آرمان- نیاز انسان به مسافرت باعث به وجودآمدن صنایع و مشاغل مختلف شد. انسان نخستین که برای جابه‌جایی باید مسیرهای دور و دراز و صعب‌العبور را با پای پیاده طی می‌کرد، چرخ و گاری را اختراع کرد. اما این اختراع راحتی سفر را برای آنها تضمین نمی‌کرد، زیرا باید در مقصد جایی را برای استراحت‌کردن می‌یافتند. در قرن سوم میلادی امپراطور روم جاده‌ای سنگفرش در سراسر اروپا تا آسیای صغیر بنا نهاد و برای راحتی مسافران از اسپانیا تا ترکیه در کنار جاده‌های اصلی اقامتگاه‌های زنجیره‌ای احداث کرد. به همین شکل، اولین مسافرخانه‌ها هم پدید آمدند. اولین مهمان‌پذیرها مجهز به تخت‌خواب و ارائه وعده‌های غذایی بودند.
این وضعیت برای صدها سال ادامه داشت، تا اینکه با ظهور انقلاب صنعتی و بهبود سیستم حمل‌و‌نقل، توسعه راه‌آهن، اختراع كشتي بخار و گسترش خطوط كشتيراني به مسافرت اهميت بيشتري داده شد. پیش از این بیشتر مسافرت‌ها محدود به دولتمردان می‌شد، اما با شروع این دوره سفرهای تفریحی هم پررونق شدند. به همین دلیل نیاز به ارائه سرویس بهتر و سریع‌تر روزبه‌روز بیشتر احساس می‌شد تا اینکه قدم‌های اولیه برای تشکیل هتلداری به شکل امروزی توسط ملل اروپایی و بهویژه سوئیسی‌ها و فرانسوی‌ها برداشته شد و صنعتی جدید پا به عرصه اقتصاد گذاشت. صنعتی که چنان باعث گسترش مسافرت‌های شغلی و تفریحی شد که امروزه صنعت گردشگری را بعد از صنعت نفت و خودروسازی، به سومین صنعت بزرگ دنیا تبدیل کرده است. با این حال به نظر می‌رسد در کشور ما به دلیل محدودیت‌هایی که برای گردشگران وجود دارد، صنعت هتلداری هم متناسب با سرعت جهانی رشد نداشته است. امروزه توجه به این صنعت می‌تواند تاثیر بسزایی در رشد تولید ناخالص داخلی و اشتغال‌زایی داشته باشد و ایران را در مسیر توسعه قرار دهد.
در قرن بیست و یکم، پیشرفت فناوری موجب شد تا وقت انسان بیش از پیش آزاد شود و به تبع آن زمان بیشتری را صرف اوقات فراغت خود کند. سفر و گردش یکی از بخش‌های گذران این اوقات فراغت است. با توجه به توسعه گردشگری در جهان امروزی می‌توان این قرن را عصر صنعت گردشگری نام‌گذاری کرد. در عین حال،گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی می‌تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی باشد. گردشگری بهویژه در زمانی که سود فعالیت‌های دیگر بخش های اقتصادی در حال کاهش باشد، جایگزین مناسبی برای آنها و راهبردی برای توسعه است.
علاوه بر این، چرخه عظیم مالی که به طور غیرمستقیم حول محور صنعت گردشگری میچرخد، به مراتب بیشتر از درآمدهای مستقیم بر اقتصاد جهانی تاثیرگذار است. درعین حال نمی‌توان از هزینه‌های مرئی و نامرئی که این صنعت به بخش‌های مختلف تحمیل می‌کند، چشمپوشی کرد. با این حال، تاسیس هتل‌ها باعث شد تا گردشگری به عنوان صنعتی پایدار در اقتصاد شناخته شود. از همین رو، امروزه گردشگران به دنبال به دست‌آوردن حداکثر آسایش، امکانات رفاهی و بهترین وضعیت اسکان در سفر خود هستند. به همین جهت ایجاد زیرساخت‌های اسکان مناسب گردشگران و ایجاد شرایط مطلوب یکی از الزام‌های جذب گردشگر در هر کشور است. به بیان دیگر، افزایش شمار گردشگران ورودی در گرو تامین تسهیلات، ایجاد شرایط لازم برای اقامت و پذیرایی مطلوب و شایسته است. بنابراین، بی‌جهت نیست که سرمایه‌داران و سرمایه‌گذاران در کشورهای توسعه‌یافته به صنعت ساخت، تجهیز و اداره هتل توجه ویژه‌ای دارند و هر روز بر ستاره‌های هتل خود می‌افزایند، ستاره‌هایی که در صنعت هتلداری ایران فروغ چندانی ندارند.
هتلداری در ایران
قدمت مهمانداری در ایران برابر با سابقه تمدن این کشور است، اما صنعت هتلداری صنعتی نوپا محسوب می‌شود. بر اساس آخرین آمار، در حال حاضر حدود 1100 هتل در سراسر کشور وجود دارد که از این تعداد 361 واحد یک‌ستاره، 380 واحد دوستاره، 238 واحد سه‌ستاره، 83 واحد چهارستاره و 27 واحد پنج‌ستاره است. با اینکه رئیس اتحادیه هتلداران تهران مدعی است که کیفیت هتل‌های ایرانی بهتر از هتل‌های سوئد و فرانسه است، اما باید گفت که در شرایط کنونی نه‌تنها هتلداری، بلکه هتل‌سازی ایران هم به سبک 30 سال پیش انجام می‌شود، مهم‌ترین عامل در این زمینه به نبود دانش کافی روز و تسلط نداشتن هتلداران به زبان انگلیسی بازمی‌گردد. همین امر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاری در این زمینه پیشرفت نکند.
در حالی که صنعت هتلداري به چند عامل مهم براي رشد و رونق خود نياز دارد که مهم‌ترین آن امكان سرمايه‌گذاري و وجود تسهيلات لازم براي سرمايه‌گذاري در اين بخش و ديگري وجود مسافر و مشتري است. بدون وجود گردشگران ادامه فعاليت صنعت هتلداري و به طور كلي صنعت گردشگري معناي خود را از دست مي‌دهد. اعطای تسهيلات و وام‌هايي با نرخ سود پايين و منطقي مي‌تواند كشور را در مسير رقابت با ساير كشورها در جذب سرمايه‌گذاران اميدوار کند. همچنین معافيت‌هاي مالياتي و حذف ساير عوارضي كه به انحای مختلف از بخش گردشگري اخذ ميشود، مي‌تواند در اين راستا بسيار موثر باشد. ايجاد تسهيلات ورود گردشگر به كشور به خودي خود مي‌تواند رونق امر گردشگري در كشور را به همراه داشته باشد و در اين صورت با سيل سرمايه‌گذاري جديد در اين بخش روبه‌رو می‌شویم. صنعت گردشگري وابستگي بسيار زيادي به وضعيت فرهنگی، سياسي، اقتصادي، امنيتي و اجتماعي كشورها دارد و به‌سرعت از اين عوامل متاثر ميشود. وجود امنيت و ثبات سياسي در كشور پايداري و رشد روزافزون اين صنعت را به همراه دارد. حتي بروز جنگ و ناامني در كشورهاي منطقه مي‌تواند باعث ركود اين صنعت در كشور ما بشود. از سوی دیگر، برخی از مسائل فرهنگی و قانونی ممکن است برای گردشگران غیرمسلمان دافعه ایجاد کند و آنها مقصد دیگری را برای سفرهای خود انتخاب کنند.
معیار ستاره‌های هتل‌ها
از دیرباز تعداد نشان ستاره یک هتل بازگوکننده میزان امکانات و تجهیزات آن بوده. چگونگی خدمات‌دهی و امکانات واقعی معیاری برای ستاره‌دهی به هتل‌ها در بیشتر نقاط جهان محسوب می‌شود. اما به نظر می‌رسد در ایران ستاره‌ها معیاری واقعی و درست برای تعریف امکانات هتل‌ها نیستند. در واقع ستاره‌های یک هتل در ایران به معنی هزینه بیشتر برای مسافر در برابر امکانات سخت‌افزاری هتل است. ستاره‌ها دلیل کیفیت بهتر هتل نیست و برعکس، نشانگر این مفهوم است که اگر مسافری به این هتل برود باید قیمت بالاتری بپردازد. در بسیاری از موارد خدمات یک هتل دوستاره بهتر از یک هتل پنج‌ستاره است. نگاهی به قوانین بین‌المللی نشان می‌دهد که ستاره‌دهی به هتل‌ها در دنیا بر اساس آیین‌نامه‌های خاصی انجام می‌گیرد، اما اجرای دقیق این آیین‌نامه‌ها در ایران مخدوش است. به طور مثال در ایران مبلی که در منزل استفاده می‌شود در هتل‌ها نیز قابل مشاهده است. در صورتی که مبل هتل از لحاظ جنس و کیفیت با مبل عادی بسیار متفاوت است.
موکت هتل نیز باید ضدالکتریسیته، آنتی‌باکتریال و ضدحریق باشد و هتل باید از لحاظ ایمنی آتش، خروجی‌های اضطراری و ایمنی بهداشت کیفیت خوبی داشته باشد. در کنار فرصت‌های ناب برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری و هتلداری نمی‌توان از مشکلات و معضلات این بخش به راحتی چشم پوشید. همانطور که اشاره شد مهم‌ترین مشکل در این حوزه سرمایه‌گذاری است. امروزه بیشتر هتل‌های ایران در بافت فرسودده قرار گرفته‌اند و بیش از 40 سال عمر دارند. پس ضرورت ساخت و نوسازی هتل‌ها به شدت حس می‌شود. گرچه ریسک بالا، حمایت ناکافی دولت و متولیان و نگرانی از بازگشت سرمایه تاکنون مانع جذب سرمایه‌گذار به این صنعت شده است.
در واقع اگر فردی بخواهد هتلی لوکس در تهران و در مکانی مناسب بسازد، باید 4000متر زمین به قیمت حداقل هر متر 20میلیون تومان بخرد. یعنی باید 80 میلیارد تومان فقط برای زمین و 100میلیارد تومان هم برای ساخت آن بپردازد. در این شرایط از مسئولان ذی‌ربط انتظار می‌رود که با حمایت‌های خود از هتلداران بستری را برای رشد و توسعه گردشگری و در نهایت اقتصاد به وجود آورند. در این زمینه شاید کشور ترکیه الگویی مناسبی باشد. دولت ترکیه در چارچوب گردشگری و تورها به هتل‌های ترکیه یارانه می‌دهد. بدین ترتیب قیمت کرایه اتاق‌ها را پایین می‌آورد چراکه گردشگران همواره در وهله نخست به قیمت بلیت و اسکان خود فکر می‌کنند و در ابتدا هزینه‌های خوراک و خرید خود را نادیده می‌گیرند. از سوی دیگر دولت این کشور به بازار داخلی اجازه افزایش قیمت کالای خود را جهت فروش به گردشگران صادر می‌کند و از مالیات بر ارزش افزوده کالا به هتل‌ها یارانه می‌دهد. در نتیجه می‌توان با استفاده از تجربه کشورهای پیشرو و موفق در صنعت هتلداری در کنار بهره‌گیری از تجربه و دانش کارشناسان این صنعت در کشور به آینده روشن صنعت هتلداری در ایران امیدوار بود.