرهای آمریکا و زیر بار فشارهای امریکا قرار گرفتن وجود ندارند.
اما در ادامه روند پیگیری‌های ترامپ رئیس‌جمهور امریکا در راستای تحریم نفت ایران اتفاقاتی ناخوشایند هم در حال رخ دادن است که از جمله انها می توان به سفر هیات کره جنوبی به ریاست 'یون کانگ هیون' معاون اقتصادی وزیر خارجه این کشور برای گفت وگو با آمریکا در مورد معافیت خرید نفت ایران اشاره کرد.
بر اساس این گزارش کره جنوبی امیدوار است که همانند دوره 'باراک اوباما' رییس جمهوری وقت آمریکا قبل از توافق هسته ای از معافیت های دولت آمریکا برای خرید نفت ایران بهره مند شود البته در آن زمان میزان زیادی از خرید نفت از ایران را کاهش داده بود. لازم به ذکر است کهکره جنوبی حدود 13 درصد از نفت مورد نیاز خود را از ایران خریداری میکند چراکه به نفت فوق سبک ایران که دارای کیفیت بسیار بالایی است برای تولید محصولات شیمیایی خود نیاز جدی دارد.
همچنین هند نیز یکی از خریداران سنتی نفت ایران است که ترامپ برای رسیدن به این بازار نفت ایران نیز هیاتی را راهی این کشور کرد که و دیدار با یک هیات بلندپایه هندی اعلام آمادگی کرد که تخفیف‌هایی به هند دهد البته به این شرط که ببیند هند هم در واردات نفت خود از ایران کاهش قابل ملاحظه‌ای داده است.
در ادامه این فشارها ژاپن نیز اعلام کرد که خرید نفت از ایران را تا اکتبر قطع میکند و عربستان و امارات را جایگزین میکند، بانک‌های ژاپن هم اعلام کرده‌اند مبادلات پول مرتبط با نفت ایران را نمی‌توانند انجام دهند.
گزارش‌ها حاکی است که شرکت‌های خریدار نفت ایران درباره لزوم قطع واردات تا ۴ نوامبر ۲۰۱۸ یعنی زمانی که واشنگتن قصد دارد تا تحریم‌ها علیه ایران را از سر بگیرد از سوی آمریکا هشدار جدی گرفتند. در صورتیکه خرید نفت از ایران ادامه یابد شرکت‌های خریداری کننده مشمول جریمه و تهدیدهای دیگر آمریکا خواهد شد.
بر این اساس به نظر می رسد که نباید خیلی هم به اینکه تحریم‌های جدید نمی تواند خیلی به ایران فشار وارد کند اعتماد داشت و هیچ کس در چنین شرایطی خوش بین نیست اما سیاست تهاتر نفت با کالا یک تلاش ملی برای مقابله با معضلات پیش رو است.